Tholen - Vertegenwoordigers van grote uientelers in Europa en daarbuiten kwamen gisteren bijeen bij zadenhuis Bejo in Warmenhuizen voor het jaarlijkse Europese uiencongres Euronion. Naast Europese landen werden bij deze editie voor het eerst ook de Verenigde Staten en Zuid-Amerika vertegenwoordigd.
© Jannes Goedbloed | AGF.nl
Klik hier voor de fotoreportage
Hoewel de verschillen per regio, land en continent groot zijn, was de rode draad in de presentaties dat het afgelopen jaar wereldwijd een goed jaar was voor de uienteelt. In Europa is er, ondanks een daling in het areaal, sprake van een uienooogst van recordgrootte, maar ook Noord- en Zuid-Amerika melden een grote opbrengst.
Toch zijn er ook zorgen. Met name de opkomst van ziektes en plagen zoals stemphylium, fusarium en trips baren de aanwezigen zorgen. Vooral ook gecombineerd met het wegvallen van gewasbeschermingsmiddelen, door steeds strenger beleid.
Nederland stevent af op exportrecord
William Nannes van J.P. Beemsterboer voerde het woord namens Nederland. Hij vertelde dat ons land dit seizoen een recordaantal hectares en opbrengst registreerde: in totaal werd volgens de gepresenteerde cijfers ongeveer 1,7 miljoen ton geproduceerd en ligt het totale beschikbare exportvolume rond 1,45 miljoen ton. Tot nu toe is circa 448.000 ton geëxporteerd; als de trend zich doorzet kan 2024/25 volgens William uitlopen op een exportrecord.
© Jannes Goedbloed | AGF.nl
Hij plaatste ook kanttekeningen: in periodes van lagere vraag kan snel een overschot ontstaan en prijzen onder druk komen te staan. Maar de toename van export naar West-Afrikaanse landen zoals Senegal en Ivoorkust helpt om een extreme prijsdaling te voorkomen. Voor telers liggen er vooral nog onzekerheden over de prijsontwikkeling vanaf januari.
Ook in de rest van Europa, en zelfs de rest van de wereld, zorgden gunstige groeiomstandigheden voor een hogere opbrengst. Het was voor het eerst dat ook vertegenwoordigers van Noord- en Zuid-Amerika bij dit Europese uiencongres aanwezig waren. Euronion-voorzitter David O'Connor grapte dan ook dat deze editie wellicht omgedoopt zou moeten worden naar Worldonion. En hoewel alle aanwezigen een hoge opbrengst rapporteerden, waren er wel degelijk ook grote onderlinge verschillen.
Zo komt het Verenigd Koninkrijk uit op 393.000 ton, wat iets minder is dan vorig jaar. Polen komt naar verwachting tot een oogst van 630.000 ton, Duitsland 893.000 ton, in Italië is de opbrengst naar verwachting 390.000 ton en de opbrengst in Spanje komt uit op 1.144.000 ton. In totaal wordt de uienoogst in de EU dit jaar ingeschat op 7.342.000 ton (vorig jaar 7.053.000 ton).
Verschillen in klimaat, irrigatie en areaalontwikkeling
- Nederland: Recordareaal en -opbrengst (+17% opbrengst per hectare genoemd), goede start van het seizoen, maar later droogtestress en regionale verschillen door irrigatiemogelijkheden (zo kan er in grote delen van Zeeland niet beregend worden door het te zoute oppervlaktewater).
- Zweden: Na een koud voorjaar volgde een goed groeiseizoen. Het areaal is toegenomen met 4-5% en volgend jaar wordt ook nog areaalgroei verwacht. De opbrengst per hectare was vergelijkbaar met andere jaren. Er zijn wel groeiende zorgen over de toename van meeldauw; vooral ook omdat in Zweden nog maar één effectief middel (Zorvec) is toegestaan. Onderzoek naar PFAS in gewasbescherming loopt, in navolging van Deense regelgeving.
