De banaan blijft wereldwijd een van de goedkoopste fruitsoorten, ook al worden de kosten voor telers elk jaar hoger. Dat zegt Marike de Peña, die namens de Latijns-Amerikaanse Fairtrade-coördinatie (CLAC) spreekt. Hoewel de marktprijs licht is gestegen, blijft die stijging volgens haar in verhouding achter bij andere fruitsoorten, zelfs bij Europees fruit.
© Diana Sajami | AGF.nl
"Bananen zijn nog steeds goedkoop, maar het telen ervan wordt steeds duurder", stelt De Peña. "Als telers niet eens hun kosten kunnen dekken, laat staan aan certificeringseisen voldoen, is het systeem onhoudbaar."
In grote delen van Latijns-Amerika en het Caribisch gebied daalt de opbrengst door klimaatverandering. Tegelijkertijd stijgen de kosten voor arbeid, transport en certificering. Fairtrade stelt daarom minimale richtprijzen vast voor bananen, zowel voor telers als voor handelaren, die als leidraad gelden voor de sector. Die prijzen moeten ervoor zorgen dat boeren hun teeltkosten kunnen terugverdienen. "Echte duurzaamheid begint met een eerlijke prijs", benadrukt De Peña.
© Fairtrade
Toch krijgen veel – vooral kleinschalige – telers hun fruit niet meer duurzaam verkocht. De vraag schommelt en extreem weer maakt het lastig om te herstellen van tegenslagen. Steeds vaker verdwijnen kleinschalige telers uit de sector.
Een belangrijk discussiepunt in Europa is het leefbaar loon, onder andere aangekaart door grote supermarktketens. Er zijn stappen gezet: er is data verzameld, tools ontwikkeld en inkomens zijn inzichtelijk gemaakt. Maar volgens De Peña verandert er niets zolang de verkoopprijs geen recht doet aan de werkelijke kosten. "Een leefbaar loon is onmogelijk als niemand betaalt wat het kost om dat loon te kunnen bieden."
Nieuwe Europese wetten rond duurzaamheid, zorgplicht en het tegengaan van ontbossing zorgen voor strengere eisen aan telers. Op zich goed, vindt De Peña. Maar ze ziet dat de markt de kosten van die extra verplichtingen niet compenseert. "De regels zijn niet het probleem, maar wel het feit dat niemand wil betalen voor de uitvoering ervan. Meer transparantie is nodig. Iedereen moet weten wat het echt kost om aan de eisen te voldoen, en dat moet dan ook terugkomen in de prijs."
© Fairtrade
Omdat regelgeving prijsafspraken tussen marktspelers verbiedt, stelt CLAC een andere aanpak voor: begin bij de kosten. "Als we het niet over prijzen mogen hebben, laten we het dan over de kosten hebben", zegt De Peña. "De optelsom van de werkelijke kosten zou de eerlijke prijs moeten bepalen."
Daarnaast ontbreekt het veel bananentelers aan financiële en technische middelen om aan de steeds strengere regels te voldoen. "We doen mee aan allerlei initiatieven", zegt De Peña, "maar zonder training of financiële steun is het bijna niet vol te houden."
CLAC voert als lid van Fairtrade International ook sociale campagnes binnen de sector. Zo werd in Colombia de actie 'Zwijgen beschermt niet' gelanceerd tijdens het Bananenforum in Santa Marta. Die campagne wil grensoverschrijdend gedrag op plantages bespreekbaar maken. "We willen problemen zichtbaar maken die voorheen verzwegen werden", zegt De Peña.
Voor meer informatie:
Marike de Peña
Fairtrade
[email protected]
www.clac-comerciojusto.org
