Schaalvergroting supermarkten nadelig voor speciaalzaken

Hoewel de supermarkten in 2009 en 2010 als één van de weinige branches in de detailhandel omzetgroei hebben geboekt, ligt dit wel onder hun lange termijn potentiële groei. Bovendien staan de marges onder druk door kostenstijgingen. Voor 2011 zijn de vooruitzichten niet veel beter, meldt de sectormonitor Retail van ABN-Amro. Normaliter laten supermarkten tijdens een recessie twee slechte jaren zien en vindt er daarna een sterk herstel plaats van de omzet. Afgelopen twee jaar hebben supermarkten een betere prestatie laten zien dan in de vorige magere periode. In 2004 en 2005 heeft een prijsoorlog de omzet sterk gedrukt, terwijl de volumes een normale groei hebben laten zien. Tijdens de huidige teruggang bevinden beide factoren zich dicht bij de nullijn, met een lage omzetgroei als resultante.

Momenteel nemen de prijzen door verhevigde concurrentie echter weer licht af. En dit terwijl de volumes zich juist weer herstellen. De vooruitzichten voor 2011 zijn daarom gematigd: een stevig herstel van de omzet van supermarkten zit er komend jaar door de magere economische vooruitzichten en prijsconcurrentie niet in. ABN AMRO verwacht voor zowel 2010 als 2011 een groei van circa 1,5%.

Het Nederlandse supermarktlandschap is het afgelopen decennium flink veranderd. Herstructurering van de markt en het ontstaan van nieuwe inkoopcombinaties hebben de concurrentieverhoudingen in de branche blijvend verscherpt. Tien jaar geleden opereerde er slechts één echt grote partij (Albert Heijn) in de markt. Daar zijn nu twee grote inkoopcombinaties Superunie en Bijeen (Jumbo en C1000) bij gekomen. En de middelgrote ketens zijn in aantallen winkels sterker geworden.

De concentratie van inkoop betekent hierdoor een blijvend sterkere concurrentie op prijs binnen de branche. De verandering in structuur heeft dus een wezenlijke impact op de lange termijn omzetontwikkeling. Want omzetgroei en ook margeverbetering door prijsverhogingen is in het nieuwe supermarktlandschap nauwelijks meer een strategische optie. De sterke prijsstijgingen in 2008 zijn veroorzaakt door een opleving van de wereldwijde voedselprijzen. De omzet is destijds weliswaar verhoogd, maar dit heeft niet geleid tot hogere marges.

Schaalvergroting supermarkten nadelig voor speciaalzaken

Al jaren ligt de omzetontwikkeling van de voedingspeciaalzaken duidelijk onder die van de supermarkten. De foodmarkt in Nederland raakt meer en meer geconcentreerd en kent sterke supermarktketens, die over grote inkoopmacht beschikken. Waar supermarkten in staat zijn op prijs te concurreren, is dit voor speciaalzaken lastig. Bovendien bieden supermarkten in nauwe samenwerking met toeleveranciers een steeds breder aanbod aan versproducten.

Supermarkten zijn voor speciaalzaken bijna een te sterke concurrent geworden. Weinig speciaalzaken weten zich met een onderscheidend concept of klantgerichte service goed te handhaven. Het aantal speciaalzaken is tussen 2006 en 2009 afgenomen met ongeveer 600 naar 8710 winkels. Het aantal supermarkten is redelijk constant gebleven, met de opmerking dat de gemiddelde grootte van een supermarkt wel is toegenomen. In de praktijk betekent dit dat in goede jaren de branche speciaalzaken wat omzetgroei kan boeken om in slechtere jaren deze omzet vervolgens weer ruimschoots in te leveren.

Bron: Sectormonitor Retail, ABN-Amro