Tholen - Saffraan is voor velen nog altijd een relatief onbekend product in de keuken. Deze smaakmaker komt van origine uit het Midden-Oosten en ruim 90 procent van de wereldproductie komt nog altijd uit Iran. In gewicht is saffraan nog altijd duurder dan goud. Toch hoeft men hiervoor niet per se naar het Midden-Oosten te kijken, want dichter bij huis kan het 'rode goud' ook worden gevonden in het Antwerpse Kempen. "De grond en het klimaat blijken ideaal te zijn voor de teelt van saffraan", vertelt Linda Van den Bulck, die samen met haar man Marc een saffraanboerderij, Belgische Saffraan, in Morkhoven runt.
Impuls
Eigenlijk is de passie voor de teelt van saffraan bij toeval ontstaan voor Linda en Marc. "We woonden in het drukke Antwerpen, maar besloten te vluchten naar het Antwerpse Kempen. Hier was het veel groener en een stuk rustiger. We vonden een boerderij en het idee was om de boerderij om te vormen tot een eigen woning en B&B, maar daar zat ook nogal wat grond aan verbonden", legt Linda uit. "Mijn man had er wel plannen mee, maar we hadden een stuk over waar geen bestemming voor was." Dit was in 2010, toen saffraan eigenlijk nog helemaal niet in de gedachte van de telers opgekomen was.
Een sprong in de tijd brengt het telerskoppel in 2012 in Bretagne. "Daar lazen we in een lokale krant een verhaal over een psychologe, die haar diploma aan de wilgen had gehangen en was begonnen met een saffraanboerderij. We zijn met die vrouw gaan praten, toen vervolgens de fascinatie wel een beetje tot een abrupt einde kwam. Ze had 5000 planten in de grond gezet, maar had geen enkele oogst kunnen realiseren. Toen kwamen we toch wel van een koude kermis thuis, waardoor we besloten het achter ons te laten. Tot we in de lange autorit terug aan de praat raakten: 'Wat als wij het gewoon gaan proberen? Kempense grond is arme zandgrond. Vergeleken met de zware grond in Bretagne kan het een verschil opleveren'."
En zo geschiedde. "Heel impulsief en zonder vooropleiding hebben we 1000 knollen van de Crocus sativus Linnaeus in de grond gezet", vervolgt Linda. "We begrepen dat we een maximale opbrengst van 30 procent konden verwachten, wat natuurlijk al veel was vergeleken met de 0 procent van de Bretonse vrouw." Het resultaat van de eerste oogst overtrof echter alle verwachtingen. "Uiteindelijk hebben we bijna 53 procent kunnen oogsten en dus volgde de volgende impulsieve beslissing: de oprichting van de 'Belgische Saffraan'. Een professionele kwekerij. Ik ben de madame van binnen (netwerk en verwerking) en mijn man Marc is de meneer van buiten (teelt)", zoals Linda de taakverdeling typeert.
Zeer arbeidsintensief
Het klinkt alsof het allemaal redelijk van een leien dakje ging en deels ging het dat ook voor Linda en Marc. "Het voordeel is dat het bleek dat de grond en het klimaat inderdaad zeer goed was voor de teelt van saffraan. Desalniettemin ben je voor een groot deel afhankelijk van het klimaat, net als elke vollegrondsteler uiteraard. Alleen op het moment van oogsten is het optimaal als er een temperatuurverschil tussen dag en nacht is van 10 graden. Deze herfst hebben we dat bijvoorbeeld maar 4 dagen gehad. Het resulteerde dit seizoen in een mindere oogst, omdat het simpelweg niet koud genoeg werd. Dit zijn uitdagingen die elk jaar weer om de hoek komen kijken, maar dat maakt het ook leuk, hè", lacht Linda.
