De tomatenmarkt is blij met de snelle opmars van ToBRFV-resistente rassen, maar erkent de uitdagingen, zoals lagere producties en minder smaak.
Momenteel zouden er in totaal zo'n 160 rassen commercieel beschikbaar zijn of snel beschikbaar komen en het aantal groeit hard. Het aantal beschikbare rassen zal naar verwachting van experts het komend jaar verdrievoudigen en over twee jaar is de verwachting dat zelfs 80 tot 90 procent van het rassenaanbod resistentie heeft.
Een pijnpunt is voorlopig nog wel dat smaak en productie (soms) tegenvallen. Dat blijkt uit notulen en presentaties van Europees tomatenoverleg eind juni waarin ook vooruit is geblikt naar de komende winterteelten.
'Less productive'
Tijdens de expertmeeting van de Europese Commissie deelden experts de ervaringen met resistente rassen in hun markt. In Nederland gaat men uit van 7% productieverlies met HR- of IR-resistente rassen. Ook in België spreekt men van 'less productive' als het over ToBRFV-resistente rassen gaat, zonder er een hard cijfer op te plakken.
Ook buiten de Benelux rapporteren telers een mindere smaak bij tomaten van resistente rassen. Een voordeel van de teelt met resistente rassen is wel dat noodgedwongen stoppen met een lopende teelt minder voorkomt, aldus de Belgische bijdrage.
Het aantal telers dat met resistente rassen teelt is groot in de Benelux. In België is de inschatting dat in het algemeen telers met resistente rassen telen dit jaar.
In Nederland, waar de helft van de telers met zomerproductie met ToBRFV te kampen heeft en naar grovere rassen en/of resistente rassen is overgeschakeld, is de helft van de telers over op resistente rassen.
Het gevolg van de overschakeling naar resistente rassen is vaak wel een lager smaakniveau bij de tomaten, al worden verbeterslagen gemaakt, inmiddels ook met specialties. Dat laatste werd ook al aangestipt op het Global Tomato Congress dit voorjaar. Na de eerste ToBRFV-paniek en de harde roep om resistenties is er nu ook weer (meer) ruimte voor andere raseigenschappen.
In Frankrijk is de inschatting dat 20% van het areaal voorlopig met resistente rassen teelt. Uit de notulen van het overleg blijkt dat voor Spanje en Italië er geen inschatting over arealen met resistente rassen is gedaan.
Voorspellingen winterteelt
Tijdens de bijeenkomst zijn ook voorspellingen gedeeld voor de tomatenteelt komend winterseizoen. In Nederland rekent met op een areaal van 600 hectare met LED-belichting. Klassiek belichten met HPS is er na de energiecrisis komende winter niet meer bij. In de belichte winterteelt telen telers uitsluitend resistente rassen zo staat in de notulen, terwijl dat in de zomerteelt in de helft van de gevallen zo is.
Om een jaarrond productie te realiseren wordt ook opgemerkt dat Nederlandse afzetorganisaties met telers op zoek zijn naar productie buiten Nederland om daar ook dicht bij de lokale consument te telen. Polen, Hongarije, Tunesië en Marokko worden hiervoor genoemd.
Cijfers over het te verwachten belichte areaal in België staan niet in de notulen. Wel over het totale areaal tomaat in België. Dat beslaat 610 hectare en is stabiel, al zijn er wel zorgen over vergrijzing van telers zonder opvolger. In totaal telt België ongeveer 180 telers.
In Spanje rekent men op 10 procent minder losse tomaten in winterseizoen 2024/2025 in vergelijking met afgelopen winterseizoen. Het tonnage loopt naar verwachting iets terug ten opzichte van afgelopen winter (1.233.512 ton tegenover 1.265.141 ton in 2023/2024). Waar de bioteelt met 2% toeneemt tot 14% neemt de conventionele tomatenteelt komende winter naar verwachting met 3% af tot 86%. Er zullen iets meer trostomaten geteeld worden (26% van het areaal van in totaal 13.983 hectare, een toename van 1%) en iets minder losse, ronde tomaten (27%, een afname van 2%).
In Spanje wijst men op toenemende concurrentie uit Marokko en Turkije. Een andere uitdaging, naast ToBRFV dat 'onder controle' is, zijn stijgende productiekosten. In maart 2024 kwam de piekprijs hiervoor uit op 54 eurocent per kilo, een stijging van 34% ten opzichte van juni 2021.
