Tholen - Voor een nieuwe teeltfaciliteit voor baby leaf in Helsinki, op ongeveer een kwartier rijden van de distributiecentra van elk van de drie grote retailers in Finland, kiest Robert Jordas van Robbe’s Little Garden niet voor een volwaardige vertical farm, maar voor een hybride oplossing: een hightegh Venlo kasconstructie met een 2-laags systeem en zonneschermen. En toch valt de kas niet uit de toon in het stedelijke gebied, het vervult er zelfs een landschapsfunctie.
Eigenaar Robert Jordas wilde eigenlijk acteur worden, maar werd kruiden- en slateler. Binnenkort opent hij een 10.000 m2 hybride farm in Helsinki.
Robert, een acteur van opleiding, heeft al ruim 20 jaar ervaring in de binnenteelt. Vandaag de dag is Robbe’s Little Garden een van de meest innovatieve kasteeltbedrijven in Noord-Europa. Het heeft eigen teelt van sla en kruiden, bouwt kassen en vertical farms en helpt tuinders met advies. Het bedrijf is gevestigd in Lindkoski, in het zuiden van Finland, halverwege Helsinki en de grens met Rusland, in een gebied waar geen andere kassen terug te vinden zijn en vooral akkerbouw plaatsvindt.
Van het theater naar de teelt van microgroenten
"In 2001, toen ik nog op de theaterschool zat, leverde ik aan een oudere teler in de buurt zaadjes voor erwtenscheuten. Hij vroeg op een bepaald moment of ik z’n bedrijf wou voortzetten. Ik hoefde daar niet zo lang over na te denken, de tuinbouw sprak me aan en telen in de kas leek me gemakkelijker en vooral interessanter dan de buitenteelt. En zo begon ik microgroenten te telen. Ik deed wat opzoekwerk en werd vooral geïnspireerd door de vernieuwende en verrassende aanpak van Rob Baan. Het was met vallen en opstaan, want ik was een zij-instromer en achteraf bekeken gaf ik soms niet alleen de verkeerde antwoorden op de problemen die zich voordeden, maar stelde ik vaak ook de verkeerde vragen. Omdat de kas waarover ik beschikte klein was, ging ik telen in lagen. En zo begon ik als het ware ervaring op te doen met vertical farming," vertelt Robert.
Crispy salad onder led-groeilampen
In 2008 breidde Robert z’n kas uit en vandaag de dag telt het bedrijf een kasareeal van 1,4 hectare en heeft het een vertical farm van 0,5 hectare. De hybride oplossing in aanbouw in Helsinki beslaat 1 hectare. "In 2001 beleverde ik met mijn kas van 128 m2 meerdere restaurants. Erwtenscheuten is een nicheproduct, dat product lag niet in het schap in de supermarkt. Maar gaandeweg begon ik de teelt goed onder de knie te krijgen en besteedde ik aandacht aan de merkontwikkeling. In 2008, met de nieuwe kas, breidde ik het assortiment uit met kruiden in pot en kluitsla met de idee om lokaal product te leveren aan supermarkten in de wijde omgeving. Het probleem was toen dat de grote ketens hun waren nog inkochten bij groothandelaren en niet direct bij de bron. Daar had ik me op miskeken. Ik was dus aangewezen op mijn bestaande klanten voor de afzet, met name de foodservice, en daarnaast ook de groothandel, waar ik hevige concurrentie ondervond van enkele grote slabedrijven."
Sla en kruiden van lokale teelt
De concurrentie is nog altijd fors in Finland in sla en kruiden. Er zijn zo’n 20 à 30 bedrijven die dit product jaarrond leveren en de zelfvoorzieningsgraad van het land is nagenoeg 100%, net als voor komkommers trouwens. “Het grote en constante aanbod leidt tot krappe winstmarges, waar je als bedrijf een antwoord op kan bieden op tweeërlei manier: efficiënter proberen te telen en een product bedenken waarvoor de concurrentie minder groot is. Ik probeer nog steeds beide wegen te bewandelen.”
Basilicum
Een voorbeeld van de eerste weg is de toevoeging van 20% mos aan het groeimedium turf. Mos is een plant die snel groeit en ook goede eigenschappen heeft als groeimedium, terwijl turf jaarlijks slechts 1 mm groeit in een moeras- of bosgebied. Een voorbeeld van productinnovatie is dan weer de bouw van de hybride hightech kas in Helsinki. Robert gaat er straks aan de slag met rucola en baby spinazie, twee producten die nauwelijks in Finland worden geteeld en vooralsnog worden geïmporteerd uit Italië, Spanje en ook Zweden in de zomer. “We willen lokaal product aanbieden, dat is de hoofdgedachte. Finnen kiezen resoluut voor lokale teelt. De Finse consument is niet op zoek naar het biologische label, zoals bijvoorbeeld wel in Duitsland het geval is, want hij weet dat groenten en fruit uit eigen land zo energie-efficiënt, voedselveilig en milieuvriendelijk mogelijk worden geproduceerd. Hij vertrouwt de lokale teler blindelings, ook omdat hij weet dat die onderworpen is aan een strenge reglementering van overheidswege en een strikte controle op het productieproces vanuit de supermarkten zelf”, legt Robert uit.
