De teeltlocaties van Rainbow Superfood in Rawsonville en Lambertsbaai in de West-Kaap beginnen met de blauwe bessenoogst op een moment dat de prijzen iets verbeteren, na een vreselijk seizoen waarin telers hun fruit ver onder de kostprijs hebben moeten verkopen om de programma's draaiende te houden.
"In zowel Europa als Zuidoost-Azië (Maleisië, Singapore, Hong Kong) werd Zuid-Afrika dit seizoen verstikt door Peru", zegt Tiaan Rossouw, directeur van Rainbow Superfoods. Kopers in Zuidoost-Azië handelen volgens hem overwegend prijsgestuurd. "Ze geven de voorkeur aan lager geprijsde Peruaanse blauwe bessen."
Het goede nieuws is dat Peru zijn seizoen aan het afronden is en volgens rapporten zou Chili misschien niet zoveel hoeveelheden naar Europa sturen.
Qua prijs is het volgens Tiaan een heel slecht seizoen geweest. "Ik was geschokt door de prijzen waartegen sommige telers hun blauwe bessen verkochten. Nog maar een paar jaar geleden kregen we vier of vijf keer zoveel. De meeste Zuid-Afrikaanse telers hadden aanbod in de belangrijkste afzetperiode die nu ten einde loopt. Wij gaan nog wat langer door, tot in januari."
Kwaliteitsproblemen in de West-Kaap
Kwaliteitsproblemen bij de blauwe bessen uit de West-Kaap – bijvoorbeeld te zacht fruit bij aankomst op bestemming, ook al vertrok het fruit heel gezond – stellen de sector voor een raadsel.
"Ik heb gehoord dat de oogsten erg slecht waren, zelfs hier in de West-Kaap. Het is moeilijk te begrijpen, want we hadden hier goede teeltomstandigheden. We hadden geen hittegolf zoals in het noorden in september."
Aanvoer naar de diepvriessector werd vorige week stopgezet toen Euroberry aankondigde dat ze 3.000 ton blauwe bessen hadden ontvangen en verder geen product meer zouden accepteren.
"We hebben geluk gehad. We hebben tot nu toe echt goede kwaliteit gehad, maar de prijs is er gewoon niet naar", zegt hij. "De prijs ligt zo'n € 1,50 per karton lager dan vorig jaar en dat was al een lage prijs. Voor het product dat per vliegtuig wordt verzonden is de prijs € 2,88 lager dan de laagste prijs ooit."
Tiaan zegt dat luchtvracht naar het Verre Oosten en ook naar het Midden-Oosten hen dit seizoen de das om heeft gedaan. "De tarieven liggen waarschijnlijk 20% hoger dan vorig jaar. En ook de containertarieven zijn naar mijn gevoel weer gestegen. Ze liggen momenteel rond de $ 10.000."
Lang seizoen voor Zimbabwe
"Het seizoen ontspoorde dit jaar eigenlijk al vroeg, toen Zimbabwaanse telers besloten hun verkoop te verlengen na tegenvallende inkomsten", legt Tiaan uit. "Zimbabwe kan nog steeds leveren, maar ze beginnen toch te beseffen dat voor hen het vet nu van de soep is. Gewoonlijk plukken Zimbabwaanse teeltbedrijven 60 tot 70% van hun blauwe bessen vroeg in het seizoen en dat levert mooie resultaten op, want de eerste 60 tot 70% is meestal van goede kwaliteit. Dan stoppen ze en gaan ze snoeien, want de inkomsten zijn voldoende geweest. De overheadkosten in Zimbabwe zijn veel lager dan hier en de meesten van hen verpakken het fruit op de teeltlocatie zelf."
Dit jaar viel de afzet tegen en verlengden ze hun seizoen, wat ten koste ging van het vroege Zuid-Afrikaanse seizoen.
"De prijs zal waarschijnlijk nooit lager zijn dan nu"
"Achteraf gezien is de intense areaaluitbreiding in Zuid-Afrika tot vorig jaar waarschijnlijk niet de verstandigste beslissing geweest," merkt Tiaan op. "Over twee jaar zullen er nog meer blauwe bessen op de markt zijn en ik moet zeggen dat ik niet weet hoe de telers het gaan overleven. Als ik de optelsom maak, is het economisch gewoon niet leefbaar. De prijs zal waarschijnlijk nooit lager gaan dan nu."
De teeltkosten worden nauwelijks gedekt. Op een karton liggen de verkoopprijzen R50 (€ 2,80) onder het break-evenpunt.
De teeltlocatie van Rainbow Superfood in Rawsonville, West-Kaap (foto's geleverd door Rainbow Superfood)
De prijs zal zich volgens Tiaan uiteindelijk wel herstellen, maar volgend jaar komt er dan weer een herhaling van de huidige situatie. Hij beweert dat er fundamentele veranderingen moeten komen van logistieke dienstverleners en consumenten, en dat voor alle gewassen, niet alleen voor blauwe bessen, "anders dienen er zich bittere tijden aan".
Puur prijsgedreven kopers en consumenten bespoedigen de ondergang van de telers. Zoals de situatie nu voorligt, zullen teeltbedrijven waarschijnlijk werknemers gaan ontslaan.
Hij raamt een eerlijke prijs in het pakstation op R70 (€ 3,90) per kilo, exclusief transportkosten, voor punnets (voor bulk zou het iets minder zijn). Dit in het geval van een teler die geen lening moet terugbetalen. Moeten er leningen afgelost worden, dan is nog eens R10 nodig voor een eerlijke prijs.
Voor meer informatie:
Tiaan Rossouw
Rainbow Superfood
Tel: +27 61 586 5047 (Zuid-Afrika)
tiaan@rainbowsuperfood.com