Tholen - Het Zuid-Afrikaanse citrus kan zich momenteel verheugen in een goede vraag op de Europese markt. Tegelijkertijd is het voor de Europese importeurs als gevolg van fytosanitaire regelgeving, logistieke problemen en een verhoogde vraag vanuit andere markten steeds minder vanzelfsprekend om aan handel te komen. Tjeerd Hoekstra en Menno Hogenelst van Dole Europe maken de balans op.
"Zuid-Afrika heeft Europa nog altijd nodig voor 40% van haar citrus, dus dat is nog altijd een significant aandeel. Tegelijkertijd zie je ook de vraag vanuit andere markten, zoals Azië en het Midden-Oosten toenemen. Zij eisen een mooi en schoon product en nemen weliswaar niet de volumes van Europa af, maar geven wel meer commitment als het gaat om prijzen", vertelt Tjeerd. "Tegelijkertijd is het ook zo dat als een markt als het Midden-Oosten maar een klein beetje wordt overvoerd, dat de markt voor langere tijd onder druk staat."
Vertragingen nieuwe werkelijkheid
"Ook de logistieke problemen blijven onverminderd groot. Nog altijd zijn de kosten niet gedaald naar Pre-Covid-niveau. Ook vertragingen zijn aan de orde van de dag. Dat schepen worden beperkt in het aantal knopen dat ze mogen varen om de CO2-uitstoot te beperken, helpt daarin ook niet mee. Ook de cold treatment-regels zorgen voor veel vertragingen in de havens. Vroeger kon de boot vaak uit de voorraad worden volgeladen, nu kunnen ze vaak nog niet geladen worden omdat de koudebehandeling nog moet worden toegepast. Deze 'kleine' logistieke problemen hebben veel effect. Was een schip voorheen twee à drie weken onderweg, tegenwoordig is dat vier à vijf weken. Maar we moeten niet in het verleden gaan hangen, maar ons aanpassen aan de geldende normen van de nieuwe wereld."
"Ook blijven de intercepties van Black Spot en de False Codling Moth boven de markt hangen. Dit heeft gewoon enorm veel impact. Exporteurs moeten door de regelgeving met onder meer het sprayen vooraf al gaan bepalen welke farms voor Europa geschikt zijn. Gevolg hiervan is wel dat een exporteur die pakweg 200.000 dozen stuurt en door een onderschepping op de zwarte lijst komt, gelijk een gigantisch volume minder voor Europa beschikbaar heeft. Dat maakt de markt zo kwetsbaar en onvoorspelbaar. Momenteel lijkt er genoeg volume beschikbaar, maar niemand kan met zekerheid zeggen of er ook voldoende volume op de markt komt. Een aantal intercepties kunnen voor een grote shift zorgen."
Moeilijke financiële situatie Zuid-Afrikaanse telers
"Daarbij hebben de Zuid-Afrikaanse telers/exporteurs afgelopen jaar allemaal een moeilijk jaar gehad. Uit onderzoek bleek dat maar liefst 80% van de telers verliezen heeft geleden, dus de druk is enorm. Veel farms staan dan ook in de verkoop, al dan niet openbaar. Tegelijkertijd blijft het volume groeien met al de nieuwe aanplant van met name citroenen en bepaalde mandarijnenvariëteiten die in volle productie komen", aldus Tjeerd. De huidige wisselkoers waarbij de Rand op het niveau staat waar het jaren niet heeft gestaan, is dan ook buitengewoon welkom voor de Zuid-Afrikaanse afladers."
"Het grapefuitseizoen is aanzienlijk beter gestart dan vorig jaar. Toen was er de eerste drie weken van het seizoen totaal nog geen interesse in importfruit, dit jaar is het grapefruit vanaf de eerste binnenkomst goed verkocht. Deze week zien we de prijzen voor het eerst wat zakken van een niveau van 18-20 euro naar 16-17 euro, wat in onze perceptie nog altijd een goede prijs is. Tegelijkertijd ligt de kostprijs ook niet veel lager. Wij zien daarbij dat onze telers tegenwoordig meer grapefruit aan de boom laten hangen om zo de piek uit het seizoen te halen en de aanvoer meer te spreiden", vertelt de importeur. "Tegelijkertijd blijft het percentage consumenten dat grapefruit consumeert laag en dat wordt niet meer. Het is in tegenstelling tot bijvoorbeeld sinaasappels ook geen product voor een impulsaankoop, maar wordt echt door liefhebbers gekocht."
"Ook de sinaasappelmarkt is hot en de eerste Navels worden met open armen ontvangen. Nu is dat elk jaar wel het geval, alleen leidt het nu geen twijfel dat er minder Spaanse sinaasappelen beschikbaar zijn, want ook Zuid-Europa toont zich al geïnteresseerd in importfruit. Ook het Egyptische Valencia-seizoen loopt op zijn eind. Dat heeft al met al een flink prijsopdrijvend effect. Zuid-Afrika vraagt dan ook goed geld en zal dat de eerste weken van het seizoen ook wel krijgen", verwacht Tjeerd. "Wel heeft het met name in de Navel-regio bizar veel geregend, wat een vertraging van zo'n twee weken heeft veroorzaakt. In Zimbabwe zorgen op dit moment de koude nachten voor kwalitatief sterke sinaasappelen van een goede kleur."
Lege en vragende mandarijnenmarkt
"De mandarijnen hebben met dezelfde uitdagingen van de klimatologische omstandigheden en vertragingen te maken", vervolgt Menno. "Zuid-Afrika is zo'n twee weken later met de mandarijnenexport gestart. Wat wel in het voordeel van Zuid-Afrika werkt is dat er vanuit Zuid-Amerikaanse landen aanzienlijk minder volumes naar Europa worden gestuurd. Zuid-Amerika heeft misschien wel het minste geprofiteerd van de kostendaling in het zeetransport en zoekt steeds meer markten dichtbij huis. Wel zie je op de mandarijnenmarkt ook een goede vraag naar nieuwe variëteiten die voldoen aan de wensen van klanten in het Midden- en Verre Oosten. In Europa is de markt redelijk leeg en vragend en dat zal nog wel een tijdje aanhouden. De vraag is alleen hoeveel volume er straks wel wordt verstuurd - en misschien nog belangrijker - hoeveel volume er in één keer op de markt komt. Mandarijnen moet je nu eenmaal, meer nog dan bijvoorbeeld sinaasappelen en grapefruit, op het juiste moment plukken."
Ook de aanvoer van de Zuid-Afrikaanse citroenen kwam dit jaar langzaam op gang richting Europa. "De citroenen zijn van het citrus misschien wel het meest gevoelig voor Black Spot, vandaar de reserves om naar Europa te exporteren. Tegelijkertijd zie je dat als de Zuid-Afrikaanse citroenen op de markt zijn, dat ze snel de voorkeur krijgen boven de Spaanse Verna-citroenen. Ook Argentinië exporteert tot nu toe aanzienlijk minder omdat met door de droogte een overschot aan kleine maten heeft die niet exportgeschikt zijn. Dit ondersteunt de goede prijsvorming van de Zuid-Afrikaanse citroenen, die van start gingen op een prijs tussen de 17 en 21 euro. Overigens heeft ook Zuid-Afrika een tekort aan dikke maten op het moment. Voorlopig verwachten we echter een goede vraag."
Voor meer informatie
Tjeerd Hoekstra / Menno Hogenelst
Dole Europe
Spectrumlaan 29
2665 NM | Bleiswijk
Tel: +31 10 244 84 18
menno.hogenelst@doleeuropebv.com
tjeerd.hoekstra@doleeuropebv.com
