Veel arbeidsmigranten die in Nederland werken, wonen in Duitsland en België. De leefomstandigheden zijn regelmatig slecht, maar landsgrenzen maken het moeilijk om uitbuiting aan te pakken. Overheden werken niet goed samen, en op deze manier "werken we criminelen juist in de hand", waarschuwt Gennard Stulens van het internationale expertisecentrum EURIEC in de radio-uitzending van KRO-NCRV's Pointer.
Arbeidsmigranten, veelal uit Oost-Europa, wonen vaak in slechte omstandigheden en betalen hoge huren voor kleine woonruimtes. Ze werken in Nederlandse distributiecentra, vleesverwerking en tuinbouw, maar wonen in grensgemeenten in Duitsland en België. Deze gemeenten trekken nu aan de bel. Burgemeester van Emmerich Peter Hinze klaagt dat "alle sociale lasten voor Emmerich zijn, terwijl de winst naar de Nederlandse ondernemers gaat".
De wethouder van Genk, Mustafa Harraq kan zich hierin vinden en heeft daarom een plan gelanceerd om arbeidsmigranten die werken in Nederland te weren. Hij gaat de woonverordening van de stad veranderen, zodat er alleen verhuurd kan worden aan arbeidsmigranten die in de eigen regio werken. "Die huizen worden opgekocht door werkgevers en verhuurd door huisjesmelkers, waardoor mensen uit de eigen omgeving bijna niet meer aan een huis kunnen komen."
Open grenzen
Arbeidssocioloog Jan Cremers (Universiteit Tilburg) wijst op het gebrek aan Europese handhaving. Uitbuiters verplaatsen zich makkelijk over landsgrenzen heen, terwijl de handhaving daar ophoudt, zegt hij in de radio-uitzending van Pointer. In Nederland zijn er zo'n 22.000 uitzendbureaus, en het oprichten ervan is eenvoudig. Dat is anders dan in België, legt Belgische vakbondsbestuurder Wesley Bammens (ACV-CSC) uit: "In Nederland kunnen Jan, Piet en Polleke een uitzendbureau oprichten, en omdat er geen regulatie op is, kunnen malafide bureaus gewoon hun gang gaan." Een wet die strengere toelatingseisen moet invoeren, is uitgesteld tot 2027.
Europese oplossing?
Enige samenwerking tussen landen is er wel, maar het verschil in wetgeving maakt het moeilijk om het probleem aan te pakken. "Door privacywetgeving, zoals de AVG, is het voor overheden lastig om informatie uit te wisselen. In elk land ligt een stukje informatie, waardoor het onduidelijk is wat een uitzendbureau uitspookt", aldus Stulens. "Je krijgt een waterbedeffect, omdat malafide uitzendbureaus in een ander land weer met een schone lei kunnen beginnen, doordat informatie over hun werkwijze amper gedeeld wordt", vervolgt hij.
De Europese Arbeidsautoriteit (ELA) heeft beperkte bevoegdheden en voerde sinds 2019 slechts zes inspecties uit in de Nederlandse grensstreek. Europarlementariër Marit Maij (GroenLinks-PvdA) pleit voor uitbreiding van de bevoegdheden van de ELA. "Er zitten weeffouten in de Europese wetgeving," zegt ze. "We moeten zorgen dat uitbuiting grensoverschrijdend aangepakt kan worden."
Volgens Stulens is internationale wetgeving noodzakelijk: "Anders blijf je dweilen met de kraan open."
Bron: Pointer, KRO-NCRV