En dan hebben we nog niet eens gesproken over de zeer arbeidsintensieve oogst die erbij komt kijken. Simpel gezegd is saffraan de gedroogde uiteindes van de stempels van de saffraankrokus. Het areaal van Linda en Marc is een paar duizend vierkante meter groot, wat volledig manueel moet worden geoogst. "De grootte is wellicht niet te vergelijken met een veld bloemkolen of aardappelen, maar een gemiddelde saffraanteler kan gemiddeld zo'n 1000 vierkante meter per dag aan. Het is dus een stuk kleinschaliger, maar een teler, die weet wat hij doet, plukt duizend bloemen per uur. Voor deze duizend bloemen heb je daarna 4 uur nodig om de stampers eruit te halen. Vervolgens heb je 170 bloemen nodig voor 1 gram saffraan." Het geeft een kleine inkijk in de uren en arbeid die er in het vakmanschap zitten. "Het is niet te vergelijken met andere gewassen."
Saffraan met een verhaal
De afzet voor de 'Belgische Saffraan' ligt voornamelijk in particulieren, maar deels ook chefs, chocolatiers en bakkers. "Ik denk dat 80 procent van wat we verkopen particulieren zijn. Dit doen we ook bewust", legt Linda uit. "Onze saffraan is zo'n 35 euro per gram, wat iets meer is dan goedkopere saffraan uit bijvoorbeeld het Midden-Oosten. Daardoor willen we het niet zomaar in de winkel leggen naast het goedkopere product. We willen het verhaal erbij vertellen. Dit is een lokaal product, duurzaam en geteeld onder goede arbeidsvoorwaarden. Dit moet erbij verteld worden zodat mensen begrijpen waarom het iets duurder is. Zo geven we ook rondleidingen en horen we van daaruit dat mensen eigenlijk altijd wel begrijpen waarom er hogere prijzen aan verbonden zijn. Dit verhaal geef je in een winkel niet zomaar mee."
Bovendien verwerken ze de saffraan ook in verschillende alcoholische dranken, zoals bijvoorbeeld gin, limoncello en het fruitige 'De rode van Morkhoven' in samenwerking met een distilleerder. Echter was één van de eerste producten die werd gelanceerd hun Saffrocaat: een advocaat op basis van verse eieren met saffraan. Hiermee kaapten ze in juni 2014 de eerste prijs weg op de internationale Hoogvlieger Fish&Chips wedstrijd. Hun Saffrocaat werd hiermee bekroond als meest unieke en innovatieve streekproduct van de landen rond de Kanaalzone (België, Nederland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk).
Met chefs beperken Linda en Marc zich tot een zorgvuldig uitgekozen selectie. "Streekproducten zijn tegenwoordig een hip woord, waardoor menig restaurant dit graag op de kaart heeft staan. Echter moet het dan ook wel echt een streekproduct zijn. We zijn soms als uithangbord gebruikt, terwijl er dan niet regelmatig bij ons ingekocht werd. Het resulteert in een aantal vertrouwde relaties waar we mee samen-werken. Dat is fijner werken en bovendien merken we dat ze ervoor terugkomen. We horen vaak dat men gewonnen is wanneer ze ermee hebben gewerkt. De lokale saffraan is echt een levensgroot verschil met het geïmporteerde product." Zo ziet de onderneemster een alsmaar groter wordende vraag naar de lokale saffraan. "Het bewustzijn groeit en de passie van chefs is heel mooi om te zien."
Nog lang niet klaar
Vragend naar de toekomst geeft Linda direct aan dat er zeker geen sprake van verzadiging is opgetreden. Het tweetal, die ook andere soorten groenten en fruit voor eigen consumptie telen, heeft nog grote plannen. "We hebben sinds de start heel veel mooie, en minder mooie avonturen mee mogen maken. Het is een rollercoaster geweest, waarbij we al doende hebben moeten leren en nog steeds blijven leren. Groot blijft echter de fascinatie en voor 2023 zijn we alweer aan het kijken naar de introductie van nieuwe producten. Bovendien gaan we ook iets meer de culinaire tour op met wellicht saffraan-arrangementen met gastchefs en uitbreiding van het aanbod met de B&B. We blijven zeker niet stilzitten. Het is veel te leuk en het houdt ons ook jong", besluit Linda met een lach.
Foto's: Mie De Backer
Voor meer informatie:
Belgische Saffraan
Leefdaalstraat 14
2200 Morkhoven
+32 496 07 56 36
info@belgischesaffraan.be
www.belgischesaffraan.be