Kostentechnisch zijn er de nodige uitdagingen op de tomatenmarkt, maar prijstechnisch blijven de prijzen records opleveren. Ook in oktober weer. Gemiddeld werd over de hele linie in Europa weer een prijs ruim boven het vijfjarig gemiddelde genoteerd en ook de piekprijs van de afgelopen vijf jaar werd ruim overstegen.
Nederland noteert de grootste piek, al kan de kiloprijs zoals gewoonlijk alsnog niet tippen aan die in andere landen. Dit alles blijkt uit een nieuwe update van het tomatendashboard van de Europese Commissie.
Omschakeling
Ten opzichte van september stegen de prijzen hard door. Een prijsstijging in het najaar is niet ongebruikelijk als de volumes in Noordwest-Europa afnemen en de producties in het zuiden nog niet alles kunnen compenseren. Dit jaar is die situatie nog extremer, omdat telers gedwongen door hoge energieprijzen soms eerder gestopt zijn met hun teelt in de kas in Noordwest-Europa. In Spanje is het areaal wel toegenomen (percentages rond 15% meer aanplant worden genoemd).
Hardste stijging in Nederland
De grootste procentuele afwijking van de gebruikelijke prijsstijging in oktober is te zien in Nederland. De afgelopen vijf jaar steeg de prijs gemiddeld van september naar oktober met 28%. Dit jaar was dat 54%. Ook in Spanje (14% in 2022 om 8% de afgelopen 5 jaar) en Italië (34% om 19%) is de procentuele prijsstijging groter. In Frankrijk dalen de prijzen traditioneel, maar hier is dan weer een lichtere daling van de prijzen te zien (-3% om -8%).
Kiloprijzen
Ondanks de flinke prijsstijging in Nederland en ook Spanje, liggen de gemiddelde kiloprijzen in beide grote tomatenlanden onder de gemiddelde prijs in de hele Europese Unie. Tegen die kiloprijs van 1,69 euro kan Nederland (1,52) en Spanje (1,50) niet op. De afgelopen vijf jaar was de recordprijs voor oktober in Nederland 1,24 euro en in Spanje 1,35 euro.
In Italië ligt de prijs in oktober maar nipt boven het record van de afgelopen vijf jaar. Een kilo leverde hier gemiddeld 1,99 op in oktober in 2022, tegen 1,93 als recordprijs voorheen.
Medio oktober zakten de prijzen
België is door de Europese statistici niet opgenomen in het dashboard. Op de pagina van het Vlaams ministerie van Landbouw en Visserij is middels cijfers van het Verbond van Belgische Tuinbouwcoöperaties wel een beeld te krijgen van de tomatenmaand oktober. In september lagen de prijzen hier ruim boven het vijfjarig gemiddelde, waarna vanaf week 42 de prijzen begonnen te dalen. In week 44, op de overgang tussen oktober en november, zakten de prijzen even onder het vijfjarig gemiddelde. De prijzen voor losse tomaten lagen iets lager dan die voor trostomaten (op het tomatendashboard is er geen onderscheid). Daarna zijn de prijzen wel weer iets opgeklommen.
Minder belichting
In de kassen in Noordwest-Europa is het inmiddels tijd voor de teeltwisseling. Afhankelijk van vooral energieposities en marktafspraken werken sommige telers alweer toe naar een nieuwe aanplant, terwijl andere telers nog even wachten. Belichte teelt is er nog wel, maar aanzienlijk minder dan normaal. Herfstteelt is er ook. Daarmee weten telers richting de kerst met zo min mogelijk energie-input nog wel tomaten in de eerste echte wintermaand te produceren.
Novemberdip?
Traditiegetrouw zakt de prijs in november iets als de teelt in Noordwest-Europa een stukje overlapt met het zuiden en ook import uit Marokko. Nu de situatie dit jaar (opnieuw) anders dan anders is, is het afwachten wat de balans aan het eind van november is. Voorlopig liggen de prijzen nog niet op de niveaus van rond half oktober.
In toch ook al een bijzonder tomatenjaar vorig jaar was er wel sprake van een novemberdip, maar niet zo sterk als normaal. Ten opzichte van vorig jaar is hier in Noordwest-Europa de belichte teelt nog verder ingekrompen, terwijl de producties in Spanje wel hoger liggen en ook Marokko (en ook Turkije volgens de marktgeluiden) aan de weg timmert.