In Israël bevinden zich bijna 300 kibboetsen. De eerste van die collectieve landbouwnederzettingen werd in 1909 opgericht. Hadarei Nitzanim, een citrusteelt- en verpakkingsbedrijf, is eigendom van Nitzanim, een kibboets gelegen tussen de steden Asjkelon en Asjdod die in 1943 het licht zag, vijf jaar voor de stichting van de staat Israël.
© Hadarei NitzanimOr Shriper in het pakstation
Toen het citrusareaal van het bedrijf ongeveer 100 hectare besloeg en er dus elk jaar aanzienlijke hoeveelheden werden geoogst, werd beslist om een pakstation te bouwen. "Tegenwoordig wordt citrus geteeld op 150 hectare binnen de landbouwnederzetting en via partnerschappen met telers buiten de kibboets wordt een areaal van in totaal 300 hectare bereikt. Daarnaast wordt in het pakstation ook nog citrus verwerkt van andere kibboetsen en onafhankelijke telers van over het hele land", vertelt Or Shpirer van Hadarei Nitzanim.
Deze machine vult de kartons automatisch
Van Shamouti naar Orri
Het bedrijf richt zich op de lokale markt met een eigen merk, maar heeft ook lang de bekende Shamouti sinaasappel geëxporteerd. Deze typisch Israëlische sinaasappel heeft weinig pitjes en een harde schil, wat hem zeer geschikt maakt voor de export. "Maar toen de prijs geleidelijk aan begon te zakken, werd de sinaasappel op de percelen gaandeweg vervangen door ander citrus, met name rode grapefruit. En toen ook dit fruit marktaandeel verloor, stapten we over op de Orri mandarijn, waarvan we tegenwoordig zo’n 100 hectare hebben. Omdat het seizoen zich lang uitspint, van eind december tot eind april, is dit een belangrijk ras voor het pakstation", legt Or uit.
Naast Orri teelt en verwerkt het bedrijf 20 verschillende citrusrassen, waaronder clementines, mandarijnen, sinaasappelen, citroenen, witte en rode grapefruit, wat de mogelijkheid biedt om het pakstation gedurende vele maanden draaiende te houden. Enkel in juni, juli en augustus is er geen activiteit. Een deel van de werknemers van Hadarei Nitzanim zijn leden van de kibboets, anderen komen van buiten de nederzetting, met onder meer Thaise werkkrachten met een verblijfsvergunning voor 5 jaar of Palestijnen uit de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. Nitzanim ligt op nauwelijks 25 km van de Gazastrook en in tijden van spanningen tussen Hamas en Israël wordt het werk uit voorzorg neergelegd. Er is een schuilkelder in geval van luchtalarm.
Uitdagende teelt
"Het rendement in de Orriteelt is 40 ton per hectare en het totale areaal in Israël beslaat ongeveer 4.000 hectare. Het gros daarvan ligt aan de kust, waar het klimaat het gunstigst is voor dit clubras. De prijs wordt niet centraal gereguleerd door de Toezichtsraad, maar bepaald op de (internationale) markt. Er zijn een 25-tal pakstations in Israël, waar de mandarijn klaargemaakt wordt voor afzet op de binnen- en buitenlandse markt."
Aangevoerd citrus krijgt buiten een eerste behandeling
Om een rendement van 40 ton per hectare te halen, moeten de telers de bomen gedurende het gehele seizoen met veel zorg omringen. "Het volstaat niet wat te irrigeren en meststoffen toe te dienen. Er moet ook nauwgezet gesnoeid en uitgedund worden. Het is overigens een heel krachtige plant. Omdat het seizoen behoorlijk lang is en de oogst in de vochtige winter plaatsvindt, moet er voortdurend worden toegezien dat plagen en schimmels geen voet aan de grond krijgen. Niet elke teler is in staat het maximum uit dit gewas te halen. In die zin zijn sinaasappelen en grapefruit met hun hardere schil en oogst in de herfst of lente gemakkelijker te telen", beweert Or.
