In 2012 werd de Georgian Farmers' Association (GFA) opgericht met een duidelijke missie: het ondersteunen van land- en tuinbouwers met advies over teelt en marktgericht ondernemen, en het behartigen van hun belangen richting overheid en handelspartners. "We proberen de brug te zijn tussen telers en markten", zegt Rati Kochlamazashvili, plaatsvervangend voorzitter van GFA. "Dat doen we met eigen onderzoeksprojecten, door certificering en samenwerkingsverbanden te stimuleren, en door telers te helpen met technologie."
GFA vertegenwoordigt vandaag zo'n 5.000 leden in het hele land, variërend van kleinschalige familiebedrijven tot grotere commerciële telers en een aantal coöperaties. Ongeveer 1.000 van hen zijn actief in de fruitteelt, al combineren de meesten dat met akkerbouw of veeteelt.
Nieuwe teelten, nieuwe markten
Een belangrijke evolutie sinds de oprichting van GFA is de opkomst van nieuwe commerciële fruitteelten. "We hebben de voorbije tien jaar een duidelijke groei gezien in de teelt van walnoten, amandelen, hazelnoten en blauwe bessen", zegt Kochlamazashvili. De oogstcijfers van 2024 (7.500 ton walnoten, 43.600 ton hazelnoten, 3.000 ton amandelen en 6.000 ton blauwe bessen) zullen in de nabije toekomst zelfs nog fors toenemen.
© FreshPlaza
Rati Kochlamazashvili, plaatsvervangend voorzitter van de Georgian Farmers' Association (GFA), en Aleksandre Gambashidze, junior agronoom
Vooral de notenteelt groeit snel. "De binnenlandse vraag naar walnoten en amandelen is nog altijd groter dan het aanbod", legt hij uit, "maar naarmate de boomgaarden op volle productie komen, wordt export onvermijdelijk." Voor blauwe bessen is export nu al essentieel: "De binnenlandse markt voor blauwe bessen is klein. Het merendeel van de oogst is bestemd voor het buitenland."
Traditionele fruitteelten: modernisering op komst
Naast deze nieuwe gewassen blijven hardfruit (89.600 ton) en steenfruit (76.700 ton) de ruggengraat vormen van de Georgische fruitsector. In 2024 werd 76.400 ton appelen, 11.500 ton peren, 1.600 ton kweeperen, 13.900 ton pruimen, 6.200 ton kersen, 3.400 ton abrikozen, 34.600 ton perziken, 3.800 ton nectarines en 13.700 ton kerspruimen geoogst.
Export gaat nog grotendeels richting Rusland, maar nieuwe afzetmarkten in de Golfstaten en de EU komen in beeld. "Met de aanleg van intensieve boomgaarden wordt ook de kwaliteit constanter en interessanter voor Europese afnemers", stelt Kochlamazashvili.
De wijnbouw is in Georgië historisch geworteld: in 2024 werd maar liefst 320.700 ton druiven geplukt, voornamelijk voor wijnproductie. Tafeldruiven worden daarentegen nog vaak geïmporteerd uit buurlanden als Turkije en Armenië. Andere teelten van betekenis zijn mandarijnen (49.800 ton) en kaki's (10.800 ton), met daarnaast kleinere hoeveelheden (tussen de 500 en 3.000 ton) sinaasappelen, citroenen, aardbeien, vijgen, granaatappelen, kiwi's en frambozen.
Fragmentatie blijft een rem op schaalvergroting
Een van de structurele uitdagingen voor de sector is de versnippering van landbouwgronden. Na de val van de Sovjet-Unie kreeg elk huishouden gemiddeld 1,3 hectare toegewezen, vaak verdeeld over meerdere percelen. "Meestal liggen die stukken grond kilometers van elkaar en eigenaren zijn gehecht aan hun grond, zodat ze vaak niet ingaan op voorstellen om hun eigendom te verkopen aan teeltbedrijven", zegt Kochlamazashvili. "Dat maakt schaalvergroting van de fruitteelt lastig."
Sinds 2012 is er wel beweging. Dankzij subsidies voor irrigatie en kwaliteitsplantgoed, mede mogelijk gemaakt door USAID (tot voor kort) en de overheid, ontstaan er steeds meer joint-ventures en grotere bedrijven. "Er zit vooral veel potentieel in de gronden die nog in handen zijn van de plaatselijke of centrale overheid. Die worden nu verkocht of verpacht aan telers, afhankelijk van de aard van de teelt."
