De tuinbouw is goed voor 11% van de Zuid-Afrikaanse export, hoewel deze sector slechts 2,5% van het BBP uitmaakt. De tuinbouwsector als geheel is gericht op de export en exporteert ongeveer de helft van zijn producten naar waarde. De Zuid-Afrikaanse fruitsector is voor het overgrote deel een exportgerichte sector: vers fruit is goed voor ongeveer 35% van de Zuid-Afrikaanse tuinbouwexport. Tientallen jaren van O&O en capaciteitsopbouw bij telers en sectorverenigingen zijn nodig geweest om fruit van hoge kwaliteit te leveren dat wereldwijd kan concurreren. Zo is Zuid-Afrika de tweede grootste exporteur van citrus ter wereld, de zesde grootste perenexporteur, de zevende grootste druivenexporteur, de achtste grootste appelexporteur en de negende grootste avocado-exporteur.
Wat de exportmarkten betreft, streeft de sector ernaar zijn traditionele markten in de EU, het VK en de VS te behouden en te maximaliseren en toegang te krijgen tot nieuwe markten in Oost-Azië en het Midden-Oosten. Citrus vormt met bijna twee derde de grootste export, gevolgd door hardfruit, druiven, steenfruit en subtropisch fruit. Zuid-Afrikaanse exporteurs willen graag een groot aantal Oost-Aziatische markten aanboren, gaande van India, China en Japan tot Maleisië, de Filipijnen, Thailand, Zuid-Korea en Vietnam. Nieuwe markten zijn nodig voor de groeiende fruitsector, bij de meeste grondstoffen wordt de teelt uitgebreid via nieuwe aanplantingen die in de nabije toekomst meer export zullen opleveren.
"Op sommige markten, zoals Japan en China, moet elke (citrus)variëteit afzonderlijk worden aangeboden, zodat je elke keer achteraan in de rij komt te staan. In China is er wel een grote vraag naar Zuid-Afrikaans citrus," aldus Wolfe Braude van Agbiz.
Momenteel kan in de VS alleen citrus uit Black Spot-vrije zones worden geïmporteerd, maar Wolfe hoopt dat dit snel zal veranderen. De export naar de VS is toegenomen nu de toegang via verschillende havens is geopend.
Afrika is ook een potentieel grote exportmarkt voor alle soorten fruit uit Zuid-Afrika. Momenteel doen appelen en peren het goed in West- en Oost-Afrika. Het probleem met de Afrikaanse markt, zelfs met de nieuwe continentale vrijhandelszone, is het garanderen van een volledige koelketen, aangezien veel Afrikaanse landen niet over de nodige infrastructuur beschikken. Buitensporige vertragingen aan de grenzen en meerdere fytosanitaire regelingen maken het risico nog groter. "Er is veel energie gestoken in de Afrikaanse markt om de protocollen in orde te krijgen en de grensprocessen te stroomlijnen, maar zonder koelhuizen is het een groot risico voor de telers en ook vertragingen aan de grens hebben gevolgen voor het fruit. Hier valt geld te verdienen, maar andere regionale markten vormen een veel kleiner risico.
Europa is altijd een van de belangrijkste bestemmingen voor Zuid-Afrikaans fruit geweest en zal dat ook blijven, maar de recente wijzigingen in het protocol voor de citrusexport hebben het zeer moeilijk gemaakt.
"Als de regelgeving voor citrus zo plotseling kan veranderen, bestaat er dan een risico voor ander fruit? De huidige maatregelen zijn niet gerechtvaardigd, maar er moet ook ruimte zijn voor een eerlijke regeling; een tussentijdse maatregel die voor beide partijen aanvaardbaar is en daarom heeft de Zuid-Afrikaanse sector onze regering gesteund om naar de WTO te stappen. Het is een delicate situatie waarover zorgvuldig moet worden onderhandeld. Uiteindelijk is het in ieders belang dat er 52 weken per jaar citrus in de schappen ligt. Zuid-Afrika besteedt ongeveer € 81 mln per jaar aan systemen voor de bestrijding van ziekten en plagen bij fruit dat naar de EU gaat."
Aangezien Zuid-Afrika momenteel alleen onderhandelingen over een handelsovereenkomst met India voert, richten de sector en de regering zich in de eerste plaats op het opstellen van fytosanitaire protocollen en overeenkomsten met regionale markten. Hoewel de Zuid-Afrikaanse telers daarom niet de bevoorrechte toegang hebben die veel van hun concurrenten genieten, is de sector ervan overtuigd dat de kwaliteit en de consistentie van het product ervoor zullen zorgen dat de consumenten op deze markten van Zuid-Afrikaans fruit kunnen genieten. Op deze markten wordt onderhandeld over een reeks fruitsoorten, waaronder citrus, steen- en hardfruit, lychees, avocado's, mango's, blauwe bessen, kaki's en druiven. De sector is ook in gesprek met de regering over de manier waarop preferentiehandel het best kan worden gebruikt om de bijdrage van de sector aan de nationale begroting te maximaliseren. De tuinbouw heeft de afgelopen tien jaar steeds een positieve handelsbalans gehad.
"Recente succesvolle fytosanitaire onderhandelingen hadden onder meer betrekking op India voor peren en op citroenen voor China. Gehoopt wordt dat de komende BRICS-ministers en bijbehorende bijeenkomsten de Indiase en Chinese onderhandelingen een extra impuls zullen geven. Hoewel BRICS geen specifiek handelsplatform of handelsovereenkomst is, hebben de leden zich ertoe verbonden de handelsstromen binnen BRICS te vergroten.
Het streven naar meer Oost-Aziatische protocollen wordt voortgezet, waarbij de Zuid-Afrikaanse kwaliteit haar waarde bewijst; in 2021 ging al ongeveer 29% van de appelexport, 23% van de peren, 9% van de druiven, 21% van het citrus, 45% van de grapefruit, 17% van de mandarijnen en 9% van de blauwe bessen naar de regio. De ruimte voor extra groei in deze categorieën en in die die nog nauwelijks tot de markt zijn toegetreden, is aanzienlijk en broodnodig, gezien de expansie van de Zuid-Afrikaanse sector en de toenemende onzekerheid over de regelgeving rond de EU-markt, met citrus als voorbeeld.
Voor meer informatie:
Wolfe Braude
AgBiz
+27 12 807 6686
wolfe@agbiz.co.za
www.agbiz.co.za
