De record aardappeloogst in Polen, die maar liefst 35% groter is dan vorig jaar, biedt volop kansen om de krapte op de aardappelmarkt in landen zoals België, Nederland en Frankrijk op te vangen, waar de volumes tegenvallen vanwege de droge zomer. Helaas stuit deze mogelijkheid op weerstand in de landen die kampen met tekorten. Belgapom en de NAO voerden onlangs richtlijnen in voor Belgische en Nederlandse importeurs waarbij zij waarschuwen voor de risico's van het importeren van Poolse aardappelen.
"De officiële mededeling was weliswaar in voorzichtige bewoordingen uitgedrukt maar de onderliggende boodschap was duidelijk: 'doe het niet'. Er wordt getwijfeld aan de procedures in Polen evenals aan de vrachtwagens die niet schoon zouden zijn," vertelt Lukasz Ostrowicz, van het Poolse aardappelbedrijf Bugaj.
Polen is de enige aardappelproducent binnen de EU die aan strenge fytosanitaire eisen dient te voldoen alvorens het aardappelen mag exporteren naar andere EU-landen. Deze eisen maken het moeilijk voor Poolse aardappelexporteurs die van mening zijn dat de opbrengsten van de export niet opwegen tegen de risico's. Telers zijn in het verleden afwachtend geweest ten aanzien van exportprocedures omdat deze ingewikkeld zijn. Nu er echter sprake is van overaanbod, zijn telers bereid het risico te nemen, vertelt Lukasz.
Iedere voor de export bestemde partij Poolse aardappelen dient te worden onderzocht en getest. Dit kost telers veel geld en in sommige delen van Polen duurt het tot wel 3 weken voordat de aardappelen getest, terwijl de vraag naar de aardappelen groot is. Zodra het testen is gestart, duurt de procedure ongeveer 3 dagen. Daarbij vormt de export voor de telers een risico, want als er maar iets zal gevonden worden, is een exportboycot de komende seizoenen een denkbaar scenario.
Lukasz vertelt dat veel Poolse aardappeltelers door Nederlandse en Belgische bedrijven benaderd worden voor het leveren van industrieaardappelen voor de productie van frites.
De Poolse Aardappel Vereniging (Stowarzyszenie Polski Ziemniak) heeft een verklaring afgegeven in reactie op de waarschuwingen van Belgapom en de NAO, waarin zij bevestigt dat Polen een zeer goed aardappeljaar had, wat voor veel bedrijven aanleiding is geweest om te gaan exporteren naar landen zoals Italië, Frankrijk, Nederland en België, ondanks de ingewikkelde exportprocedures. Bij aankomst in de landen van bestemming hebben de aardappelverenigingen in deze landen de Poolse aardappelsector in een kwaad daglicht gezet. De Poolse Aardappel Vereniging beschouwt dit als een schending van de eens gemaakte Europese markt en meldt dat de Poolse exporteurs aan alle noodzakelijke eisen hebben voldaan. Ze doen dan ook een beroep op de betreffende organisaties om importeurs te overtuigen dat Poolse aardappelen met een certificaat van de fytosanitaire instanties veilig zijn.
Pools pootgoed is afkomstig uit de landen die bezwaar maken
"Er zijn veel aardappeltelers in Polen, zo'n 300.000 ten opzichte van 2.500 in het Verenigd Koninkrijk. Er zijn in Polen inderdaad kleinschalige bedrijven die aardappelen van mindere kwaliteit telen maar deze aardappelen komen alleen op de binnenlandse markt terecht en worden niet geëxporteerd. Dit soort aardappelen haalt het niet eens tot Poolse supermarkten," vertelt Lukasz.
"In Polen gebruiken professionele aardappeltelers altijd goedgekeurd pootgoed. Het ironische is dat het gros van deze pootaardappelen afkomstig is uit Nederland en België. De ziekten waarvoor de Nederlandse en Belgische verenigingen waarschuwen, komen voort uit het pootgoed. Door te twijfelen aan de gezondheid van Poolse aardappelen, trekken zij dus feitelijk ook de kwaliteit van hun eigen pootgoed in twijfel. Het komt allemaal neer op politiek en ik denk dat ze het alleen maar doen om hun eigen markt te beschermen. Telers wilden waarschijnlijk zo'n soort reactie maar het is niet eerlijk en onlogisch dat zij deze waarschuwingen geven."
Lukasz vertelt dat de vraag zo groot is dat het logisch zou zijn dat Polen de tekorten aan zou vullen. Bovendien zijn hun aardappelen, die getest zijn door de instanties, waarschijnlijk veiliger dan die uit andere landen, gezien het feit dat Polen het enige land is dat aan strenge fytosanitaire eisen moet voldoen.
"Deze situatie druist in tegen alles waar de EU voor staat: samenwerking, vrije handel en het zo veel mogelijk verdelen van overschotten aardappelen en andere producten over de lidstaten. Ik ben er van overtuigd dat we ooit in een omgekeerde situatie belanden, waarin we moeten kopen van de Nederlanders. Ik kan me indenken dat ze bang zijn maar het zou best zo kunnen zijn dat zij ons binnen twee jaar tijd grote volumes verkopen."
"Deze situatie druist in tegen alles waar de EU voor staat: samenwerking, vrije handel en het zo veel mogelijk verdelen van overschotten aardappelen en andere producten over de lidstaten. Ik ben er van overtuigd dat we ooit in een omgekeerde situatie belanden, waarin we moeten kopen van de Nederlanders. Ik kan me indenken dat ze bang zijn maar het zou best zo kunnen zijn dat zij ons binnen twee jaar tijd grote volumes verkopen."
Voor meer informatie:
Lukasz Ostrowicz
Bugaj Sp Zoo
Email: lukasz.ostrowicz@fhbugaj.pl