Buitenlandse investeerders kunnen enkel via een joint-venture in de Georgische tuinbouw stappen, waarbij ten minste 51% van het eigendom in handen moet blijven van een Georgisch staatsburger.
Arbeid en technologie
Arbeid is een ander heikel punt, zeker in arbeidsintensieve sectoren zoals de blauwe bessenteelt in het westen van het land. "We hebben een tekort aan seizoensarbeiders", zegt Kochlamazashvili. "Er wordt gekeken naar oplossingen via arbeidsmigratie, onder meer uit Azerbeidzjan en Oekraïne. Maar ook technologie zal een rol moeten spelen."
Waar voorheen vooral hoogopgeleide arbeidskrachten schaars waren, is sinds de coronapandemie elk type arbeidskracht moeilijk te vinden. GFA ondersteunt telers bij de implementatie van technologie, op het veld en in de pakstations. "We nemen ze mee naar vakbeurzen, demonstreren nieuwe toepassingen en begeleiden implementaties", aldus Kochlamazashvili.
Klimaatverandering, ook in Georgië
Ook de gevolgen van klimaatverandering worden steeds tastbaarder. Zo werd in mei 2024 de regio Shida Kartli getroffen door een late nachtvorst, met grote verliezen in de steen- en hardfruitteelt als gevolg. "De meeste landbouwverzekeringen dekken vorstschade in het voorjaar niet", legt Kochlamazashvili uit.
In Kakheti, een oostelijke regio, trof vorig jaar zelfs een tornado het gebied – een fenomeen dat er nooit eerder was waargenomen. "Dergelijke extremen zijn nieuw voor ons, maar we moeten er ons op voorbereiden", zegt hij.
Vertrouwen en samenwerking: een culturele drempel
Hoewel samenwerking in de vorm van coöperaties steeds belangrijker wordt, is het verleden daarbij een obstakel. "Voor veel telers die het Sovjetsysteem hebben meegemaakt, is het idee van gezamenlijke afzet nog steeds beladen", vertelt Kochlamazashvili. "Toen stonden de sovchozes en kolchozes gelijk aan corruptie en wanbeheer."
Langzaam begint daar verandering in te komen. Vertrouwen groeit, zeker nu private pakstations hun diensten aanbieden aan meerdere telers in de omgeving. "Dat is een eerste stap naar samenwerking. Uiteindelijk zal het noodzakelijk zijn om schaalvoordelen te realiseren, zeker als je aan Europese retailketens wilt leveren."
Certificering als kwaliteitsgarantie
Om toegang te krijgen tot de binnenlandse supermarkten, lanceerde GFA een eigen certificeringssysteem: GeoGAP. "Het is gebaseerd op GlobalGAP, maar de eisen zijn iets minder streng", zegt Kochlamazashvili. Toch biedt het systeem een belangrijke kwaliteitsgarantie. "Retailers vragen er expliciet naar. Wie het certificaat heeft, staat sterker op de markt."
Exportstrategie: focus op EU en Midden-Oosten
De strategische koers voor 2025-2029 ligt grotendeels vast: promotie van lokaal product op de binnenlandse markt en versterking van samenwerking tussen telers om exportkansen te benutten. Recent werd er al een handelsovereenkomst gesloten met de Verenigde Arabische Emiraten.
Toch zijn er nog obstakels te overwinnen. "We hebben meer koelcapaciteit nodig en de logistiek moet opgeschaald worden", aldus Kochlamazashvili. Ook standaardisatie van kwaliteit en de volumes uitbreiden zijn cruciaal om internationaal te concurreren.
De Russische markt blijft voorlopig dominant, wegens de geografische nabijheid en ook wel de vaak betere prijszetting. "Maar Europa is betrouwbaarder als markt. Het biedt stabiliteit en juridische zekerheid. Contracten met Europese handelaren en retailers maken langetermijnplanning mogelijk. Daar moeten we naartoe", besluit Kochlamazashvili.
Voor meer informatie:
Rati Kochlamazashvili (plaatsvervangend voorzitter)
Georgian Farmers' Association (GFA)
E. Ninoshvili 64
0102 Tbilisi (Georgië)
Tel: +995 555 28 08 18
rkochlamazashvili@gf.org.ge
www.gfa.org.ge