Als paprikateler is de situatie in de kassen van André Kaashoek niet veel anders dan in ‘gewone’ jaren. Eén tuin is er wel later geplant dan vorig jaar, ook vanwege de kosten.
Hoe anders is dat met de signalen die hij als regiovoorzitter bij Glastuinbouw Nederland krijgt van andere telers in zijn regio Friesland, Noordoostpolder en Overijssel. “Energie is uiteraard hetgeen elke teler bezighoudt", zegt hij in een interview van Glastuinbouw Nederland. "We hebben vrij veel geothermie- en biomassa-projecten in ons gebied. De algehele conclusie van ondernemers is dat duurzaamheid, door de actuele situatie, verliest. Daar moet wat mij betreft de prioriteit liggen ‘in Zoetermeer’ dit jaar.”
De duurzame teler zit op dit moment aan de verkeerde kant van de streep, zo concludeert André Kaashoek, die zelf ook aandeelhouder is van een biomassaproject. “Dat is de omgekeerde wereld. In de Koekoekspolder zitten zelfs ondernemers met zowel aardwarmte als biomassa. Het is niet verwonderlijk dat bedrijven noodgedwongen teruggaan naar de WKK. Dat zijn lastige keuzes die haaks staan op de stappen die zij willen maken in verduurzaming. De wereld is grillig, geopolitieke ontwikkelingen hebben invloed op elk bedrijf, dan is het logisch dat telers kiezen voor meer zekerheid.”
Anderzijds constateert de regiovoorzitter ook dat telers steeds minder energie verbruiken. “Enerzijds door energiebesparende maatregelen en investeringen, maar anderzijds doordat het weer de telers vorig jaar gunstig was gestemd en er minder energie nodig was. Dat zal dit jaar ongetwijfeld anders zijn, want sowieso is in de glastuinbouw geen jaar hetzelfde.”
Vitaliteit
De diversiteit is groot in de qua oppervlakte grote glastuinbouwregio, maar de regiovoorzitter weet dat heel veel ondernemers hun teeltstrategie dit jaar hebben aangepast. “Wat daarvan het effect op de markt is, moet de komende weken en maanden blijken. Voor paprika zal de situatie zijn als in andere jaren. Voor tomaat, komkommer en diverse sierteeltgewassen is de onzekerheid groter; hoe groot wordt de productiepiek in het voorjaar?”
Een aandachtspunt dat hoog op de agenda van de regiovoorzitter staat is de vitaliteit van het teeltgebied. “Het gebied moet up-to-date blijven, zeker ook op gebied van energie. Neem de netcapaciteit. Telers die zonnepanelen op hun bedrijfspand willen leggen, lopen momenteel tegen beperkingen aan. Daar zetten we als regiobestuur op in. Eenvoudig is het niet, want je hebt te maken met grote partijen als Liander/Enexis en Tennet en ook nog eens met een groot aantal gemeentes, met elk hun eigen visie en beleid.”
Huisvesting
Daar loopt André Kaashoek ook tegenaan bij een ander, zeer actueel onderwerp voor ondernemers: de huisvesting van internationale werknemers. “Zoals gezegd is dit een grote regio met veel wisselend beleid van gemeentebesturen op dit dossier.”
Zo kent de Noordoostpolder parken met een paar honderd woningen voor arbeidsmigranten, met woonunits voor twee tot vier personen, voldoende privacy en een beheerder die alles in goede banen leidt. In de Koekoekspolder valt de keuze van de gemeente op centralisatie, middels woonunits. “Over het algemeen willen gemeentes de internationale werknemers huisvesten op hun werkplek en niet in de woonkernen.”
Zelf geeft André Kaashoek de voorkeur aan kleinschalige woonvoorziening op het bedrijf. “Dat geeft meer binding en vergroot de kans dat ze het jaar erop terugkomen om bij ons te werken. Met seizoenswerk van maart tot en met december kunnen we onze mensen goed aan het werk houden.”
Compenseren
Er staan niet veel bedrijven leeg in de regio Friesland, Noordoostpolder en Overijssel, maar de voorzitter houdt ook in 2023 rekening met onverwachte ontwikkelingen. “We hadden het al even over de WKK; die gaat een verdere opmars maken dit jaar, ook bij nieuwbouwprojecten. Maar die zet je als teler ook niet neer voor een periode van twee jaar. Die moet gedurende langere tijd de investering terugverdienen, ondanks het grillige rendement en de hang naar verduurzaming.”
De oorlog in Oekraïne brengt sowieso nog minstens twee jaar onzekerheid met zich mee, zo is de overtuiging van de paprikateler. “De onbetaalbaarheid van duurzame energie was daar in 2022 voor de glastuinbouw het belangrijkste voorbeeld van. Dat probleem is nog niet opgelost, dus daar moet vanuit het hoofdbestuur en het kantoor in Zoetermeer dit jaar de prioriteit liggen. Eén van onze bedrijven is 100 procent afhankelijk van duurzame energie, maar wordt geconfronteerd met een kostprijsverhoging van 20 procent. De retail heeft best wat over voor duurzaamheid, maar gaat dat verschil niet compenseren.”
Lobby
Afsluitend kijkt André Kaashoek naar politiek Den Haag en Brussel. “Een Europees gelijk speelveld is voor bedrijven van belang. Daarnaast moeten we de ontwikkelingen op gebied van bijvoorbeeld duurzaamheidsbelastingen van dichtbij volgen. Neem de Europese GreenDeal, dat gaat zeker impact hebben voor de glastuinbouw. Dus moeten we als Glastuinbouw Nederland kort op de bal zitten. De lobby in Den Haag en Brussel aan de voorkant nog nadrukkelijker verstevigen. De geschiedenis leert dat als zaken eenmaal zijn besloten, het erg lastig is om een situatie terug te draaien. De ODE is daar een treffend en pijnlijk voorbeeld van.”
Bron: Glastuinbouw Nederland