Plaatmateriaal van paprikastengels, diervoeding op basis van eiwitten uit gras, prei en tomatenloof, nieuwe producten van gebruikt afdekfolie voor asperges. Platform Tuinbouwreststromen, met uitvalsbasis Brightlands in Venlo, wil nieuwe ketens smeden die met reststromen uit de tuinbouw hoogwaardige grondstoffen en producten maken, zo schrijft Brightlands Campus Greenport Venlo.
v.l.n.r. Ad Gubbels, Allard van der Slikke, Robbert van Kaathoven en John van Meel
Telersverenigingen Fossa Eugenia, Koninklijke Coöperatieve Telersvereniging Zuidoost-Nederland (ZON), SunFresh, LLTB en SIGN hebben zo’n vijf jaar geleden het Platform Tuinbouwreststromen opgericht. De telers willen via dit platform kennis en expertise bij elkaar te brengen om tot een (hogere) verwaarding van tuinbouwreststromen te komen en zo bij te dragen aan een circulair verdienmodel voor de telers.
Aardbeienteler Marcel Dings is voorzitter van het platform. "Plantenresten en andere reststromen uit de tuinbouw zoals touw en folie worden gezien als afval, waar je voor moet betalen om het af te voeren. Het is tijd voor een andere benadering: wat kunnen we zelf met deze reststromen? We nemen hiermee als telers onze verantwoordelijkheid, drukken onze kosten én verhogen het rendement."
Ketens opzetten
Het platform wil nieuwe, betere en snellere verwaardingsketens voor telers creëren waarbij economische haalbaarheid en waardecreatie belangrijke drijfveren zijn. "Ons doel is om partijen bij elkaar te brengen die met reststromen uit onze sector nieuwe en hoogwaardige producten kunnen maken, waarmee we als telers - uiteindelijk - ook zelf aan deze reststromen kunnen verdienen."
Via het platform zijn er inmiddels vijf potentiële ketens opgezet waarbij partijen van binnen en buiten sector met elkaar samenwerken om tuinbouwreststromen om te zetten in nieuwe producten. Bij een van deze nieuwe ketens draait het om paprikastengels. Deze stengels verdwijnen normaal gesproken op composthoop of in de verbrandingsoven, maar ze worden nu omgezet tot duurzaam plaatmateriaal voor meubels, muren, plafonds, deuren et cetera.
Plaatmateriaal van paprika
Een van de drijvende krachten achter deze nieuwe keten is Allard van der Slikke van ECOR. Dit bedrijf maakt circulaire panelen zonder verdere toevoegingen en schadelijke stoffen door gebruik te maken van water, druk, warmte en cellulose. "Die cellulose halen we nu uit reststromen zoals papier en (berm)gras. Maar deze vezels zit ook in andere agristromen zoals paprikastengels", vertelt Allard.
Hij is samen met Robbert van Kaathoven en John van Meel van Drupl en paprikateler Ad Gubbels van Fresh Peppers BV gaan onderzoeken of ze ook paprikastengels kunnen gebruiken in het plaatmateriaal. Met succes: er zijn nu platen die bestaan uit 40% paprikaloof en 60% gerecycled oud papier. Dit duurzame plaatmateriaal kan gebruikt worden voor verschillende toepassingen zoals plafonds en wanden. Na gebruik kan het materiaal volledig hergebruikt worden en weer opnieuw als grondstof dienen voor nieuw plaatmateriaal en producten.
Het is daarbij wel een voorwaarde dat eventueel gebruikte verf of toplaag verwijderd kunnen worden, maar hier zijn al verschillende oplossingen voor bedacht. "De ‘paprikaplaat’ is er en heeft zich bewezen. We zitten nu in de fase waarin we het productieproces efficiënter willen maken zodat de prijs van de panelen naar beneden kan: het is nu nog een relatief duur product. Ook de schaalgrootte moet omhoog. We moeten op zoek naar verschillende toepassingen van deze platen, niet alleen als bouwmateriaal. We hebben er bijvoorbeeld al een tafel van gemaakt, dat is ook goed mogelijk. Er is eigenlijk maar een nadeel: je kunt ze alleen binnenshuis gebruiken. De platen zijn 100% duurzaam en afbreekbaar: dat betekent dat ze zonder extra coating niet tegen water kunnen."
