Voor wie bedoelt en wie gaat er mee aan de slag?
Gezien de belangstelling van een aantal bij aanbod en afzet betrokken personen en organisaties en een aantal op publiciteit beluste kamerleden bij en voor de persconferentie in Nieuwspoort en de lauwe persreacties lijkt het beoogde resultaat niet erg groot. Uiteraard zal alles met de beste bedoelingen zijn uitgevoerd mede onder een bepaalde druk van toenmalige minister Verburg. We moeten er vanuit gaan dat het op staatssecretaris Henk Bleker niet veel indruk heeft gemaakt. Henk Bleker is iemand die er vanuit gaat dat je de eigen rotzooi op moet ruimen.Vragen:
- Was de persconferentie het manifest bedoeld voor de overheid?
- Voor de glasgroentensector aanbod en afzet?
- Voor eigenwaarde en genoegdoening?
Vele stukken uit deze rapporten zouden zo maar overgenomen kunnen zijn. Hieruit is uiteindelijk The Greenery ontstaan. De verdeeldheid en de geldverslindende concurrentiedrang, het verloren gaan van prachtige handelsbedrijven met een sterke handelspositie, de versnippering die hierdoor is ontstaan vraagt naar de toekomst toe een totaal andere aanpak dan wat nu wordt gepresenteerd.
Er worden een aantal nieuwe dimensies toegevoegd die echter direct te maken hebben met de hiervoor genoemde ontstane situatie binnen de huidige keten. Nog steeds en dat wordt nadrukkelijk genoemd wordt uitgegaan van macht(!) en niet van eigen kracht van de sector. Die eigen kracht is geheel verloren gegaan door de grote versnippering, voeg hierbij dus het niet marktgericht produceren ingegeven door een niet juist ingerichte keten dan is het duidelijk dat de klus niet zomaar geklaard zal zijn.
Alles wat in dit manifest wordt geroepen en als visie wordt weergegeven is niet anders dan een weergave van wat de laatste jaren reeds is gecommuniceerd. Gezien de bezetting/bemanning van deze groep kan dit eigenlijk ook niet anders zonder wat te kort te doen aan de goede wil en de doorsnee bezetting vanuit de sector. Vers bloed en deskundigheid, daadkracht vanuit de directe primaire sector is aan deze groep niet toegevoegd.
Een grote vraag dus die hierbij gesteld moet worden is waarom hier niemand van het Productschap Tuinbouw bij betrokken is geweest, bijvoorbeeld Anneke van de Kamp. Waarom zijn er geen deskundige voortvarende telers aan toegevoegd. Waarom is er niemand toegevoegd vanuit de horizontaal gegroepeerde telers groepen. Er zou dan met meer kennis van zaken en deskundigheid naar de toekomst gekeken zijn. De knelpunten van de sector zouden dan helderder naar voren zijn gebracht om dat juist dan de werkelijke problemen zichtbaar gemaakt zouden zijn. Dus nogmaals respect voor de inzet maar geen enkele persoon van de betrokken groep ondervind daadwerkelijk aan de lijve de werkelijke problemen.
Knelpunten, uitgangspunten, bouwstenen, het actieplan en de verklaring zijn een herhaling van zetten en niets dan loze kreten. Dit allemaal helpt niet de sector te veranderen. De sector bundelen en marktgericht maken, duurzaam leren produceren en gereedmaken voor de toekomst. Er wordt geen enkele daadwerkelijke bouwsteen aangedragen. Een aantal betrokkenen bij dit manifest zijn ook medeverantwoordelijk voor de situatie waarin de sector is aangeland. Zij hebben meegeroepen en meegewerkt aan het afzetdebacle zoals is ontstaan en nog vele jaren voort zal gaan. Zij kunnen niet anders dan een herhaling van zetten toepassen en de hedendaagse problemen doorschuiven naar de toekomst en doorgaan met de kostenverslindende afzetstructuur die al enkele miljarden heeft gekost ten koste van de producenten/telers.
Daadkracht en een geheel nieuw duurzaam elan zal moeten ontstaan met een sterke financieel economische basis. De sector is geheel uitgehold en heeft op geen enkele manier meer het weerstandsvermogen om binnen nu een vijf jaar weer daadkrachtig te zijn. Vernieuwende duurzame op de consument afgestemde projecten/productie/concepten binnen een verticale geïntegreerde keten, goed bedrijfskundig en bedrijfseconomisch ingericht door ondernemers met een visie daar moet het voor een toekomstige gezonde sector mee gaan gebeuren.