- Denemarken: Hevige regenval veroorzaakte een plaatselijke toename in ziektedruk door stemphylium en fusarium. Bovendien zijn er door strenge regels nauwelijks middelen over. PFAS-verbod maakt bestrijding nu nog moeilijker. De teelt is vrijwel volledig voor de eigen markt, er is nauwelijks export. Ongeveer 20% van de teelt is biologisch.
- Verenigd Koninkrijk: Extreme droogte dit jaar zorgde voor irrigatieproblemen en kwaliteitsschade; vooral ook doordat de aardappelteelt concurreerde om het beschikbare water in tijden van droogte. Ook is fusarium in de opslag in opkomst. Verder problemen met trips en met onkruid. Wel gewasbeschermingsmiddelen beschikbaar, maar steeds meer onkruid wordt resistent.
- Polen: Het areaal nam af van 25.000 naar 22.000 hectares. Veel telers zijn gestopt met de uienteelt vanwege lage prijzen en tegenvallende oogsten in voorgaande jaren. De import van Nederlandse uien blijft toenemen.
- Duitsland: Grote regionale verschillen: in het noorden goede opbrengsten, in het zuiden meer regen en dus ook meer fusarium, meeldauw en bacterierot. Het totale areaal nam toe naar 892.000 hectare. Er is ook sprake van een nieuwe dreiging: de rietglasvleugelcicade, die bacteriën en andere besmettingen kan overdragen. Hoe groot de rol precies is van de cidaden, wordt nog onderzocht.
- Frankrijk: Ondanks de droogte zijn de opbrengsten gunstig, met name dankzij irrigatie, al ontbreken nog de exacte cijfers. Er zijn wel grote verschillen in kwaliteit door fusarium en bacteriële infecties. De import uit Nederland en België stijgt, de export blijft stabiel.
- Italië: Er zijn grote regionale verschillen in opbrengst. Vooral in de regio Piëmont is er een sterke daling door hevige regenval en grondinfecties. De totale opbrengst wordt geschat rond 390.000 ton, maar exacte cijfers ontbreken nog.
- Spanje: Natte nomstandigheden tijdens het zaaien zorgden voor problemen met meeldauw. Later in het seizoen waren er problemen door droogte en extreme hitte. Dit was het warmste jaar tot nu toe in Spanje. De opbrengst is 12,5% lager dan vorig jaar. Mede onder invloed van weersomstandigheden verschuift de Spaanse uienteelt naar het noorden van het land.
- Verenigde Staten: Door een goede oogst, was er sprake van overaanbod en daardoor lage prijzen tot in februari. Stemphylium en fusarium veroorzaakten lokaal problemen, en er loopt onderzoek naar de gevolgen van extreme regenval.
- Zuid-Amerika: In Zuid-Amerika geldt Brazilië als grootste producent en zijn Peru en Argentinië de voornaamste exporteurs. Argentinië exporteert vooral naar Brazilië, Peru naar de VS en Europa. Klimaatverandering zorgt voor grote opbrengstverschillen door extreme regen of droogte. Fusarium, bacterierot en resistentie tegen onkruidmiddelen nemen toe.
Een belangrijk thema voor alle landen die waren vertegenwoordigd op Euronion was de toename van fusarium, meeldauw en bacteriële rot, zowel in het veld als tijdens de bewaring. De aanwezigen beschreven problemen met late fusariumontwikkeling in opslag en verhoogde aantallen infecties na regenachtige periodes. "Toen ik jaren geleden begon, was fusarium nog helemaal geen groot probleem", zei Jens Kjeldahl (Brdr. Kjeldahl, Denemarken). "Nu is het elk jaar erger. Hoe komt dat toch?", vroeg hij zich hardop af.
© Jannes Goedbloed | AGF.nl
Parallel daaraan staat het verlies van veel gewasbeschermingsmiddelen. Peter Hartvig van de Universiteit van Aarhus in Denemarken gaf zijn jaarlijkse update over pesticideregistraties, hij deed dat inmiddels alweer voor de tiende keer. Zijn boodschap was duidelijk: het middelenpakket voor uientelers wordt elk jaar kleiner, en er komen nauwelijks écht nieuwe stoffen bij. Daarom bevatte zijn presentatie veel rode stippen – elk stond symbool voor een middel dat afgelopen jaar van de lijst verdwenen is of binnenkort verdwijnt.
