Oekraïne heeft zich snel gepositioneerd als een wereldleider in de export van diepgevroren frambozen. Ondanks de uitdagingen van oorlog, arbeidskrapte en stroomuitval heeft het land zijn exportvolumes de afgelopen drie jaar verdubbeld, met een voorspelde export van 65.000 ton in 2024, wat een stijging van 34% ten opzichte van het voorgaande jaar betekent. Dit heeft Oekraïne niet alleen een plaats in de top vijf van wereldexporteurs opgeleverd, maar ook de toppositie in netto-export, waarmee het landen als Servië en Polen voorbijstreeft.
Als een van de weinige Europese landen die zijn frambozenteelt uitbreidt, profiteert Oekraïne van een gunstig klimaat, een korte terugverdientijd (met oogst binnen een jaar) en een groeiend aantal vriesfaciliteiten. Verwerkers bieden vaak gratis zaailingen aan kleine telers in ruil voor gegarandeerde oogstaankopen, wat zorgt voor stabiele leveringsketens. Afgelopen seizoen stegen de exportprijzen van topkwaliteit frambozen zelfs tot €3,20 per kilogram.
Desondanks wordt het merendeel van de frambozen (ongeveer 95%) geëxporteerd als onbewerkt fruit, wat de winstgevendheid beperkt. Ter vergelijking: Oekraïne verdient slechts $309 per ton export, terwijl Polen, dat frambozen verwerkt tot producten zoals jam of sap, $1.560 per ton verdient. Experts pleiten daarom voor investeringen in verwerkingsinfrastructuur, sortering en verpakking om meer waarde toe te voegen aan de export.
Oekraïne is inmiddels aan het opschalen en heeft ongeveer tien keer meer invriescapaciteit dan tien jaar geleden. De kwaliteit van de frambozen verbetert, en certificeringen zoals GlobalGAP en BRC zijn inmiddels gebruikelijk. Onderzoeken bevestigen dat Oekraïense frambozen voldoen aan de EU-veiligheidsnormen.
Diversificatie is eveneens gaande. In 2022 ging 63% van de export naar Polen, maar in 2024 was dat aandeel gedaald tot 35%. Tegelijkertijd is de export naar andere Europese landen, zoals Duitsland, Frankrijk en Oostenrijk, toegenomen. Markten met hogere marges, zoals de VS, Canada en zelfs Argentinië en Saoedi-Arabië, importeren nu ook Oekraïense frambozen.
De winstgevendheid van de sector is echter nog steeds afhankelijk van arbeidskosten en opbrengst. Handmatige oogst kost tot 60% van de productie, en mechanisatie zou de marges kunnen verbeteren. Bijvoorbeeld de nieuwe, hoogproductieve frambozenvariëteit Delniwa biedt veelbelovende mogelijkheden voor kostenbesparing.
Analisten voorspellen voor 2025 een recordseizoen, maar waarschuwen dat telers wellicht sterke winsten zullen boeken, terwijl exporteurs mogelijk te maken krijgen met lagere marges door het stijgende aanbod en de normalisering van de prijzen.
Om het huidige momentum vast te houden, zal Oekraïne moeten overschakelen van de export van ruwe bulkgoederen naar hoogwaardige verwerkte producten. Dit zou helpen om de prijzen te verhogen, de inkomsten te stabiliseren en de positie van Oekraïne als grote frambozenleverancier op de wereldmarkt te versterken.
Bron: latifundist.com