Het tuinbouwseizoen in Marokko loopt ten einde. Nu worden er nog de laatste fruitsoorten geoogst en op de markt gebracht, voornamelijk druiven en watermeloenen. Droogte en slechte weersomstandigheden bepaalden het tempo van het seizoen en veroorzaakten een scherpe daling van de opbrengsten, zelfs van producten waarvoor Marokko kort geleden nog exportrecords had behaald.
"Waterschaarste is een grote uitdaging geworden in Marokko", zegt Anas Mansouri, een ingenieur bij het International Center for Agricultural Research in the Dry Areas (Icarda). "De situatie is kritiek en vereist dringende oplossingen, hoewel niet alle regio's op dezelfde manier worden getroffen. We hebben dit seizoen veel verstoringen in de tuinbouw gezien en het probleem zal in de toekomst waarschijnlijk alleen maar erger worden."
De opbrengstdaling van verschillende gewassen, waaronder strategische gewassen voor de lokale markt, zoals granen en bieten, en de meeste exportgewassen zoals citrus, fruit en vroege groenten, ligt volgens professionals in de orde van 50%. "De impact op de opbrengst is zeer duidelijk. In veel delen van het land hebben de gewassen niet eens het kiemstadium bereikt, met name in het zuiden. Velen hebben de teelt dit jaar gewoon opgegeven, zoals in het geval van de luzerneteelt, of hebben de tuinbouw zelfs helemaal ingeruild voor een andere sector. Andere telers, met name degenen die meerjarige gewassen telen, hebben hun areaal drastisch verminderd. En dan zijn er natuurlijk ook regio's die op dit moment helemaal niet zijn getroffen", merkt Mansouri op.
Marokko kan volgens Mansouri in drie waterzones worden verdeeld: de oase- en bergachtige zones, de zones met kleine waterbronnen en de zones met grote waterbekkens. "Al deze gebieden zijn getroffen door waterschaarste dit jaar. Het vulniveau van de stuwmeren is maar 27%, een kritiek percentage. Het grootste deel van de waterreserves van die dammen is bestemd voor drinkwater en de overheid zag zich gedwongen om de hoeveelheid water voor irrigatie te verminderen."
Telers in regio's met voldoende water kunnen blijven telen, de rest moet het geïrrigeerde areaal verkleinen of zelfs stoppen met telen. "In gebieden met waterschaarste is een waterput aanleggen een financieel avontuur geworden voor telers, omdat ze misschien gewoon geen water zullen vinden."
Mansouri somt de zwaarst getroffen regio's op: "Het zuiden van het land (Tata, Tinghir, Errachidia) de regio Rhamnas (Youssofia, Bengrir, Chemaaia, tot aan Kelaat Seraghna), het oosten van het land (Outat El Haj, Guercif, Taourirt, Jerada, Oujda) en het midden en het oosten van het land zoals bijvoorbeeld Doukala."
"Sommige regio's, zoals Souss Massa met hoofdstad Agadir, profiteren nog steeds van een redelijk hoog grondwaterpeil, maar het stijgende zoutgehalte zal dwingen tot de vervanging van zaden en zelfs gewassen. In de regio staat er ook een zeewaterontziltings-installatie, waardoor de groenteteelt door kan gaan."
De noordelijke en westelijke regio's van het land hebben daarentegen grote ondergrondse waterreserves en het regent er ook voldoende, wat de gevolgen van de droogte verzacht en de regio zelfs in staat stelt om waterintensieve gewassen zoals avocado's en watermeloenen in grote hoeveelheden te telen.
"Dit is het geval van de stroomgebieden van de rivieren de Lokous en de Sbou, of de as Tetouan/Tanger naar Kenitra/Rabat", merkt Anas op. "Er valt meer dan 500 mm per jaar en deze regio's hebben verschillende grote stuwmeren en rivieren, evenals aanzienlijke grondwaterbronnen. Maar we mogen niet vergeten dat de grondwaterspiegel wordt bepaald door regenval en dat de droogtecrisis deze regio's alsnog kan bereiken."
Volgens de expert wijst alles op een voortzetting van de crisis, aangezien de oorzaken hardnekkig zijn. "Marokko is vanwege zijn geografische ligging een van de eerste slachtoffers van klimaatverandering, veroorzaakt door koolstofemissies. De demografische groei van de wereld zal meer voedselproductie nodig hebben en dus meer waterbronnen. De watercrisis zal verergeren, aangezien het probleem verder gaat dan de land- en tuinbouwsector en ook drinkwater omvat."
"We moeten ons gewoon aanpassen aan deze nieuwe realiteit. De zeewaterontziltingsinstallatie in Agadir heeft zijn doeltreffendheid bewezen, en de vermeerdering van planten kan een deel van de oplossing bieden. We kunnen ook voorstellen om watervoorraden uit het noorden en westen van het land, die uiteindelijk in zee terechtkomen, om te leiden naar de getroffen regio's. Wat de oplossing ook is, er moeten dringend beslissingen worden genomen", besluit Mansouri.
Voor meer informatie:
Anas Mansouri
International Center for Agricultural Research in the Dry Areas (Icarda)
Tel: +212 667-773928 (Marokko)
anasmansouri38@gmail.com