Glasgroenten sectorvergelijking met een open hartoperatie:
Toen ik onlangs een open hartoperatie mocht bijwonen met alle voorbereidingen, begeleiding, operatie en de behandeling die hierbij hoorde viel mijn mond open van verbazing. Het teamwork, de discipline, de patiënt/klant in dit geval centraal, daar ging het hierbij om. Ik heb nadien een parallel getrokken met de tuinbouwsector en juist de glasgroentensector. Vanuit een dergelijke situatie is heel veel te leren. Daarom ook de kop van dit artikel betrekking hebbende op het mogelijke infarct wat de glasgroentensector mogelijk te wachten staat.Mocht er maar iets mis gaan met de prijsvorming het komende seizoen 2011 dan is dat infarct daadwerkelijk aanwezig. Dan zal het juist door de eerder aangegeven productgerichte en sterk versnipperde sector voor veel bedrijven zowel aan de aanbod als aan de afzetkant einde verhaal zijn. Hierbij komt dat het hele landbouw beleid inclusief GMO vanuit Brussel op de schop gaat. Het Lissabon-akkoord waarbij het beleid en de macht voor het Europese landbouwbeleid in handen is gegeven van het Europese parlement gaat een nieuw tijdperk in luiden waarbij marktgerichtheid, ketensamenwerking en duurzaamheid op Europees niveau getild gaat worden.
De Nederlandse sector is hier niet klaar voor door de eerder genoemde zaken. Organisaties en besturen/bestuurders zijn te veel blijven hangen in hun eigen machtsgedachte. Er is niet gewerkt aan gezamenlijke kracht, optimalisatie en duurzaamheid. De sector gaat hiervoor de tol betalen.
Bij een open hartoperatie staat dus de patiënt/klant centraal. Ook bij de tuinbouwsector dient de klant/de consument centraal te staan. Als de klant/consument centraal staat is het niet meer nodig om met de vinger te wijzen naar onderdelen van de sector die niet goed georganiseerd zijn. Ik neem u mee door het gehele proces van de open hartoperatie waarbij een aantal omleidingen werden voorzien en een hartklep werd gewisseld vanaf onderzoek, voorbereiding, operatie tot en met de nazorg en ik trek hierbij een parallel met de sector.
Onderzoek met conclusies:
Bij een hartoperatie gaat er een intensief onderzoek aan vooraf gericht op het herstel van de patiënt /klant en de mogelijke nieuwe levenswijze die bij dat herstel hoort. Hierbij wordt intensief onderzoek gedaan naar mogelijk voor- of achterliggende oorzaken factoren die mogelijk hebben bijgedragen aan de toegebrachte schade/defecten van het hart. Op basis van dit onderzoek kan een duidelijke diagnose worden gesteld met behandeling/operatie en kansen. Bij deze kansen wordt dan ook reeds de toekomstige levenswijze in beeld gebracht om de overlevingskans te realiseren.Het onderzoek bij de patiënt waar het hier over ging leverde op:
- Dat er een hartklep vervangen moest worden. Hierbij werd duidelijk dat er een meer duurzame biologische hartklep (varkenshartklep) voor vervanging zou worden gebruikt
- Dat er een aantal kransslagaders rondom het hart via omleidingen vervangen moesten worden en dat er vanuit de borstkas aanwezig slagaders gebruikt konden worden voor de omleidingen.'
De glasgroentensector als patiënt.
Voor de glasgroentensector moet in vergelijking met een hartonderzoek op een zelfde basis worden gewerkt. Dus geen onduidelijke rapporten met vage aanduidingen maar een controleerbaar onderzoek waar de juiste diagnose met conclusies worden gemaakt. Op zich is dat niet zo lastig maar er moet wel in duidelijke heldere taal worden gesproken. Dit moet door een team van specialisten worden gedaan. Vanuit de markt/marketing, afzet, productie tot en met de zaadbedrijven. Binnen dit team moeten naast bestuurders van organisaties ook specialisten vanuit het Productschap Tuinbouw deelnemen inclusief jonge, actieve, innovatieve goede jonge ondernemers zowel uit de aanbod als afzetsector. Pas dan is er evenwicht binnen het onderzoek en de diagnose.Vanuit dit onderzoek dat maar korte tijd in beslag mag nemen kan een diagnose worden vastgesteld op basis waarvan de operatie kan plaatsvinden binnen de glasgroenten/groenten sector. Vanuit de diagnose onderzoek kan de nieuwe levenswijze en het veranderingsproces worden vastgesteld. Uit de diagnose zal blijken dat er structureel een aantal zaken aangepast moeten worden.
