Mechanisme ontdekt waarmee Black Sigatoka-schimmel minder gevoelig wordt voor gewasbescherming
De schimmel die in de bananenteelt de gevreesde Black Sigatoka-ziekte veroorzaakt, Pseudocerospora fijiensis, moet over de hele wereld chemisch worden bestreden. In de praktijk betekent dit dat boeren tussen de 25 en 70 keer per jaar tegen de ziekte moeten spuiten. Eén bepaalde groep gewasbeschermingsmiddelen, de demethylase-remmers (DMI's), vormt de ruggengraat van de beheersing van de ziekte. De schimmel wordt echter over de hele wereld steeds minder gevoelig voor die middelen.
Schakelaar die het gen aanstuurt
Gert Kema, hoogleraar tropische fytopathologie bij Wageningen University & Research, was coördinator van het onderzoek. Kema: "Tot nu toe werd gedacht dat de verminderde gevoeligheid van de schimmel alleen veroorzaakt zou worden door veranderingen in het eiwit waar het gewasbeschermingsmiddel op ingrijpt, een demethylase enzym. We keken dus alleen naar mutaties in het deel van het gen dat voor het enzym codeert. Maar ook veranderingen in de promotor, de schakelaar die het gen aanstuurt, blijken voor verminderde gevoeligheid te zorgen. Wij ontdekten in de promotor een stukje DNA dat tot wel achtmaal direct achter elkaar in de promotor aanwezig is. Hoe groter het aantal herhalingen van het stukje DNA in de promotor, hoe ongevoeliger de schimmel."
Twee zaken bepalen samen gevoeligheid voor gewasbeschermingsmiddel
De minder gevoelige varianten van de Black Sigatoka schimmel die in de bananenteelt gevonden worden en die het team onder de loep nam, blijken steevast een combinatie te hebben van mutaties in het voor het enzym coderende deel van het gen, plus DNA-herhalingen in de promotor. Kema: "De mutaties in het coderende deel van het gen zorgen ervoor dat het gewasbeschermingsmiddel minder goed in kan haken op het enzym. De DNA-herhalingen in de promotor zorgen ervoor dat het gen extra actief wordt. Die twee dingen samen zorgen er kennelijk voor dat de schimmel zó veel goed werkend enzym in de cellen heeft, dat hij veel minder last heeft van het gewasbeschermingsmiddel en de bananenplanten dus zelfs ziek kan maken als de boer gewasbescherming toepast".
Bananenrassen met resistentie blijven gewenst
De bevindingen van het onderzoekteam benadrukken het belang van doordachte gewasbescherming, waarbij niet alleen DMI's maar ook heel anders werkende gewasbeschermingsmiddelen worden ingezet. Op die manier wordt de schimmel minder snel ongevoelig voor de DMI's. Kema: "Onze resultaten onderstrepen ook het belang van de ontwikkeling van bananenrassen met resistentie tegen de Black Sigatoka schimmel. Alleen daarmee kunnen we de wereldwijde bananenteelt echt een stuk duurzamer maken".