Het Deense PFAS-beleid
Veel bestaande middelen verdwijnen door strengere toxicologische eisen of milieuregels, maar de meest ingrijpende ontwikkeling komt van het Deense PFAS-beleid. PFAS zijn chemische verbindingen die onder meer in sommige gewasbeschermingsmiddelen worden gebruikt vanwege hun stabiliteit en waterafstotende eigenschappen. Juist die eigenschappen maken ze echter ook zeer persistent in het milieu: ze breken nauwelijks af en hopen zich op in grond, water en organismen.
© Jannes Goedbloed | AGF.nl
Denemarken, dat vaak als eerste EU-land streng milieubeleid invoert, heeft PFAS-houdende middelen inmiddels verboden. Onderzoek toonde aan dat ook 'lange keten'-PFAS (zoals gebruikt in pesticiden) kunnen afbreken tot 'korte keten'-PFAS, die vervolgens in grond- en oppervlaktewater worden teruggevonden. Daarmee leek het argument weg te vallen dat pesticiden niet zouden bijdragen aan vervuiling.
Volgens Hartvig was dat onderzoek doorslaggevend voor strenger beleid. Al plaatst hij vraagtekens bij de effectiviteit van deze maatregel als het gaat om het terugdringen van de hoeveelheid PFAS in het grondwater. "Het is blijkbaar makkelijker om PFAS in gewasbeschermingsmiddelen te verbieden dan in pannen of in blusschuim, maar het effect op de landbouw zal veel groter zijn", waarschuwde hij.
Voorbode voor rest van EU
Het Deense verbod geldt inmiddels voor tientallen middelen en zou volgens hem een voorbode kunnen zijn van wat de rest van de EU te wachten staat. Voor de uienteelt, waar telers al kampen met beperkte bestrijdingsopties tegen ziekten als meeldauw, trips en fusarium, kan dat verstrekkende gevolgen hebben.
In Denemarken mogen veel van deze middelen in 2026 voor het laatst gebruikt worden, terwijl er nog geen alternatieven voor beschikbaar zijn. "Er zijn wel bio-middelen op de markt, maar van de meeste daarvan weten we nog niet of ze in de praktijk wel voldoende effectief zijn", aldus Hartvig.
© Jannes Goedbloed | AGF.nl
De vraag vanuit de zaal, gesteld door Euronion-voorzitter David O'Connor, was dan ook prangend: wat kunnen we straks nog doen tegen fusarium en meeldauw? Peters antwoord: mogelijk ligt de sleutel bij resistente rassen en geïntegreerde bestrijdingsstrategieën, maar dat vergt jaren onderzoek en extra investeringen.
Innovatie: spot-spray, sorteertechniek en AI
Op technologisch vlak kwam innovatie naar voren als belangrijk instrument om efficiëntie en duurzaamheid te verbeteren. Trends die werden genoemd: spot-spray systemen, geavanceerdere sorteermachines en het gebruik van AI voor detectie van afwijkingen in uien.
Het congres behandelde ook onderzoeksprojecten rond fusarium (UIREKA, FUSED) met bijdragen uit het Verenigd Koninkrijk, Nederland en de VS. Deze initiatieven benadrukken de noodzaak van internationale samenwerking in onderzoek en kennisdeling, een punt dat voorzitter David O'Connor nog eens extra onderstreepte: de sector kan niet zonder extra financiële ondersteuning om onderzoek en collectieve maatregelen voort te zetten.
Kansen én dwingende uitdagingen
Euronion 2025 liet zien dat de Europese uiensector momenteel profiteert van hoge opbrengsten, maar tegelijk voor stevige uitdagingen staat: toenemende ziektedruk, afnemende beschikbaarheid van effectieve middelen en klimaatgerelateerde onzekerheden.
Innovaties in rassen, machinebouw en digitale detectie bieden perspectief, maar de sector heeft volgens de aanwezigen meer investeringen nodig in onderzoek en alternatieve bestrijdingsstrategieën om de huidige groei in stand te houden.