- Het hart van de sector moet aangepakt worden. Er moeten een aantal structureel verkeerde zaken worden weggesneden aangepast binnen de kern van de organisaties, het hart van de sector. De telers organisatie moet weer een echte belangen organisatie coöperatie worden.(Uiteraard geen tientallen coöperaties, mogelijk slechts 1 geheel nieuw opgezette coöperatie biedt de beste kansen voor een totale aanbodsbundeling).
- Er dient aanbodsbundeling plaats te vinden binnen een 'marktgericht sector'.
- De productiekanalen/ de slagaders voor de toevoer van het aanbod moet worden gewisseld aangepast van product naar marktgericht en van een horizontale kolom naar een verticale kolom.
- Binnen de productiekanalen /de slagaders moeten geredeneerd vanuit de consument een structureel goed gestuurd duurzaamheid en innovatiebeleid worden ingezet.
- Vanuit gebundelde aanbodskracht dient consumentenmarketing gerealiseerd te worden ondersteund door een groep goed ingerichte provider/handelsbedrijven die nauw samenwerken met de telers coöperatie. Deze bedrijven die grootschalig en goed zijn uitgerust/voorzien van faciliteiten moeten overigens geen directe aandeelhoudersrelatie met de telerscoöperatie hebben.
Voorbereiding op de open hartoperatie en/teamwork:
Een team van specialisten is bezig met de voorbereiding van deze open hartoperatie. Alle disciplines binnen een verticale en horizontale bedrijf/ziekenhuis kolom zijn bij deze voorbereiding vertegenwoordigd onder leiding van een top-hartchirurg. Echter bij deze voorbereiding is de kleinste mogelijke, de minst belangrijke schakel net zo sterk aanwezig en betrokken, wordt ook gehoord als de meest belangrijke en ook eindverantwoordelijke academicus. De minutieuze voorbereiding vanuit het onderzoek naar de operatie toe is verbazingwekkend waarbij het eindresultaat de patiënt/de klant geen moment uit het oog wordt verloren. De patiënt/de klant staat centraal.Voorbereiding op de zieke glasgroentensector
Een team vanuit alle disciplines vanaf marketing tot en met het zaad ontwikkelingsbedrijf, bestuurders vanuit zowel de horizontale als verticale bedrijfskolom, producenten/telers, afzetspecialisten, bancaire specialisten en een aantal gerenommeerde onderzoekers/academische specialisten op het gebied van strategie en markteconomie dienen de voorbereiding ter hand te nemen vanuit de onderzoeksconclusies. (Van mond tot grond). Hierbij dient net als bij de voornoemde hartoperatie minutieus te worden gekeken hoe in deze voorbereiding op de operatie de klant centraal staat en niet de eigenwaarde van organisaties en personen. De voorbereiding op deze operatie moet er toe leiden dat de werkelijke operatie en het veranderingsproces een 100% slagingskans heeft.De operatie/teamwork/samenwerking:
Bij de open hartoperatie als hiervoor genoemd wordt iedere stap/handeling binnen het proces zorgvuldig uitgevoerd. De patiënt krijgt van begin tot het eind van de operatie een ongekende aandacht vanuit alle disciplines en niveaus. Heel nauwgezet en zorgvuldig maar ook zeer bekwaam worden door de hartchirurg de omleidingen van de slagaders uit de borst om het hart heen aangebracht. Fascinerend is het te zien hoe een totaal niet meer functionerende hartklep wordt verwijderd en een nieuwe klep wordt geplaatst. De manier waarop dit allemaal in teamverband wordt gerealiseerd en minutieus wordt uitgevoerd is een voorbeeld hoe in feite ook een operatie/reparatie van de glasgroentensector tot stand gebracht moet worden. Het bijzondere van een hartoperatie is ook het einde van de operatie, het weer op gang brengen van het hart nadat de functies tijdens de operatie door een hart/longmachine zijn overgenomen nauwlettend bediend en in het oog gehouden door een specialist genoemd, de perfusionst. Als dan uiteindelijk het hart weer de eigen functie vervuld is het eerste resultaat naar herstel bereikt en begint de weg naar een nieuwe toekomst via een geheel nieuwe levenswijze.De operatie van de glasgroentensector moet in feite op een geheel zelfde wijze worden aangepakt. Dat bedoel ik met hiervoor beschreven werkwijze van een open hartoperatie. Na het onderzoek en de voorbereiding zal een team van deskundigen de uitvoering ter hand moeten nemen. De sector is ziek en ligt in feite al aan het infuus. Een aantal zaken moet deskundig worden weggesneden. De goede zaken die verborgen binnen de sector aanwezig zijn moeten gehanteerd worden om het veranderingsproces/ de nieuwe levenswijze naar een duurzame toekomst in te slaan. Het hart van de sector moet geopereerd worden.
