De glasgroentesector kan alleen uit het dal komen als telers, handel en retailers op korte termijn anders gaan samenwerken. Dat stelt het bestuur van STAP. Het doet een aantal concrete voorstellen.
Een jaar na de EHEC-crisis staat veel glasgroentebedrijven het water aan de lippen. Bij de meeste producten laat de markt nog geen enkel lichtpuntje zien. Vooral bij de paprika’s is het beeld dramatisch. Als het zo doorgaat zal 30 procent van de glasgroentebedrijven het niet redden. Dat betekent dat veel bedrijven met in totaal honderden hectares tomaten, komkommers en paprika’s de deuren moeten sluiten. Dat is een ware kaalslag, constateert het bestuur.
STAP doet er als enige partij werkelijk wat aan om het rendement te vergroten. Het heeft de problemen in beeld gebracht door de oorzaken op tafel te leggen en oplossingen aan te dragen. Het bestuur stelt die zaken aan de orde bij telersverenigingen, handelspartijen, DPA, LTO, Frugi Venta, het ministerie van EL&I en financiële partijen. Er komt ook een opleidingsplan om telers en telersverenigingen bij te scholen op het gebied van kennis van de markt en visie op afzet. Dat gebeurt in overleg met de overheid en de partijen die het beleid voor Topsectoren invullen. De tuinbouwmanagers van Rabobank Nederland en van ABN AMRO, maar ook EL&I gaven de afgelopen weken in de pers veel steun aan de aanpak van STAP.
Fusies nodig
Maar ondanks alle initiatieven komen de betrokken partijen niet tot daadkrachtige activiteiten, stelt het bestuur vast. In plaats daarvan blijven ze elkaar aankijken en gebeurt er uiteindelijk veel te weinig. Het proces heeft wel geleid tot een bewustwording bij de hele sector, maar nu het er op aankomt verandert er nog weinig. “We missen leiderschap en strategische visie die verder gaat dan het eigen belang voor de korte termijn. We missen ook lef”, zegt voorzitter Jan Zegwaard.
Het bestuur van STAP vindt dat partijen nu moeten doorpakken. Vanuit de kennis die het bestuur het afgelopen jaar heeft opgedaan, stelt het de volgende mogelijke logische STAP-pen voor:
- De telersverenigingen Van Nature en Best of Four worden één partij en één regieplaats met daaraan gekoppeld maximaal drie serviceproviders en een handelstak voor de directe koppeling met de retailers
- FresQ zet één of een paar sterke serviceproviders neer met een handelstak voor de overige 20% van de afzet
- Greenery en ZON gaan op in één sterke coöperatie die volledige ketensamenwerking heeft met retailers via de retail bv en daarnaast nog één handelstak heeft voor de overige 20%.
- De handelsbedrijven zijn optimaal ingerichte serviceproviders, met een transparant verdienmodel waarbij de verdiensten afgestemd worden op de prijsvorming
- Telersverenigingen (TV’s) zoals Pamosa en Kompany kunnen dan ook duidelijke keuzes maken of ze bij één van de partijen aansluiten of zelf met productgroepen samenwerken in een APO.
- Verder moet het ministerie van EL&I de regels voor overdraagbaarheid van GMO-rechten versoepelen als telers of groepen telers overstappen naar een andere TV, of als er een bundeling of herschikking van TV’s plaatsvindt. Verder zullen telers zich, ondanks de GMO, meer samen met hun verkooporganisatie naar de markt moeten kunnen begeven.
- Ook zal het ministerie van EL&I proactief de Oost-Europese grenzen open moeten helpen houden om de grote export daarheen mogelijk aan de man te kunnen brengen.
- Ook Frugi Venta en DPA zullen zo versneld en evenwichtig samen kunnen gaan en deze structuurwijziging moeten ondersteunen.
- Zowel bij telers als bij handelsbedrijven zal een versnelde en keiharde sanering plaatsvinden. Helaas is dat nodig om weer snel gezond te worden als sector, stelt het STAP-bestuur vast. Alleen op die manier komt er weer zicht op het rendement voor de blijvers.En alleen op die manier wordt de mogelijkheid gecreëerd om meer consumentgericht te produceren en met ketensamenwerking ook het rendement voor de lange termijn te waarborgen. Ook de financiers zullen dit moeten stimuleren en verstandig met het vrijgekomen productiepotentieel omgaan. Zij zullen een lange-termijnvisie moeten hebben op de totale sector en niet sec de individuele bedrijven moeten beoordelen op ruimte voor uitbreiding.
Gebrek aan kennis
STAP benadrukt ook hoe belangrijk het is dat telers zich blijven laten scholen. STAP organiseert daarom voor telers en telersverenigingen de workshops Afzet Glasgroenten “7 bouwstenen – 7 keuzes”. “Hoe meer kennis je als teler hebt, hoe beter je een sparringpartner kunt zijn van je afzetorganisatie”, zegt Zegwaard. “Met kennis kun je meesturen. Dat kun je niet als je de route niet weet.” Hij gaat nog een stap verder: “Het gebrek aan kennis bij telers op dit vlak is er mede een belangrijke oorzaak van dat er zoveel fout gaat in de sector.”
Volgens het bestuur van STAP is dit hele pakket minimaal nodig om de consument en de markt echt centraal te kunnen stellen en om het rendement in de sector terug te brengen. Zegwaard: “Het is de hoogste tijd dat de telers aan de workshops gaan deelnemen, dat de TV’s met spoed bundeling en een intensieve ketensamenwerking in gang zetten om meerwaarde te kunnen creeëren, dat de overheid de regelgeving versoepelt, en dat Frugi Venta, DPA en financiers daadkrachtig hun rol gaan invullen in dit proces. Iedereen moet zijn verantwoordelijkheid nemen. Alleen dan is de sector te redden.”
