De Oekraïense zachtfruitsector heeft zware klappen gekregen, maar tot nu toe lijkt de sector er relatief goed vanaf te komen. Iryna Kukhtina, voorzitter van de Oekraïense Berries Association, stelt dat hoewel er nog veel uitdagingen voor telers en exporteurs zijn, sommige segmenten juist groei hebben doorgemaakt. Het algemene landschap is veranderd, zegt ze:
"De afgelopen jaren hebben ongekende uitdagingen gebracht voor Oekraïnes zachtfruitsector en de manier waarop telers hun werk volledig herzien, waardoor zij zich sneller dan ooit moesten aanpassen. Sinds het begin van de oorlog hebben telers en verwerkers te maken gehad met een reeks ernstige moeilijkheden: verlies van teeltgebieden, verstoringen in de logistiek, personeelstekorten en stijgende kosten. Toch is de sector erin geslaagd zich aan te passen en vooruit te blijven gaan. In deze periode heeft Oekraïne de zachtfruitexport aanzienlijk verhoogd en zelfs de totale productie licht uitgebreid. Het segment van verse blauwe bessen blijft groeien: naast grote professionele bedrijven zijn er steeds meer kleinschalige telers die de markt betreden met moderne teelttechnologieën."
© Nick Peters | AGF.nlHet team van Ukrainian Berries Association op Fruit Attraction
De logistiek is sinds het begin van de oorlog veel moeilijker geworden, legt Kukhtina uit. "Het merendeel van de bessenexport is afhankelijk van wegtransport, dat sinds 2022 aanzienlijk duurder is geworden. Toen veel logistieke bedrijven hun wagenparken uit Oekraïne terugtrokken, stegen de transportkosten enorm. Zelfs na gedeeltelijke stabilisatie kwamen nieuwe problemen op. Meer dan zes maanden in 2023 blokkeerden Poolse telers de grensovergangen, waardoor Oekraïense vrachtwagens niet konden passeren. Vertragingen komen nog steeds periodiek voor."
"Deze situatie dwong Oekraïense exporteurs om routes te diversifiëren, ook door vaak Polen te omzeilen. Het resultaat was echter een win-verliesscenario: Oekraïense producenten hadden hogere logistieke kosten en langere levertijden, terwijl Poolse transportbedrijven een deel van hun omzet verloren. Hierdoor daalde het aandeel van Polen in de Oekraïense frambozenexport van 58% in 2022 naar 33% in 2024, terwijl het aandeel van Duitsland steeg van 12,5% naar 28% en dat van Frankrijk van 3% naar 6%."
"De situatie wordt verder bemoeilijkt door de systematische vernietiging van Oekraïnes energie-infrastructuur door Rusland. Om risico's te minimaliseren, hebben veel vrieshuizen opslagfaciliteiten over verschillende regio's verspreid en zelfs een deel van hun koelcapaciteit naar het buitenland verplaatst, naar Polen, Tsjechië en naburige landen. Toch dwingen aanhoudende stroomtekorten telers vaak hun oogst snel te verkopen, wat prijsvolatiliteit veroorzaakt en de flexibiliteit in productieplanning beperkt."
© Ukrainian Berry AssociationVeel Oekraïners hebben geprobeerd te vluchten voor het conflict, en seizoensarbeiders uit andere landen komen niet meer naar Oekraïne, wat volgens Kukhtina heeft geleid tot problemen met het beschikbare personeel: "Personeelstekorten blijven een van de grootste uitdagingen, veroorzaakt door migratie en mobilisatie. Intern ontheemden helpen deels het gat te vullen, maar niet volledig. Veel vrouwen hebben zich omgeschoold en nemen nu technische en operationele taken over die vroeger vooral door mannen werden vervuld."
Volgens Kukhtina is het areaal niet veel veranderd, net zoals de productie. "Over het geheel genomen zijn de aangeplante gebieden relatief stabiel gebleven. Er is een lichte afname in aardbeien en een bescheiden toename in frambozen en blauwe bessen. Productievolumes fluctueren van seizoen tot seizoen, meestal door weersomstandigheden, dus we trekken geen algemene conclusies uit jaar-op-jaar verschillen in opbrengst. Voor de binnenlandse verse markt is het vroege aardbeienseizoen dat door de oorlog verloren ging grotendeels vervangen door producten uit Transkarpatië, Mykolajiv en Odessa."
"Wat blauwe bessen betreft, vindt de meest actieve uitbreiding momenteel plaats in de regio's Wolyn, Lviv en Transkarpatië, terwijl de regio's Kiev en Zhytomyr de grootste grootschalige producenten van het land blijven. De teelt van frambozen blijft zich uitbreiden over het gehele westen van Oekraïne, waar zowel de klimatologische als logistieke omstandigheden het gunstigst zijn."
De exportmarkten voor frambozen zijn verschoven, omdat Oekraïne nu meer direct aan kopers verkoopt: "Specifiek voor frambozen (HS 081120) blijft de Europese Unie de kernbestemming voor Oekraïense diepvriesleveringen. Polen, traditioneel een doorvoerland in plaats van een eindmarkt, speelt een kleinere rol, omdat meer Oekraïense exporteurs rechtstreeks met West-Europese kopers werken. Tsjechië fungeert ook als herverdelingspunt. Tegelijkertijd nemen de directe leveringen aan Duitsland, Frankrijk, Italië en Litouwen toe. Het aandeel van Polen in de Oekraïense frambozenexport daalde van 58% in 2022 naar 33% in 2024, terwijl het aandeel van Duitsland steeg van 12,5% naar 28% en dat van Frankrijk van 3% naar 6%."
"De Oekraïense zachtfruitsector is een verhaal van veerkracht en aanpassingsvermogen. Ondanks oorlog, logistieke uitdagingen en voortdurende onzekerheid blijven telers werken, investeren en hun exportbereik uitbreiden. Voorlopig worden Oekraïense bessen nog vooral gezien als een betaalbaar basisproduct, maar de sector beweegt gestaag richting erkenning voor kwaliteit, betrouwbaarheid en professionaliteit," besluit Kukhtina.
Voor meer informatie:
Iryna Kukhtina
Ukrainian Berries Association
Tel: +38 050 383 0715
[email protected]
www.uaberries.com
