In de vandaag verschenen ‘Jaarresultaten land- en tuinbouw 2019’ evalueert Boerenbond na de zomer het productiejaar en maakt het een raming van de jaarresultaten. Voor veel teelten zijn de opbrengsten en prijsevoluties in mindere of meerdere mate in te schatten.
In 2019 bedraagt de geraamde omzet van de Vlaamse land- en tuinbouw 5,3 miljard euro. Ten opzichte van het vijfjarig gemiddelde (2014-2018) zet de sector hiermee een gemiddeld jaarresultaat neer voor de plantaardige sectoren. Opvallend is wel dat er onder dit gemiddeld resultaat grote verschillen zitten tussen zowel de specialisaties als binnen de sectoren.
Variaties tussen specialisaties en binnen sectoren
Onder het ‘gemiddeld’ jaar 2019 zitten niet alleen positieve, maar ook negatieve uitschieters en dit zowel in de dierlijke als in de plantaardige sectoren. Ten opzichte van het door extreme droogte geteisterde 2018, noteert Boerenbond in 2019 een herstel in omzet (+4%). Dit herstel wordt binnen de plantaardige sector voornamelijk veroorzaakt door genormaliseerde opbrengsten voor aardappelen, granen, suikerbieten en verschillende groenten.
Omzet fruitsector daalt met 11,7% door sterke prijsdalingen voor appelen en peren
Helaas blijft de omzet in de fruitsector verder onder druk staan. In de eerste 7 maanden van 2019 waarin de oogst van 2018 verkocht werd, kelderden de prijzen van de appelen met maar liefst 51%, gedreven door een Europese recordoogst, en de prijzen van de peren met maar liefst 43% ten opzichte van dezelfde periode van 2018, gelinkt aan kwaliteitsproblemen door de hitte.
In de eerste 7 maanden van 2019 verdubbelde de via de veiling gecommercialiseerde hoeveelheden appelen tegenover 2018 (effect van late voorjaarsvorst die de oogst 2017 deed kelderen). Voor peren lag de gecommercialiseerde hoeveelheid 21% hoger tegenover 2018. De productie van aardbeien lag in 2019 op hetzelfde niveau als in 2018. Globaal daalden de aardbeienprijzen in de eerste 7 maanden van 2019 met 5,0% ten opzichte van dezelfde periode van 2018. De globale omzet voor fruit daalde met 11,7% tegenover 2018 en dit ondanks de sterk gestegen volumes.
Ruslandboycot
Het is dit jaar exact 5 jaar geleden dat de Russische president Poetin een invoerverbod afkondigde waardoor de Europese fruittelers van het ene op het andere moment één van hun voornaamste afzetmarkten verloren. Dit verlies zal zich nog steeds duidelijk voelen in de prijsvorming. De Belgische perentelers verloren door de Ruslandboycot een afzetmarkt die goed was voor 40% van de totale productie. Ondanks een intense zoektocht naar nieuwe markten, blijft het vijf jaar later nog altijd zeer moeilijk in de sector. Tevens zijn de Europese ondersteuningsmaatregelen afgeschaft. Verder is het moeilijk te aanvaarden dat de Europese Unie in Oost-Europa substantiële steun blijft verlenen voor de verdere uitbouw van de fruitproductie. Dit werkt een overaanbod verder in de hand met duidelijke negatieve gevolgen voor de prijsvorming.
Op basis van verwachtingen van het Verbond van Belgische tuinbouwveilingen (VBT) wordt de perenoogst 2019 geraamd op 330.894 ton. Dit is 10,3% minder dan vorig seizoen, maar 6,7% meer dan het seizoen daarvoor. De appelproductie wordt geschat op 229.161 ton. Dit is nagenoeg 1% lager dan in 2018, maar vergelijkbaar met de gemiddelde opbrengsten van de laatste 3 seizoenen. Deze raming vond plaats in de maand juli en de schade die veroorzaakt werd door zonnebrand zit hier niet in vervat. Voor appelen loopt de schade op tot 40%, waardoor dit fruit onverkoopbaar wordt en zelfs voor de industrie problematisch is.
Het totale hardfruitareaal in Vlaanderen is min of meer stabiel, maar de verschuiving van appel naar peer zet zich verder door. België heeft een oppervlakte peren van 10.354 hectare en 5.805 hectare appelen.
