Tholen - Zondag 19 oktober is in Steenokkerzeel officieel het Belgische grondwitloofseizoen geopend. Onder meer de Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns en gedeputeerde voor Vlaams-Brabant Tom Dehaene kwamen naar het grondwitloofbedrijf De Winter - Marine voor de start van dit Vlaamse streekproduct bij uitstek. "Een groot succes", zo vertelt Willy Vankelst van vzw Brussels Grondwitloof, maar hij waarschuwt ook: "Als sector zullen we ook iets moeten doen, want anders is over aan aantal jaar het ambacht volledig verdwenen."
© vzw Brussels Grondwitloof
Op het bedrijf in Steenokkerzeel, dat Rita Marine in 1981 samen met haar man Patrick De Winter is opgestart, was de ochtend van zondag 19 oktober met name ingedeeld voor het startschot van het seizoen. In de middag werd het bedrijf vervolgens opengesteld voor geïnteresseerd publiek. Rita, die na het overlijden van haar man in 2021 het bedrijf alleen uitbaat, nam het toegestroomde volk mee in het wel en wee van het ambacht van grondwitloof. Willy: "We zagen uitermate veel belangstelling en zeker de opkomst in de namiddag, toen het publiek erbij kwam, was zeer goed. Het fortuinlijke weer speelde daarbij zeker een rol, wat de opkomst positief heeft beïnvloed. Persoonlijk vond ik de officiële opening een van de betere van de afgelopen jaren."
Laat seizoen
Over het nieuwe seizoen is hij gematigd tevreden, maar Willy ziet dat de handel wel mee moet gaan in het verhaal van een nieuwe realiteit. "Het seizoen is dit jaar later begonnen dan normaal vanwege het lastige klimaat. Normaal starten we eind september, maar het was vrij droog, waardoor de wortelgroei traag op gang kwam. Daardoor kon de oogst pas later starten en ook de verdere verwerking liep vertraging op. Sommige telers zitten nog achter op schema en zijn ook nog altijd niet begonnen. Dat is lastig, want de retail wil vanaf eind september het product in de rekken hebben, om een zo groot mogelijke voorraad te creëren. Helaas kunnen wij dat door het klimaat en de latere start van het seizoen niet altijd bieden."
"De afhankelijkheid van het weer blijft simpelweg een uitdaging", legt Willy uit. "Retailers zien het liefst de verkoopperiode van begin september tot eind januari/februari. Dan hebben ze de ruimte in schappen, maar ons seizoen verandert door de klimatologische omstandigheden. We starten later, maar gaan ook langer door. Soms tot eind april. Dan zit men ook niet altijd meer op grondwitloof te wachten. Het is daarom belangrijk dat er meer bewustzijn komt bij zowel handel als consument over die latere beschikbaarheid. Wij zijn als vereniging dan ook actief bezig met het promoten hiervan, onder andere door gesprekken met de handel om de verkoopperiode uit te breiden."
© vzw Brussels Grondwitloof
Hierbij geeft hij echter aan dat er meer is dat de handel kan doen. "Ik vind namelijk dat er meer aandacht moet zijn voor de kwaliteit van het witloof. Omdat het product vrij duur is, verwachten consumenten een goede kwaliteit. Helaas is dat niet altijd het geval, omdat de handel vooral op prijs en kilo's rekent en daarom al snel denkt makkelijk matige kwaliteit voor veel geld te kunnen verkopen. Dit is zorgwekkend, want als de kwaliteit tegenvalt, verliezen we de consument. Wij willen daarom meer inzetten op het benadrukken van kwaliteitsnormen bij de handel en het vergroten van het bewustzijn hierover."
Bewustzijn creëren
Aan de andere kant is er bij de consument ook actie nodig. "Zo voeren wij al campagnes om consumenten aan te moedigen witloof ook na januari te blijven kopen. En heeft de provincie Vlaams-Brabant bijvoorbeeld witloofboxen voor particulieren geïntroduceerd." Om kinderen op jonge leeftijd te betrekken bij landbouw en gezonde voeding, wordt in Vlaams-Brabant de Witloofbox verdeeld op scholen en buitenschoolse opvanginitiatieven. De box biedt een laagdrempelige en speelse manier om kennis te maken met de teelt van witloof, een typisch Vlaams product, zo geeft de provincie aan.
In de box zit een teeltkit met witloofwortels, een handleiding en educatief materiaal zoals de strip 'Wimmeke Witloof'. Het pakket is speciaal ontwikkeld voor het kleuter- en lager onderwijs en voor de buitenschoolse kinderopvang in de provincie Vlaams-Brabant. Met de Witloofbox wil de provincie kinderen niet alleen leren waar hun voedsel vandaan komt, maar ook hun nieuwsgierigheid wekken voor de landbouw en de seizoenen. "Het helpt allemaal bij ons gezamenlijke doel om grondwitloof in de spotlight te houden."
© vzw Brussels Grondwitloof
Is er over 10 jaar nog grondwitloof?
Het zijn initiatieven die, zo stelt hij, nodig zijn. Bij de Belgische zender VRT gaf teler Johan Lauwers bijvoorbeeld al aan dat hij verwacht dat er over 10 jaar geen grondwitloof meer zal zijn. "Het zijn zorgen die ik deel", bevestigt Willy. "Het aantal witlooftelers is sinds ik gestart ben bij vzw Brussels Grondwitloof, zo'n 30 jaar geleden, flink afgenomen. Van ongeveer 400 telers naar nog maar zo'n honderd. Dit komt vooral doordat veel oudere telers met pensioen gaan zonder opvolgers. Bovendien is binnen vijf jaar naar verwachting de helft van de telers tussen de 55 en 65 jaar, wat betekent dat er nog meer zullen stoppen."
"Er komen wel jonge telers bij, maar die kunnen de afname niet volledig compenseren. Althans, nog niet, want we zoeken, als vzw, met de telers ook actief naar oplossingen. Het is een grote uitdaging, vooral omdat de handel een stabiele aanvoer wil. Nu zouden bepaalde teelttechnieken gebruikt kunnen worden, waarmee areaaluitbreiding gerealiseerd kan worden. Een gemiddelde grondwitloofteler teelt op zo'n 3 tot 8 hectare, waarmee je niet aan de benodigde volumes kan komen om iedereen tevreden te houden. Dan zou er een vorm van automatisering moeten komen, en daar zijn een aantal telers mee bezig, om een groter areaal aan te kunnen. Uiteindelijk is dit een realistisch scenario waarmee de afvloeiing van gestopte telers gecompenseerd zou kunnen worden. Toch blijft het afwachten, maar het zijn stappen in de goede richting."
Voor meer informatie:
Willy Vankelst
vzw Brussels Grondwitloof
Walenweg 41
1930 Nossegem, België
[email protected]
www.grondwitloof.be
