Servië heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot een opmerkelijke speler op de wereldmarkt voor blauwe bessen. Ondanks een relatief bescheiden areaal van circa 2.500 hectare bedraagt de jaarlijkse oogst inmiddels 6.000 tot 7.000 ton. Het Servische bessenseizoen loopt van begin juni tot in oktober, met een exportpiek rond de zomermaanden.
Hoewel Servië qua productievolume ondergeschikt is aan landen als Spanje en Polen, is de exportimpact des te opvallender. Door de beperkte binnenlandse consumptie is een groot deel van de oogst bestemd voor de export. In 2023 behoorde Servië tot de top 10 van wereldwijde exporteurs van blauwe bessen, en was het – samen met Mexico en Marokko – een van de snelst groeiende exportlanden van de afgelopen vijf jaar.
Uitdagingen in het seizoen 2023: weer en kwaliteit
Het seizoen van 2023 kende de nodige uitdagingen. Door uitzonderlijk nat weer in mei had een aanzienlijk deel van de oogst last van kwaliteitsproblemen. Het aandeel afgekeurd fruit steeg tot circa 14%, aanzienlijk hoger dan het gebruikelijke afkeurpercentage van 2-4%. De oorzaak lag bij zachtere vruchten en een toename van gebreken door overmatige regenval. Als reactie verwerkte de sector een groter deel van de oogst als diepvriesfruit of verkocht het lokaal, waardoor de export nagenoeg stabiel bleef.
Sterke Europese koppelingen en nieuwe marktkansen
Servië exporteert zijn blauwe bessen voornamelijk naar Nederland, Duitsland, Rusland, Polen en het Verenigd Koninkrijk. De prominente rol van Nederland en Duitsland onderstreept Servië's integratie in de Europese toeleveringsketens, waarbij veel Servisch fruit via Rotterdam wordt gedistribueerd naar diverse bestemmingen. Hoewel Rusland traditioneel een belangrijke afzetmarkt is, verschuift de focus vanwege logistieke en betalingsrisico's naar stabielere West-Europese landen. Eind 2023 kreeg Servië toegang tot de Chinese markt, wat aanzienlijke groeimogelijkheden biedt op de lange termijn.
Arbeidsdruk en schaalvergroting als knelpunten
De sector kampt met stijgende arbeidskosten. De aantrekkende Servische economie en concurrentie van buitenlandse arbeidsmarkten maken het moeilijk om lokale arbeidskrachten aan te trekken. Veel seizoenswerkers kiezen voor beter betaalde banen in West-Europa, waardoor telers genoodzaakt zijn om personeel van buiten Servië in te lenen. De meeste Servische teeltbedrijven zijn klein tot middelgroot en hebben behoefte aan investeringen om op te schalen en te moderniseren.
Blik op de toekomst: groei en efficiëntie
Servië streeft naar een gematigde productiegroei, met als doel om tegen 2030 de grens van 10.000 ton per jaar te overschrijden. De gunstige oogstperiode – tussen de piekseizoenen van Spanje en Polen – biedt een strategisch voordeel. Door verbeteringen in mechanisatie en het gebruik van nieuwe variëteiten hoopt het land zijn efficiëntie te verhogen en zijn positie als betrouwbare exportpartner binnen de Europese blauwe bessenketen verder te versterken.
Bron: EastFruit