Verwachting Europees niveau
Op Europees niveau wordt de appelproductie geschat op 10,5 miljard kg, wat maar liefst 20% lager is dan de record appeloogst van vorig seizoen. In vergelijking met het gemiddelde van de laatste 3 jaar gaat het om een daling met 8%. De sterke daling van de oogstvooruitzichten voor appelen is vooral toe te schrijven aan de tegenvallende appeloogst in een aantal Oost-Europese landen (- 44% in Polen, - 42% in Hongarije, - 35% in Slovenië). Voor peren wordt de Europese oogst op 2 miljard kg geschat, wat neerkomt op een daling met 14% tegenover vorig seizoen. De verwachte daling van de perenoogst is vooral een gevolg van de slechte oogstvooruitzichten in Italië.
Toenemende diversificatie in producties kleinfruit
Boerenbond noteert ook een groeiend aantal bedrijven met kleinfruit. Er is een toenemende diversificatie in de producties (bijvoorbeeld kersen, diverse soorten bessen zoals blauwe en rode bessen, stekelbessen, braambessen, kiwibessen en frambozen) waarmee ingespeeld wordt op nieuwe consumptietrends. In 2019 herstelden de producties tegenover 2018. Zo bijvoorbeeld was 2019 een zeer goed jaar voor de kersenoogst.
Spanning aan kostenzijde
In 2019 stegen de directe kosten voor de land- en tuinbouwer voor het tweede jaar op rij (+2% in vergelijking met 2018). Door de droogte van vorig jaar stegen voederkosten en de prijzen van zaai- en pootgoed. Beleidskeuzes joegen dan weer de kosten voor meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen de hoogte in. Ook de krapte op de arbeidsmarkt liet zich steeds meer voelen.
De Vlaamse land- en tuinbouwsector slaagt er niet in om deze stijgende kosten snel door te rekenen naar de volgende schakels in de voedselketen. Mede hierdoor blijft de rentabiliteit voor 2019 onder het vijfjarig gemiddelde.
Specialisatie vergt meer samenwerking en maatwerk
Gedreven door markt en beleid heeft de teler en tuinder zich steeds meer gespecialiseerd. Specialisatie is voordelig voor de consument, de industrie en ook voor de teler zelf. Door de groeiende specialisatie is de kwetsbaarheid van de individuele teler echter wel toegenomen. Om aan deze uitdaging het hoofd te bieden, moeten oplossingen gezocht worden in het beleid en de keten. Concreet benoemt Boerenbond dat meer samenwerking (en het delen van kosten en risico’s) door de keten heen en meer maatwerk in een consequent beleid noodzakelijk zijn.
Europees Parlementslid Hilde Vautmans (Open Vld) reageert: “De jaarresultaten zijn een goede graadmeter over hoe het met de landbouwsector gesteld is. Wat me in de raming van dit jaar vooral zorgen baart, zijn de wederom slechte jaarresultaten van de fruit-, suiker-, en rundvleessector. Zowel structurele problemen1, stijgende directe kosten, de gevolgen van de extreme weersomstandigheden als slechte prijsvorming wegen zwaar door op onze boeren, met grote verliezen tot gevolg. Hierdoor wordt het voor vele boeren steeds moeilijker om te kunnen leven van de stiel. Eerder nog dan algemene cijfers over de gehele omzet of de omzet per sector, is het voor mij belangrijk dat we kijken of onze landbouwers de begunstigden zijn en eerlijke prijzen krijgen voor hun producten. Beter loon naar werk dus, daar draait het mij vooral om.”
“De verschillen en aanhoudende problemen in sommige sectoren tonen nog maar eens aan dat het in het belang is van de boeren om gerichter te werk te gaan. Dat hebben we ook in Europa goed begrepen: in het nieuwe Europese Gemeenschappelijke Landbouwbeleid is flexibiliteit het sleutelwoord. Lidstaten en boeren hebben namelijk eigen uitdagingen, middelen en mogelijkheden. Zeker aangezien we het in het volgende GLB met een lager budget moeten doen, is het cruciaal dat budgetten efficiënter worden ingezet. Deze nieuwe opzet zal onze boeren alleen maar ten goede komen,” besluit Vautmans.
Bekijk hier het volledige rapport.
Bron: Boerenbond