Niet op de goede manier functionerende onderdelen moeten worden vervangen. Als voorbeeld de op productiegerichte werkwijze moet omgezet worden naar een marktgerichte werkwijze. Het hart van de sector , de coöperatie moet weer de organisatie van de telers zijn waar men zich bezig houd met de belangen van de telers. Hierdoor zal weer automatisch aanbodsbundeling tot stand komen. Men moet geen handelsbedrijfje willen spelen. Dat is bij alle afzetorganisaties nog niet gelukt. (De scheiding Coforta/ The Greenery is hiervan al een voorbeeld). Door de manier waarop coöperaties zich vanuit een machtsgedachte met de handelsbedrijven zijn gaan bemoeien zijn er een aantal zoals eerder geschreven tophandelsondernemingen die het goed voor hadden met de telers en hun coöperaties moedwillig ten gronde gericht.
Zaken als GMO en alles hieromheen moet uit de sector worden weggesneden. Hiervoor in de plaats moeten goede duurzame innovatie en marketingconcepten en de hierbij behorende regelingen en ondersteuningen worden georganiseerd in samenwerking met de overheid en de financiële sector.
Benodigd een topchirurg:
Maar is er een leider/topchirurg voor de operatie in de glasgroentensector die deze operatie kan leiden en uitvoeren. Dit valt te betwijfelen. De topchirurgen uit de vorige operatie van de voormalige veilingen naar het resultaat The Greenery zullen zich hiervoor niet meer lenen. De mogelijk enige chirurg in Nederland Henk Bleker die dit zou kunnen heeft de handen vol aan zijn huidige taak als staatssecretaris. Er dus vanuit gaande dat alles weer rustig over gaat waaien is de conclusie niet anders dan dat de sector zich vanuit binnen gaat vernieuwen en aan het vernieuwen is.De glasgroenten sector is toe aan een grondig veranderingsproces. Dat kan niet op een softe manier want de klant van de sector is al veranderd in zijn manier van marketing, bevoorrading en consumeren. "De klok tikt door, de consument dient inderdaad centraal te staan." Het veranderingsproces is nodig zowel voor de aanbodzijde als voor de afzet/handelszijde. Binnen het manifest wordt gerept over het ontwikkelen van macht. Hoe kan er nu macht ontwikkeld worden door een financieel zieltogende sector.
Dat is eveneens het geval aan handelszijde. Ook binnen deze zijde van de sector worden marginale resultaten behaald van minder dan 1 % netto resultaat op jaarbasis. Zowel aanbod als handel moeten dus voor de gezonde bedrijven vergaand met elkaar integreren. Dus voorwaartse en achterwaartse integratie voor partijen die bij elkaar passen. Hierbij dient een gezamenlijke voorwaartse stap gezet te worden richting de consument/retail. Local for Local, inderdaad, marktgerichtheid, samenwerking, bundeling van krachten (let op geen macht) en ketenintegratie, duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn hierbij de zaken die dringend gezamenlijk moeten worden aangepakt. Let hierbij op, de internationale wereldwijde concurrentie zit niet stil.
De vernieuwing van de sector zal in de nabije toekomst dus vrijwel zeker van binnen uit de sector komen. Vooruitstrevende op de markt gericht innovatieve en duurzaam producerende telersbedrijven zullen in co-partnership met een klein aantal gerenommeerde handel- en exportbedrijven niet gebonden binnen coöperatieve afzetcoöperaties beeldbepalend worden voor de toekomst van de glasgroenten sector binnen Europa. Deze handel– en exportbedrijven bedrijven zijn reeds voorwaarts geïntegreerd met supermarktketens. Zij verstaan ook het vak van handel, logistiek en provider spelen.
De resterende sector zal aangewezen zijn op een aantal zichzelf uithollende afzet/handelscoöperaties die mogelijk de gaten in de markt kunnen vullen.
Een vergaande conclusie, echter het is niet anders want leiderschap ontbreekt binnen de glasgroentensector. Een jammerlijk resultaat van een mogelijk niet geslaagde voorzien operatie.
Rest de eindconclusie dat er voor goed functionerende marktgerichte, innovatieve, duurzaam ingerichte bedrijven met voldoende schaalgrootte/optimale bedrijfsgrootte op meerdere plaatsen binnen Nederland en binnen Europa een goed toekomstperspectief is.
Jan Moerdijk.
Marktstrateeg, managementconsultant.