Na de Brexit zal er veel veranderen in de handel met het VK. Veel van wat er anders wordt, hangt af van de deal die er uiteindelijk komt en de eisen die de Britten gaan stellen aan producten die worden geïmporteerd en exporteert. Wij spraken met Thorwald Geuze van de NVWA over de import en export van plant en plantaardige producten.
Er ligt een (concept) deal voor na 29 maart. Stel die deal er komt, is alles dan duidelijk?
Nee, zeker niet. Als deze door alle partijen wordt geaccordeerd, geeft het uitstel. We kunnen dan nog een tijdje op dezelfde weg doorgaan als we nu gewend zijn. Maar de deal die er nu ligt, gaat niet in detail in op de dingen die voor ons belangrijk zijn vanaf 2021. Daarvoor moet nog verder onderhandeld worden. Er gaat straks nog steeds veel veranderen voor de import van en export naar het VK ondanks de overgangsperiode.
Wat voor veranderingen zijn dat dan?
Het vervelende is dat dat nog onduidelijk is. Straks kan het VK zelf zijn eigen eisen stellen aan producten en op dit moment is nog niet duidelijk wat die eisen gaan worden. Er kan na de Brexit en met de nieuwe onderhandelingen daarna nog van alles veranderen. Vanaf EU-zijde zijn de eisen al duidelijk en staan ze online. Voor de export naar het VK hangt het af van wat de Britse overheid besluit voor eisen te stellen. Wij hebben daar net zo min inzicht in als anderen.
Loop even met ons door de eisen die er nu zijn bij plantaardige producten.
Wat heel belangrijk is bij plantaardige goederen is dat er een zogeheten fytosanitair certificaat nodig is. Dat is een verklaring om te bewijzen dat de producten 'gezond' zijn en dus niet aan plantenziektes leiden. Deze moet aangevraagd en afgegeven worden in het land dat exporteert. Aan de importzijde moet het product aangemeld worden.
Zodra de producten dan het land in komen, moeten ze geïnspecteerd worden. Dat hoeft niet per se bij de grens, dat kan ook moeilijk, maar kan ook gebeuren op speciale inspectielocaties in het land. Van de (plantaardige) handel met het VK is echter maar 10% import, de rest wordt juist naar het VK toe geëxporteerd. De bulk van de goederen gaat daar juist heen! Maar voor de eisen die daarvoor gelden is het dus nog maar afwachten voor ondernemers waar we straks mee te maken krijgen.
Waar maken jullie je de meeste zorgen over?
Wij hebben als NVWA twee concrete zorgen. De eerste, is de groep bedrijven die wel handelt met het VK maar nog nooit met een derde land zaken heeft gedaan. Zij weten dus niet goed waar ze mee te maken krijgen als het VK een derde land wordt. Straks is het niet meer zo: ik laad even mijn goederen in de auto en rijd ermee naar Engeland. Dan zijn daar fytosanitaire controles nodig.
De tweede zorg is dat wij zien dat ondernemers nog niet goed letten op gebruik van verpakkingshout. Allerlei producten, niet alleen plantaardig, die vervoerd worden zitten verpakt in houten kisten of, veel vaker, op houten pallets. Die pallets moeten ook aan de EU-eisen voldoen straks. Nu is er nog een hele circulaire stroom van pallets die gebruikt worden bij het vervoer van goederen door de hele EU. Als die straks (naar het VK) de EU uit moeten, dan moeten die weer opnieuw gecontroleerd worden. Klinkt misschien simpel, maar dat is het niet.
Wat moet er mee gebeuren dan?
Al het verpakkingshout moet behandeld en gemarkeerd worden. Steekproefsgewijs worden die pallets gecontroleerd. Klopt het niet, dan moeten ze alsnog behandeld en gemarkeerd worden. De producten moeten dan omgepakt of overgepakt worden. Fragiele goederen moeten een hitte behandeling doorstaan. Dit is allemaal erg duur en zorgt voor logistiek oponthoud maar is iets dat veel mensen over het hoofd zien.
Toch wel een aandachtspuntje dus.
Jazeker. En er zijn wel meer van dat soort voorbeelden. Er komen heel veel dingen bij kijken waar mensen niet zo snel aan denken en die iedereen dus makkelijk over het hoofd ziet. Daarom raden wij iedereen ook ten zeerste aan om de Brexit impact scan te doen. Zo kom je op onderwerpen waarvan je misschien niet wist dat die op jouw bedrijf van toepassing waren of die je over het hoofd had gezien, zoals intellectueel eigendom óf dus dat voorbeeld van het verpakkingshout waar extra aandacht voor nodig is.
Wat zijn nou de eerste stappen die iedereen minimaal moet nemen om na de Brexit nog met het VK handel te drijven?
