Belg laat lelijke groente links liggen

Vlaamse landbouwers lijden gemiddeld een afzetverlies van 10% omdat groenten en fruit moeten voldoen aan specifieke eisen in verband met kleur, vorm en afmetingen. Die cosmetische kwaliteitseisen bevorderen de handel, optimaliseren het verpakkings- en logistieke proces en maken productdifferentiatie mogelijk. In minstens een derde van de gevallen krijgt het afzetverlies een humane valorisatie door verwerking, sociale initiatieven of thuisverkoop. Dat blijkt uit een onderzoek van de Universiteit Gent in opdracht van het Departement Landbouw en Visserij, dat de problematiek voor het eerst cijfermatig in kaart brengt.

Meer dan twee derde van de landbouwers kan een deel van zijn afzet niet verkopen in het beoogde afzetkanaal omdat er niet aan de cosmetische kwaliteitseisen wordt voldaan. Als belangrijkste oorzaak van cosmetische defecten gelden de onvoorspelbare klimaatomstandigheden.

Meer dan de helft van de groenten en fruit die niet voldoen aan de cosmetische kwaliteitseisen, goed voor net geen 120.000 ton voor de belangrijkste teelten, verdwijnt uit de humane voedselketen, waardoor er voedselverlies optreedt. Ze worden aangewend als veevoeder, worden vergist, gecomposteerd, uitgevoerd op het land of gewoonweg niet geoogst.

Verschillende actoren beschikken over potentieel om de voedselverliezen door cosmetische eisen te reduceren. De retail heeft al verschillende campagnes gevoerd om 'lelijke' groenten en fruit op de markt te brengen. Om geen vraag naar afwijkende producten te creëren, hebben dergelijke acties een kleinschalig en tijdelijk karakter. Ook de verwerkende industrie en nieuwe innovatieve ondernemingen nemen al initiatieven om reststromen hoogwaardig te valoriseren.

Een workshop met de stakeholders uit de agrovoedingsketen leverde een aantal ideeën op. Zo zou er een onderscheid gemaakt kunnen worden tussen de visuele en de intrinsieke kwaliteit van groenten en fruit. Afgekeurde verse producten zouden verwerkt kunnen worden tot producten met een langere houdbaarheid die kunnen dienen om voedselarmoede te verlichten. De veiling zou alle stromen van de landbouwer kunnen verzamelen en verdelen richting humane en andere bestemmingen.

Tot slot heeft ook het beleid een rol te spelen, binnen het Europese kader, opdat de valorisatie van het afzetverlies zo weinig mogelijk voedselverlies inhoudt. Gewas per gewas moet worden gekeken hoe deze doelstelling kan worden gehaald.

Met de Vlaamse Ketenroadmap Voedselverlies willen de Vlaamse Regering en de sectoren uit de keten de voedselverliezen met 15% verminderen tegen 2020. In maart verschijnen een stand van zaken van de uitgevoerde acties en de resultaten van een monitoring van voedselverliezen in de keten.

Het rapport is beschikbaar op www.vlaanderen.be/landbouw/studies.