Dagelijks wordt de sla geoogst
Eerst de markt verkennen, dan pas bouwen
In tegenstelling tot de uitbreiding van z’n productie in 2008, heeft Robert nu wel al mondelinge afspraken gemaakt met de grote retailbedrijven in Helsinki voor de afzet van de volumes uit de nieuwe kas. “Eerst de markt verkennen, en dan pas bouwen, dat heb ik nu wel geleerd. Ik heb die fout trouwens niet één, maar twee keer gemaakt, want samen met enkele technologische partners en investeerders uit Finland, heb ik enkele jaren geleden een hybride teeltfaciliteit op poten gezet in Florida, die op teeltvlak mooie resultaten opleverde, maar waar we ook de afzetkant in het verhaal te veel hadden verwaarloosd. Ondertussen is de kas verkocht aan een concurrent, maar ik keer zeker terug naar de oostkust van de VS. Ik zie er volop opportuniteiten.”
Opkweek jonge planten in vertical farm
Vertical farming is niet het toverwoord
Ondertussen heeft Robbe’s Little Garden al vijf kleine vertical farms gebouwd in Finland. “Mijn aanpak van vertical farming is volledig gebaseerd op de implementatie van de beste oplossingen in high tech kassen. Maar vertical farming is niet het toverwoord dat een oplossing biedt voor alle teelt- of logistieke problemen. Het systeem is en blijft duur, vooral in de opstart, en moet dus in mijn ogen minstens even goed zijn als de bestaande kasoplossingen, want op een dag willen de investeerders natuurlijk hun geld terugzien. Niet elk magazijn is overigens even geschikt om een vertical farm te huisvesten en omwille van de enorme investering moet je zeker zijn van je afzetmogelijkheden en van continuïteit in de afzet. Tuinbouw is nu immers eenmaal niet de branche waar de winstmarges enorm zijn. Zelfs met afzetzekerheid tegen een bepaalde minimumprijs moeten alle parameters overigens de juiste waarden hebben om de zaak rendabel te houden: totaal geoogste volume, rendement per vierkante meter, energiekosten, logistieke kosten,… Enkele afwijkingen kunnen het evenwicht al verstoren. Je moet je ook specialiseren, meer dan een handvol producten telen lijkt me moeilijk.”
In de kas worden de slaplanten in sleeves verpakt en komen in de verpakkingsruimte op een draaitafel binnen. Daarna verpakt per 6 in een omdoos.
Communicatie met de consument
Primordiaal voor de levensvatbaarheid van een teeltbedrijf zijn goede relaties met de klant. Robert zag na de uitbraak van het coronavirus de structuur van zijn klantenbestand veranderen van overwegend foodservice klanten naar retailers. “En dat is zeker boeiend. Want nu kan ik inzetten op merkbekendheid en meer en beter in contact komen met de eindklant, die steeds meer geïnteresseerd is in de herkomst van een product, hoe het wordt geteeld en wat je er mee kan doen in de keuken. We zijn actief op social media waar we info geven over de technologie, de gebruikte grondstoffen en de energie-efficiëntie in het teeltproces, maar ook over investeringen en samenwerkingen. De Finse consument is daar fors in geïnteresseerd. In de toekomst willen we ook de focus leggen op het versheidsaspect en hoe je aan de slag kan met een bepaald product. Iedereen weet wel dat basilicum past in Italiaanse gerechten en dille lekker is bij zalm, maar van vele andere kruiden of slasoorten is die kennis niet zo groot. Dan laat de consument het product links liggen en benutten we niet het volledige afzetpotentieel.”
Kleinverpakking eiwit rijke groenten. Deze bestaat uit o.a. erwtenscheuten die rijk aan eiwitten zijn
Productinnovatie
Robert legt uit dat hij graag innoveert met producten, maar dat de markt voor nieuwe concepten vaak klein is. “Toch moet je innoveren, zodat de consument geïnteresseerd blijft in je merk. En al is de markt klein, je moet direct voldoende volume kunnen aanbieden, zodat de retailer je kan vertrouwen. In die zin ligt de druk vaak bij de teler, want de retailer kan natuurlijk niet garanderen dat het product een succes gaat worden. De kosten die bij de ontwikkeling van een nieuw artikel gepaard gaan, zijn voor rekening van de teler. Het is bij productinnovaties dan ook zaak om eerst een duidelijk zicht te krijgen op de marktvraag door in gesprek te gaan met productmanagers en consumenten. Vaak is een vernieuwing dan ook een adaptatie van een bestaand product.”
