Tholen - "De vraag naar lokaal geproduceerd voedsel stijgt. De logistieke kosten lopen fors op, soms tot wel 20% van de productiekosten. Er zijn al genoeg voorbeelden van bedrijven die hun logistieke kosten verlaagd hebben. Dit blijkt uit het onderzoek: 'Regioproduct, USP of Utopie?', een initiatief van Wageningen UR, Platform Agrologistiek en het ministerie van EL&I. Het onderzoeksteam organiseert op 17 januari een bijeenkomst bij Connekt in Delft over dit onderwerp. Men richt zich op de kernvraag wat er wordt verstaan onder regionaal product en wat de logistieke consequenties en oplossingen zijn wanneer dit product lokaal of landelijk wordt afgezet." Dit vertelt Joost Snels, Senior Scientist Supply Chain Management Wageningen UR Food & Biobased.

Groeimarkt

Volgens een rapport van onderzoeksbureau Adsearch (Regional & Local Food & Drink Report, 2009) hebben Britse consumenten grote interesse in lokaal geproduceerd voedsel. Volgens het rapport wil 65 procent van de consumenten lokale producten kopen om de lokale economie te stimuleren. 53 procent zegt dit vooral te doen om kleinschalige productie te steunen. 51 procent denkt bij lokale koop vooral versere producten te krijgen. Ook in Nederland is deze trend zichtbaar. Momenteel zijn er in Nederland dan ook veel initiatieven, die min of meer vanuit biologische en/of duurzaamheidsgrondslag zijn ontstaan maar die wel allemaal de focus leggen op het verkopen van regionale producten.

Oplopende logistieke kosten

"Ook het eigen onderzoek laat zien dat er steeds meer initiatieven ontstaan die zich profileren via een ‘local-for-local’ aanpak. Een duidelijke definitie ontbreekt, maar het gaat meestal om relatief kleinschalige en regionale agrofood-producenten met een herkenbare duurzaamheids-component die hun producten in korte ketens bij de klanten brengen. In enkele gevallen hebben producenten de handen ineen geslagen om hun producten onder één bepaalde noemer op de markt te brengen. Het gaat hierbij dus vaak om kleinschalige/regionale initiatieven waarbij uit de praktijk blijkt dat de logistiek om dergelijke initiatieven te regelen veelal een knelpunt is. Vooral als die bedrijven in een transitie komen van de opstart naar professionalisering met grotere afzet c.q. klanten. Naarmate de vraag toeneemt of de afnemer specifieke eisen gaat stellen (barcodes, digitaal factureren, voldoen aan certificering, HACCP) wordt het logistieke proces ingewikkelder en duurder. Het wordt moeilijker om producten op tijd en in de juiste kwaliteit bij de afnemer te krijgen."

Joost geeft aan dat in sommige gevallen de logistieke kosten oplopen tot 20% van de totale productiekosten. "Het wordt dan cruciaal om het logistieke proces zo in te richten dat het efficiënter en dus minder kostbaar wordt en tegelijkertijd ook bijdraagt aan de duurzaamheidsdoelstelling van deze initiatieven. Er ontstaat dan een spanningsveld omdat de initiatieven bijv. te klein zijn om bij een supermarkt DC te mogen komen, waardoor je bij de concurrent moet meeliften, of het bestelsysteem moet ineens aansluiten bij allerlei diverse systemen van afnemers. Of het afzetgebied wordt te groot, waardoor ook vaak de drop- en ladingdichtheid sterk afneemt. Daarnaast speelt de vraag hoe grootschalige / landelijk opererende bedrijven met de groeiende vraag naar regionaal product omgaan. Ook zij vragen zich af wat ze nu met regionaal product hebben en hoe ze hieraan invulling denken te geven (waarbij logistieke invulling een heel belangrijk vraagstuk is)."

Streekproduct

"Belangrijke vraag die naar voren is gekomen tijdens het onderzoek is de invulling van het begrip ‘streekproduct’. Het blijkt dat dit samenhangt met de drang naar authenticiteit, nostalgie, eerlijk, nabij/’uit de achtertuin’, transparant, ambachtelijk, kleinschalig, natuurlijk/gezond, passie & beleving en dat soort zaken. Daarnaast spelen aspecten als ‘lekker en vers (kwaliteit)’ en het feit dat het een onderscheidend product met dus toegevoegde waarde is. Dit zegt echter nog niet wat er in de zin van herkomst mee bedoeld wordt. Twee grote ‘bewegingen’ zijn te definiëren, te weten:

• Lokaal geproduceerd product dat enkel in de eigen regio beschikbaar komt. Te definiëren als local-for-local (local4local)
• Lokaal geproduceerd product dat landelijk (in andere dan de herkomstregio) beschikbaar komt. Te definiëren als local-to-local (local2local)

Wat wordt verstaan onder 'streekproduct' qua herkomst is in beide invullingen anders. Bij local-to-local is streek al snel ‘heel Nederland’, of is niet zozeer de nabijheid van het geproduceerde product ten opzichte van de verkooplocatie een aspect, maar meer de transparantie van de keten en het authentieke. Bij local-for-local gaat het echt om producten uit de regio.

Logistieke keten

Waar komen streekproducten het ‘beste tot hun recht’?. De Britse consument ziet de supermarkten niet als de beste plaats om lokaal geproduceerde producten te kopen omdat de supermarkt niet goed in staat zou zijn een onderscheid te kunnen aangeven tussen wel- en niet-lokaal geproduceerde goederen. Dan kan juist weer wel op een boerenmarkten of bij verkoop bij de boer aan huis. Ook het onderzoek van Wageningen UR laat zien dat de logistieke invulling van de keten per invulling zal moet verschillen. Zo zal de logistiek van een pluktuin zich beperken tot de vervoersbewegingen van de consumenten die het product komen ‘plukken’. Daar waar het door een landelijke retailer opnemen van regionaal- of streekproduct kan leiden tot of inpassing in het landelijke logistieke netwerk of het opzetten van een regionaal logistiek systeem naast het bestaande landelijke systeem. En hieraan gekoppeld de vraag hoe een individuele producent of groep van samenwerkende producenten de logistieke en organisatorische invulling (bijvoorbeeld HACCP, verpakkingen, coderingen, enz.) oppakken richting een landelijke retailer of een organisatie van bijvoorbeeld een keten van boerderijwinkels.

Bijeenkomst

Het platform Agrologistiek organiseert in samenwerking met de Wageningen UR Food & Biobased Research een netwerkbijeenkomst waarin ondernemers hun logistieke vraagstukken en oplossingen presenteren. Ook zullen de kansen die de Lean and Green Award biedt, verkend worden. Wageningen UR zal de resultaten van het onderzoek naar de logistiek van streekinitiatieven in Nederland presenteren. Tijdens deze netwerkbijeenkomst kunnen ondernemers hun eigen logistieke vraagstuk aan de orde stellen en leren hoe andere ondernemers tot een oplossing zijn gekomen. Er wordt een platform geboden waarbij ondernemers gezamenlijke oplossingen kunnen ontwikkelen.

Netwerkbijeenkomst:

Datum van de bijeenkomst: 17 januari 2012
Tijdstip: 14:00-18:00 uur (incl. borrel na afloop)
Locatie: Connekt, Kluyverweg 6, Delft
Toegang is gratis, wel graag van te voren aanmelden bij Hanny Swart (swart@connekt.nl)