"Op een gegeven moment bedroeg het Orri-areaal in Israël 5.000 hectare. Daar is ondertussen 1.000 hectare van weggevallen. Toen de teeltkosten nog lager waren en ook de koers van de shekel geen belemmering vormde voor de export, zoals nu het geval is, was de teelt rendabel met een rendement van 30 ton per hectare. Maar die tijden zijn voorbij. Zelfs met 40 ton én een goede pack-out is het tegenwoordig lastig om te overleven als teler. Alleen wie vroeg in het seizoen de markt op kan, wanneer de prijzen het aantrekkelijkst zijn, kan het rooien met een lager rendement."
Ook verre bestemmingen
Orri is bijna het enige mandarijnenras dat Israël exporteert. Een deel bereikt zelfs verre bestemmingen zoals de VS en Canada na een zeereis van 3 weken. "Een zorgvuldige behandeling in het pakstation is bijgevolg vereist opdat het product in optimale omstandigheden op bestemming aankomt. Tijdens het transport naar Noord-Amerika geldt een protocol dat een bewaring op 2ºC vereist. Toch is Europa onze belangrijkste exportmarkt. In coronatijd was de vraag op de citrusmarkt heel goed en men kan ook stellen dat de consumptie van Orri, een premiumproduct, in de lift zit."
Op de Europese markt is er volgens Or concurrentie van de goedkopere Nadorcotts of Tango’s van Marokko of Turkije, in die zin dat die mandarijnen de prijs van de Orri naar beneden kunnen halen. "Maar we voelen ook de hete adem in de nek van de Spaanse Orri’s, want die kunnen de Europese markt in slechts twee dagen en tegen lagere transportkosten bereiken. Bovendien kiezen inkopers vaak voor product dat ze als “lokaal” beschouwen. Ons sterke punt is dan weer een betere maatsortering en kleur."
Klaar voor verzending
Vooruitzichten op korte en lange termijn
Or is ervan overtuigd dat een eventuele verdere uitbreiding van het Orri areaal in de eerstkomende jaren, of het nu in Spanje of Israël is, de prijs van het product kan drukken. "Ik denk dat we op de korte termijn min of meer ons maximum hebben bereikt. Als bijkomende markt zijn de Verenigde Arabische Emiraten een optie, maar de mogelijkheden zijn er niet zo groot, ook omdat er sterke concurrentie is van andere producten. Graag zouden we naar onze buur Saoedi-Arabië exporteren. Dat is toekomstmuziek. In Zuidoost-Azië zie ik minder kansen, enerzijds omwille van de transittijd en anderzijds vanwege concurrentie van de regionale productie. Ik heb immers gehoord dat China al een areaal heeft van 100.000 hectare. In Japan en Zuid-Korea, waar we Sweety en rode en witte grapefruit naar exporteren, is de afzet van Orri dan weer geen succes gebleken."
Maar op de iets langere termijn is het opschalen van de productie zeker een mogelijkheid, aangezien – zo beweert de expert – Orri de beste mandarijn ter wereld is en de vraag op meerdere markten nog zal toenemen. "Maar de teelt is veeleisend en de klimaatverandering stelt ons in die zin voor grote uitdagingen. We zullen moeten afwachten of we die hindernissen kunnen nemen. Als we daarin slagen, zal Orri steeds een streepje voor hebben op andere rassen. Dat hebben we de voorbije jaren trouwens al meermaals gezien toen veelbelovende, nieuwe rassen in hetzelfde afzetvenster hun kans waagden. Ze moeten echt al veel beter zijn dan Orri, willen ze niet het onderspit delven. Alleen als ze niet op hetzelfde moment als Orri de markt betreden, maken ze een kans", besluit Or.
Voor meer informatie:
Or Shpirer
Hadarei Nitzanim
Kibutz Nitzanim (Israël)
Tel: +972 867 21 404
[email protected]
