De Nederlandse landbouw gebruikte in 2024 3,9 miljoen kilogram gewasbeschermingsmiddelen, een daling van 22 procent ten opzichte van 2020. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Per hectare komt het gebruik neer op 5,6 kilogram, tegenover 7,1 kilogram vier jaar eerder. Vooral bij de bestrijding van schimmels, onkruid en insecten werd minder ingezet.
© CBS
Volgens het CBS werd bij ruim de helft van de onderzochte gewassen minder gewasbeschermingsmiddelen gebruikt dan in 2020. Vooral in de lelieteelt was de afname groot: het middelengebruik is daar meer dan gehalveerd, mede door het verbod op het schimmelbestrijdingsmiddel mancozeb.
© CBS
Wanneer gekeken wordt naar het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen per hectare dan is het gebruik het hoogst bij de teelt van rozen onder glas (75 kilogram). In 2020 was dit nog 40 kilogram per hectare. Na rozen worden de meeste pesticiden per hectare gebruikt bij chrysanten onder glas en dan bij lelies.
In de uienteelt gehalveerd
Ook bij de teelt van pootaardappelen, appels en peren worden relatief veel gewasbeschermingsmiddelen gebruikt: tussen 20 en 30 kilogram actieve stof per hectare. In de uienteelt is het gebruik per hectare ruim gehalveerd.
© CBS
LTO: Boeren tonen inzet voor verduurzaming
Ondernemersorganisatie LTO Nederland noemt de cijfers een belangrijke stap richting duurzamere teelt. "Boeren en tuinders in Nederland hebben in 2024 met een fors lager gebruik van gewasbeschermingsmiddelen een grote stap gezet richting duurzamere teelt", stelt de organisatie.
Volgens LTO laat de sterke daling zien dat de sector steeds minder afhankelijk wordt van chemische middelen. "Ondanks de uitdagende omstandigheden zijn de leden hier goed in geslaagd. Dat laat zien dat de inspanningen lonen. Boeren en tuinders laten zien dat zij actief werken aan verduurzaming en verantwoordelijkheid nemen voor de toekomst van hun teelten", aldus LTO.
Op een kantelpunt
LTO-voorzitter Ger Koopmans benadrukt dat samenwerking essentieel blijft: "Uiteraard zijn we positief gestemd door deze sterke daling, maar tegelijkertijd staan we ook op een kantelpunt. Om de verduurzaming verder door te zetten, is meer nodig en is samenwerking essentieel. Adviseurs, onderzoekers, overheid en collega-bedrijfsleven zullen moeten samen blijven werken met LTO aan duurzame teeltmethoden waarin chemische gewasbescherming steeds minder nodig gaat zijn."
Volgens LTO sluit de ontwikkeling aan bij initiatieven als de Emissiereductiesprint, onderdeel van het Actieplan Plantgezondheid. Deze campagne stimuleert maatregelen om emissies van gewasbeschermingsmiddelen te verminderen, wat bijdraagt aan het behalen van waterkwaliteitsdoelen en het behoud van toelatingen van middelen.
NAV: Tevreden, maar meetmethode laat vergroening niet zien
Ook de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) reageert positief. "De NAV is tevreden over de algemene dalende trend van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen", aldus de organisatie.
De NAV wijst erop dat 2024 een uitzonderlijk nat jaar was, wat gunstige omstandigheden bood voor schimmelziekten. Vooral bij aardappelen bleef het fungicidegebruik relatief hoog door de bestrijding van de agressieve aardappelziekte Phytophthora. "De bestrijding van deze ziekte is zowel in biologische als in gangbare teelt wettelijk verplicht. Vergeleken met 2016, wat ook een nat jaar was, is het gebruik lager", aldus de NAV.
Niet de juiste manier om het te meten
Wel plaatst de organisatie een kanttekening bij de manier waarop het gebruik wordt gemeten. "Kg actieve stof is volgens ons niet de juiste manier om gebruik en milieu-impact van gewasbeschermingsmiddelen te meten, omdat groene middelen juist vaak meer kg of meer toepassingen vereisen. Door alleen kg actieve stof te meten wordt de vergroening niet zichtbaar in de cijfers", stelt de NAV.
De bond zegt verheugd te zijn over de groeiende aandacht voor de toelating van groene middelen. "De NAV zet zich in voor verduurzaming van de akkerbouw en is verheugd over de toenemende aandacht voor versnelling van de toelating van groene middelen, ook in het Europees Parlement."
KAVB: Stevige stap richting verdere verduurzaming
De Koninklijke Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur (KAVB) noemt de halvering van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de bollenteelt sinds 2020 een stevige stap richting verdere verduurzaming. "De halvering van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen onderstreept de actieve inzet van de sector voor verduurzaming. De sector laat hiermee zien dat we verduurzaming van de bollenteelt serieus aanpakken", aldus KAVB-voorzitter Hester Maij.
De KAVB wijst op verschillende factoren achter de daling, zoals het vervallen van enkele middelen met een hoog aandeel in de totale hoeveelheid gebruikte actieve stof, de bewuste keuze voor weerbare rassen en het gebruik van digitale en precisietechnologie om middelen efficiënter in te zetten. Ook noemt de vereniging het vakmanschap en de intrinsieke motivatie van kwekers als belangrijke drijvende krachten achter duurzame innovaties.
Bredere initiatieven in de sector
Volgens de KAVB sluit de ontwikkeling aan bij bredere initiatieven in de sector, waaronder Toekomstbollenvak.nl, en regionale programma's als Fieldlab Bol, De Drentse Lelie, Praktijknetwerk Bloembollenteelt en Regiocertificering, die volgens de vereniging bijdragen aan een milieubewuste en toekomstbestendige bollenteelt.
Bron: CBS, LTO Nederland, NAV