Nek uitsteken
Het succes van deze nieuwe keten zit ‘m volgens Allard vooral in de samenwerking. "Dit kun je niet als teler, droger of fabrikant alleen: je hebt elkaar echt nodig om iets nieuws te creëren. We hebben alle drie onze nek uitgestoken omdat we geloven dat we van een reststroom een hoogwaardig én verkoopbaar product kunnen maken. Het resultaat mag er zijn: ik ga ervan uit dat deze platen binnen een jaar of twee bij de bouwmarkt liggen. En we zijn nog lang niet klaar met de reststromen van de tuinbouw. Cellulose zit in bijna alles zit wat groeit, niet alleen in paprikastengels. We kunnen dus nog even vooruit!"
Afdekfolie
Het platform heeft nog vier andere ketens ontwikkeld. Zo wordt er gekeken of het afdekfolie voor aspergeteelt en de loopfolie in kassen omgezet kan worden in nieuwe producten. "Het is technisch mogelijk om dit vaak vervuilde landbouwplastic om te zetten in nieuwe producten. We zijn nu aan het kijken wat voor producten dit kunnen zijn en of hier vraag naar is, denk bijvoorbeeld aan plastic klinkers", vertelt Marcel.
Eiwitten en kokossubstraat
Bij de tweede keten wordt gekeken of er eiwitten gewonnen kunnen worden uit gewassen zoals gras, prei en tomatenloof. Deze duurzaam geproduceerde eiwitten kunnen ingezet worden voor de feed (diervoeder) en food (humane consumptie) industrie. De derde keten gaat over het kokossubstraat waarop aardbeien geteeld worden. Marcel: "Normaal gesproken gaat het oude substraat door de shredder, vervolgens naar de composteerder om daarna te worden ingezet als bodemverbeteraar. Nu wordt het steeds meer bewerkt en hergebruikt als substraat voor de professionele tuinbouw en de consumentenmarkt."
Concentraten
De laatste keten gaat over klasse 2 en 3 producten in het zachtfruit zoals frambozen, aardbeien en bramen. "Deze producten zijn niet meer geschikt voor de verkoop omdat ze bijvoorbeeld overrijp zijn. Maar als ze snel worden opgehaald en de vriezer ingaan, kan de voedselverwerkende industrie deze producten nog prima verwerken tot puree en concentraat."
Kansen zien
Het is volgens Marcel belangrijk dat telers hun afval gaan zien als reststromen, die je kunt verwaarden. "We zien dat met name de vollegrondtelers hier minder mee bezig zijn omdat ze hun reststromen bijna altijd op het land kunnen gebruiken als bodemverbeteraar. Maar hoe mooi is het als je er een hoogwaardig product van kan maken, waarmee je ook nog een leuke boterham kunt verdienen? Het is een hele uitdaging om de telers de kansen te laten zien. Maar als de nieuwe ketens zich bewijzen, verwacht ik veel volgers."
Wereldbol
Ook de druk vanuit de consument, de politiek en de retail op de sector meer circulair te werken, neemt toe. "Het wordt niet meer geaccepteerd dat er goed en waardevol voedsel wordt weggegooid. Dat kunnen we ons ook niet meer veroorloven op deze wereldbol: de grondstoffen zijn beperkt en alles wat we gebruiken, moeten we goed benutten. We hebben als sector ons afval lang weggegooid en daar moet nu een einde aan komen. Vanuit het platform proberen we telers hierbij te helpen."
Overbodig
Het platform wil nog vijf nieuwe ketens optuigen die op uiteenlopende manieren reststromen gaan verwaarden. De telers worden daarbij ondersteund door campusbewoners Arvalis en Bluehub. "Zij hebben een goed netwerk op de Venlose campus, zitten midden in het telersgebied en weten snel bedrijven van binnen en buiten de tuinbouw te vinden waarmee we die nieuwe ketens kunnen bouwen. We willen vanuit het platform de telers prikkelen en ze laten zien hoeveel er mogelijk is met reststromen. Dat het ze geld kan opleveren in plaats van dat geld kost. Ons doel? We leveren over twee jaar tien succesvolle ketens op. Dan zijn we als platform overbodig omdat de telers het zelf oppakken."