Ik raad iedereen aan om zich te verdiepen in de procedures. Ga op onderzoek uit om te kijken wat je als bedrijf specifiek nodig hebt in een derde land. Wat moet je aanvragen en wat heb je al goed op orde? Wat je echt minimaal op orde moet hebben is het volgende: E-herkenning, Toegang CLIENT, Registratie bij een keuringsdienst.
Als je deze dingen niet hebt, dan kun je handel met een derde land vergeten. Je goederen gaan gekeurd moeten worden, dus zorg dat je bent aangesloten bij een keuringsdienst. Zorg dat je toegang hebt tot CLIENT en dat je een E-herkenning hebt van de RVO om ook elektronisch zaken te kunnen doen. Wacht hier niet te lang mee, omdat het afhandelen van dergelijke aanvragen tijd kost en als iedereen op het laatste moment komt, loopt het spaak.
Nog een extra tip om je goed voor te bereiden: informeer je exporteurs in het VK over de EU eisen. Die zijn nu al bekend en daar kan nu dus al rekening mee gehouden worden. Omdat exporteurs uit het VK die nu nog niet nodig hebben voor handel met Nederland zijn ze misschien nog niet op de hoogte. Zo voorkom je onnodige problemen in maart 2019. Zorg ervoor dat jij, en je exporteurs, de juiste certificaten hebben voor alle goederen.
Dat is dus het minimale. Zijn er nog meer dingen die ondernemers kunnen doen om de handel makkelijker te laten verlopen?
Als je importeur bent en je wilt je goederen op je eigen bedrijf ontvangen: meld je dan aan als inspectielocatie. Ik noemde ze al eerder: alle goederen die Nederland in komen moeten gekeurd worden en dat gebeurt op locaties in het land. Die locaties moeten wel officieel erkend worden. Voordeel is dat iedereen zich daarvoor kan aanmelden. Om die erkenning ook echt te krijgen moet je aan alle eisen voldoen. Daar kan nog behoorlijk wat tijd in zitten. Je moet bijvoorbeeld je goederen veilig kunnen opslaan op locatie en ook producten in quarantaine kunnen zetten (bijvoorbeeld als er een schadelijk organisme wordt gevonden). Maar ook andere, simpelere eisen zoals een inspectietafel met voldoende belichting. Klinkt simpel, maar je moet wel zorgen dat je het hebt. Alle eisen zijn te vinden op de website van de NVWA. Kijk daar nu al naar als je zoiets wilt.
Die aanvragen om erkend te worden als inspectielocatie krijgen we trouwens nog heel weinig binnen. Voor bedrijven is dat een gemiste kans omdat het een stuk makkelijker is voor ondernemers als ze de producten gewoon naar zichzelf kunnen laten sturen en die dan op locatie gekeurd worden.
Als ondernemers dat allemaal gedaan hebben weten ze zeker dat ze goed zijn voorbereid?
Ja, in principe wel. Als je het echt voor de volle honderd procent zeker wilt weten wil ik ondernemers die geen ervaring hebben met export naar derde landen als laatste tip meegeven om een proefzending te doen. Als je nu alvast exporteert naar een derde land kun je zo alle problemen identificeren en aanpakken. Lukt de zending, dan kan je exporteren naar het VK na de Brexit. Zorg dus voor de proefzending dat alles op orde is en gebruik dit als een test. Er zijn al voorbeelden van bedrijven die dat doen en die zijn dus straks goed voorbereid op wat komen gaat.
Het klinkt allemaal wel als veel werk.
Dat is het ook zeker. Ik raad iedereen aan om goed te evalueren hoe belangrijk de handel met het VK voor je bedrijf is. Als het maar heel weinig is, of je kan makkelijk een alternatieve afzetmarkt vinden, is het, het misschien niet waard.
Wij merken dat bedrijven nu nog steeds behoorlijk afwachtend zijn, terwijl er toch behoorlijk wat dingen zijn die mensen nu al kunnen doen. Ik noemde net al diverse voorbeelden. Onze belangrijkste boodschap is dus vooral: wacht niet af en ga aan de slag, want veel kan nu al zonder veel kosten! Ook een keer experimenteren op een derde land kan een goede testcase zijn.
Veel mensen gaan er misschien van uit dat er een transitieperiode komt. Dat is namelijk het voorstel van de deal die er nu ligt, al is het nog maar de vraag of dit voorstel het haalt.
Als er een transitieperiode komt, hebben we weer iets meer ruimte om te ademen. De vraag die ondernemers zichzelf moeten stellen is of ze willen afwachten of die deal er komt, want dat is allerminst zeker. Als de deal nu toch klapt, ben je maar liever voorbereid. Persoonlijk zeg ik: ga de gok niet aan en doe alles wat nu al kan zonder veel gedoe.