Robert met de favoriete sla van de Finnen: crispy sla. Het is een mutant van ijsbergsla
Kruiden in pot
De belangrijkste kruiden in Finland zijn volgens Robert basilicum, dille, peterselie en koriander. “Finnen zijn verzot op kruiden en toch zouden de totale verkoopcijfers nog verder kunnen stijgen met promotie-inspanningen die gezamenlijk gedragen worden door de verschillende kruidentelers. Wij zetten de kruiden enkel in pot af. Dat is een prachtig product met tal van voordelen voor teler en retailer: het is gemakkelijk met de hand te verpakken, het genereert in tegenstelling tot het gesneden product geen compost die je moet verwerken en het geeft een frisse kleur aan het schap. Wat sla betreft, was tien jaar geleden kluitsla de norm. Maar met de populariteit van knapperige sla gingen we de wortel eraf snijden en het product flowpacken, want het is een type sla die beter bewaart in een gesloten omgeving.”
Korte aanvoerlijnen
Versheid is voor Robert het meest onderbelichte aspect in de communicatie naar de klant toe, terwijl het voor de lokale teler zijn grootste troef is. Toch ziet de kasteler en -bouwer een evolutie op dat vlak. “In Nederland en Finland scheert lokale productie, onder meer omwille van het versheidsaspect, hoge toppen. In Duitsland zie je die trend opkomen en de andere Europese landen zullen volgen. Met Nederlandse en Europese technologie zullen we onze kijk op tuinbouw geleidelijk aan veranderen. Transporttijd en transportkosten zullen een cruciale rol spelen in die omwenteling. De transporttijd heeft een directe impact op de versheid van een product, terwijl de transportkosten een steeds groter aandeel hebben in de hoogte van de verkoopprijs. En in de toekomst zie ik dat niet vlug veranderen”, legt Robert uit.
De nieuwe kas als testcase
“In die zin is onze nieuwe hybride kas in Helsinki een interessante case. Al kunnen we met onze teelt hier in Lindkoski binnen de twee uur een vers product afleveren in de DC’s van de grote retailers, de teelfaciliteit in de hoofdstad zelf op luttele kilometers van de verdeelmagazijnen zal ons toelaten tot drie of vier keer per dag baby leaf aan te voeren. Na enkele jaren zullen we kunnen beoordelen of dit gegeven een groot voordeel is. We zien het een beetje als een testcase voor onze ideeën, maar niet alleen op logistiek vlak. We willen ook zien of de consument gewonnen is voor de idee dat het product in de stad zelf wordt geteeld. En daarbij zullen we op marketinggebied natuurlijk niet nalaten het superverse, schone product en de water- en energie-efficiënte teelt al sterke punten aan te halen.”
De teeltfaciliteit in opbouw wordt een Venlo kasconstructie met sandwichpanelen. De kas van 7 meter hoog en 260 meter lang komt naast een nieuwe woonwijk te staan waar het de bijkomende functie van geluidsbarrière zal vervullen. Als hybride oplossing wordt er gebruik gemaakt van schermen en een 2-laags systeem waarbij het ontkiemen van de planten met LED-belichting op de eerste laag plaatsvindt en de verdere groeifase op de bovenste laag gebeurt met zowel zonlicht als LED-belichting. “Het was niet zo moeilijk om investeerders te vinden gezien de afzetmogelijkheden van de lokale productie en de gegarandeerde opbrengsten. De grond was overigens niet zo duur als normaal in Helsinki, omdat de constructie deel uitmaakt van een breder infrastructuurproject. We zullen volop inzetten op automatisering en omdat de site niet immens groot is, denken we het te kunnen rooien met één teeltmanager.”
De eerste generatie led-lampen worden vervangen.
De oostkust als droom
Robert hoopt veel te kunnen leren uit de bouw van de nieuwe kas om daarna met de opgedane kennis en de ervaring van een eerdere poging zijn droom waar te maken van een teeltfaciliteit aan de oostkust van de Verenigde Staten. “Lokale teelt aan de oostkust biedt enorme mogelijkheden, want de kosten voor het transport van verse producten vanuit het Californische Salinas of Arizona aan de westkust zijn momenteel even hoog als de teeltkosten zelf aan de oostkust. Ons eerste project hadden we in de buurt van Fort Myers, aan de westkust van Florida, met veel moeite opgezet. Maar uiteindelijk was de technologie goed en ook de teelt van sla en kruiden verliep naar wens qua volumes en kwaliteit. Zoals eerder vermeld, liep het voor ons mis aan de afzetzijde. We hadden geen duidelijke afspraken gemaakt met retailers in de regio. Maar ik vind het een zeer interessante streek met goede kansen voor hybride kassen. Na het Helsinki project wil ik het zeker nog eens proberen”, klinkt Robert strijdvaardig.
Voor meer informatie:
Robbe´s Little Garden Ltd
Jordasvägen 110
07840 Lindkoski
+358 405526442
info@robbes.fi
robert.jordas@robbes.fi
www.robbes.fi