Het zachtfruitseizoen is weer bijna voorbij in Marokko. Het eindigt eerder dan gebruikelijk door ongunstige weersomstandigheden die de planten hebben uitgeput en een lage vraag die de telers heeft gedemotiveerd.
"Na een abrupt seizoenseinde voor blauwe bessen, zal frambozen en aardbeien hetzelfde lot beschoren zijn met een vroegtijdig einde in de komende twee weken", vertelt Zouhir Daissoria, een teler en exporteur van zachtfruit. "Er zijn grote uitdagingen opgedoken op het gebied van teelt en afzet." Deze uitdagingen, waar telers geen vat op hebben, laten hen geen andere keuze dan de oogst vroegtijdig te beëindigen en de juiste lessen te trekken voor de komende seizoenen.
"De eerste uitdaging waarmee we sinds het begin van het seizoen te maken hebben gehad, is de afname van de vraag in vergelijking met vorig seizoen. De Russische vraag is bijvoorbeeld met 60-70% gedaald als gevolg van de politieke situatie. Het was moeilijk, zo niet onmogelijk, om over zee naar Rusland te exporteren vanwege de Europese sancties, terwijl de luchtvrachtkosten de eindprijs te hoog maken voor Russische consumenten. Ook in Europa, die onze belangrijkste markt is, is de vraag sterk gedaald door de inflatie. De koopkrachtdaling dwingt de consumenten hun koopgedrag te veranderen, waarbij niet-essentiële producten zoals zachtfruit van het boodschappenlijstje worden geschrapt."
Bepaalde markten hebben het seizoen echter gered, voegt Zouhir eraan toe. "In de Golfstaten is de vraag stabiel gebleven, net als in het VK. De beste markt voor ons op dit moment is het VK. Het prijsniveau is er goed. Grote exporteurs geven de voorkeur aan deze markt en doen 80-85% van hun zaken met de Britten, vooral in frambozen."
De tweede uitdaging heeft te maken met het klimaat. Marokko wordt geconfronteerd met ongebruikelijke temperatuurschommelingen en kent een jaar van droogte zoals de afgelopen vier decennia niet eerder is voorgekomen. "Voor aardbeien en frambozen waren de temperaturen aan het begin van het seizoen te hoog, want de planten hebben ook koude-uren nodig. En daarna waren ze te laag wanneer het fruit warmer weer nodig had. De schade was aanzienlijk. Sommige frambozenrassen geven gewoonlijk een opbrengst van minstens 7 ton per hectare, terwijl de gemiddelde opbrengst dit jaar 5 ton bedroeg, en bij sommige telers zelfs 2-3 ton. Dit voorbeeld geldt eigenlijk voor alle soorten zachtfruit."
Volgens de teler heeft het klimaatprobleem vooral te maken met de temperaturen en minder met de droogte. "De droogte heeft ons niet direct geraakt. Met moderne teelttechnieken zoals druppelirrigatie zijn zachtfruittelers niet afhankelijk van regenval. Grondwater is er immers overvloedig aanwezig in de zachtfruitteeltgebieden, zoals Larache."
"Al deze problemen zorgden ervoor dat het seizoen eerder eindigt dan vorig jaar. De meeste telers kunnen nog twee weken doorgaan. Vorig jaar hielden we het tot eind juni uit en voor sommige frambozenrassen zelfs tot half juli. Maar nu hebben de planten het veel te lastig in deze moeilijke klimatologische omstandigheden."
En dan zijn er nog de veel lagere prijzen dan normaal. "Het prijsverschil is aanzienlijk, vooral voor aardbeien en frambozen. Laten we als voorbeeld het fruit met imperfecties nemen. Dat fruit wordt gebruikt voor de diepgevroren producten en vorig jaar was de prijs bij het begin van het seizoen 33-40 dirham (€ 3,00-3,65). Dit jaar, aan het begin van het seizoen, kregen we de beste prijs uit Portugal. Maar dat was slechts 13 dirham (€ 1,20) en soms waren de prijzen zo laag, bijvoorbeeld 2 dirham (€ 0,18), dat veel telers er de voorkeur aan gaven om het fruit te vernietigen in plaats van het te verkopen. Blauwe bessen vormden een uitzondering en hebben een bevredigend prijsniveau weten te behouden in vergelijking met vorig jaar."
Nu is het ook zo dat de opbrengstdaling bij onvoldoende vraag eerder een positief gegeven is voor telers, verzekert Zouhir. "Het tegenovergestelde zou catastrofaal zijn geweest, want de prijzen zouden dan te fors zijn gedaald. Gewoonlijk hebben we 2 of 3 periodes van piekproductie waarin de prijzen dalen. Dit jaar hadden we maar één piekperiode in de maand april."
De teler voorziet voor volgend seizoen een toename van het areaal blauwe bessen. "Blauwe bessen hebben het dit jaar qua prijs beter gedaan dan aardbeien en frambozen, ondanks een vroeg einde van het seizoen vanwege het weer. Telers geven ook de voorkeur aan blauwe bessen, omdat de planten het tot 10 jaar uithouden, vergeleken met de twee jaar voor ander zachtfruit. Ik zie al dat sommige collega-telers hun areaal vergroten. In Awamra, waar wij ook onze percelen hebben, is er een uitbreiding met minstens 120 hectare."
"Wat ander zachtfruit betreft, zal voor frambozen hoogstwaarschijnlijk hetzelfde areaal behouden blijven. Aardbei zal minstens 10-15% prijsgeven, aangezien een groot aantal telers zal omschakelen op aardappelen die dit jaar recordprijzen hebben bereikt. Dat is een erg aantrekkelijke teelt geworden."
Deze veranderingen die plaatsvonden in het noorden van het land, het belangrijkste teeltgebied voor zachtfruit, zijn ook zichtbaar in de zuidelijke regio Souss Massa. Met de door de overheid opgelegde beperkingen op de tomatenexport hebben veel telers in Souss Massa er de voorkeur aan gegeven in hun kassen over te schakelen op zachtfruit. "Het gaat om grote percelen. De teeltbedrijven in Agadir zijn uitgestrekt, in de orde van grootte van 30-60 hectare vergeleken met 5-10 hectare per teeltbedrijf in het noorden van het land. En naast telers die de omschakeling hebben gemaakt van cherrytomaten naar zachtfruit zijn er ook specialisten in zachtfruit die ervoor kiezen om naar Souss Massa te verhuizen. Ook dit zal in de nabije toekomst leiden tot een flinke toename van het zachtfruitareaal", besluit Zouhir.
Voor meer informatie:
Zouhir Daissoria
Bldiofroot
Tel: +212 661902434 (Marokko)
bldiofroote.coperative@gmail.com / disouriafirstgreenland@gmail.com