Op dinsdag 8 november heeft 
Freshfel Europe, tijdens een vergadering in Genève aangaande een thematische zitting van de SPS-commissie van de WTO, opgeroepen tot een nauwgezette tenuitvoerlegging van de beginselen van de SPS- en handelsbevorderingsovereenkomsten van de WTO. Freshfel Europe zette vraagtekens bij de talrijke, aanhoudende SPS-belemmeringen waarmee de export van Europese AGF-producten bij de toegang tot de markt wordt geconfronteerd door problemen bij de onderhandelingen over de openstelling van nieuwe markten. Te veel derde landen negeren de grondbeginselen van de SPS- en TFA-regels van de WTO en stellen onrealistische eisen, wat in combinatie met een gebrek aan internationale IPPC-normen de ontwikkeling van de handel belemmert.
Tijdens een thematische zitting over internationale normen en beste praktijken voor de identificatie, de beoordeling en het beheer van plaagrisico's, onderstreepte de algemeen afgevaardigde van Freshfel Europe, Philippe Binard, de inzet van de Europese groenten- en fruitsector voor veilige handel als voorwaarde voor een gezonde en duurzame productie. Freshfel Europe waarschuwde echter dat de huidige beginselen van de SPS- en handelsbevorderings-overeenkomsten van de WTO geen concrete resultaten opleveren. Deze situatie leidt tot een ongelijk speelveld tussen WTO-leden, naargelang deze open of gesloten SPS-markttoegangssystemen hebben.
Gesloten systemen, zoals veel Aziatische en Amerikaanse landen die hebben, beperken de handelsmogelijkheden aanzienlijk vanwege de langdurige, kostbare en niet altijd succesvolle onderhandelingen over exportprotocollen. Als gevolg daarvan ligt de uitvoer van de EU naar derde landen ver onder het werkelijke potentieel. Momenteel bedraagt de uitvoer naar 145 landen 7,1 miljoen ton met een waarde van 8,6 miljard euro, hoewel de EU-export hoofdzakelijk bestemd is voor buurlanden die onder de zogenaamde "open" systemen vallen.
Tijdens de vergadering verklaarde Philippe Binard het volgende: "De SPS-regels van de WTO hebben tot doel het juiste niveau van bescherming voor gezonde planten en plantaardige producten in evenwicht te brengen, zonder onnodige handelsbelemmeringen, terwijl het gebruik van internationale normen moet worden bevorderd." Hij voegde eraan toe dat "de belangrijkste beginselen die in deze internationale overeenkomsten zijn vastgelegd, zijn nog lang niet gerealiseerd. Dit komt doordat de internationale SPS-overeenkomsten bepalen dat maatregelen voor markttoegang wetenschappelijk en op risico's gebaseerd moeten zijn, gerechtvaardigd en niet-discriminerend, niet handelsverstorend en haalbaar, kosteneffectief en tijdig overeengekomen."
Volgens Freshfel Europe is de ervaring van haar leden heel anders. Er moeten nog te veel uitdagingen worden overwonnen om toegang tot de markt te krijgen. Het onderhandelingsproces is duur en vergt veel tijd en inzet, aangezien er per lidstaat en per product moet worden onderhandeld. Bij de onderhandelingen over de protocollen wordt ook vaak geen rekening gehouden met de gemeenschappelijke SPS-voorschriften voor de gehele EU en worden prioritaire systemen voor de behandeling van verzoeken ingesteld, omdat er onvoldoende personele capaciteit is om de dossiers te analyseren en erover te onderhandelen. Zodra de protocollen zijn afgerond, beperkt de uitvoering ervan ook het bedrijfsleven vanwege de kosten in verband met pre-clearance en bezoeken van inspecteurs voor de registratie van boomgaarden en faciliteiten, de scheiding van logistiek en andere management- en operationele uitdagingen om aan de vele eisen te voldoen.
De Europese AGF-sector is een van de sectoren die het zwaarst zijn getroffen door de geopolitieke onrust en de daaruit voortvloeiende embargo's. Exporteurs moeten zich daarom heroriënteren op hun exportbestemmingen. Tegenwoordig is het openen van een markt een onzeker proces, dat meestal leidt tot beperkte handelsvolumes, ondanks de WTO- en IPPC-regels. Helaas garanderen de meer ambitieuze SPS-hoofdstukken in de bilaterale handelsovereenkomsten van de EU evenmin een betere markttoegang voor de EU-uitvoer van AGF-producten. "De regels inzake markttoegang lijken te zijn ontworpen om de handel te beperken, om protectionistische en niet om SPS-redenen. De protocollen bevatten vaak eisen die niet flexibel, duur en/of moeilijk uitvoerbaar zijn en die ver van tevoren moeten worden gepland. Daardoor wordt er niet de nodige flexibiliteit geboden om in te spelen op nieuwe handelsmogelijkheden of een veranderende marktvraag."
Freshfel Europe heeft de WTO-leden en het secretariaat van de WTO en de IPPC voorgesteld om deze situatie op korte en langere termijn aan te pakken. Maar het wiel hoeft niet opnieuw te worden uitgevonden. Een correcte toepassing van de geest en de letter van de SPS-overeenkomst en een optimaal gebruik van het IPPC zouden de markttoegang aanzienlijk verbeteren. Freshfel Europe roept de WTO-leden op deze beginselen beter na te leven.
Bovendien zijn een vereenvoudiging van het onderhandelingsproces door bestaande bepalingen die reeds met sommige EU-lidstaten zijn overeengekomen uit te breiden tot andere lidstaten of de bundeling van aanvragen voor EU-producten met soortgelijke of identieke risicoprofielen enkele van de aanvullende voorstellen die zowel de kosten als het gebrek aan voldoende personele middelen zouden kunnen verlichten. Een verder gebruik van digitalisering zou ook een troef zijn voor e-phyto of visio-inspectie. Binard voegde daaraan toe: "Er zouden ook specifieke tijdschema's moeten worden vastgesteld voor de procedures voor de goedkeuring van uitvoervergunningen. Onderhandelingen die jaren, zelfs meer dan tien jaar duren, zijn onlogisch; ze zijn het beste bewijs dat het systeem partijdig is."
Op lange termijn zou de IPPC een reeks wetenschappelijk onderbouwde internationale normen voor de meest voorkomende plagen moeten opstellen om het onderhandelingsproces te vergemakkelijken. Freshfel Europe roept degenen met bestuurlijke verantwoordelijkheid in de WTO en de IPPC op om de verantwoordelijkheid te nemen en zich in te zetten om zo snel mogelijk vooruitgang te boeken.
Binard besloot: "95 % van de consumenten bevindt zich buiten de EU, en hoewel de binnenlandse handel en de handel binnen de EU prioriteit hebben, mogen de exportmogelijkheden niet worden veronachtzaamd omwille van het marktevenwicht. Ook omdat verse producten uit de EU de wereld veel te bieden hebben. Het is de juiste mix van hoogwaardige verse productvariëteiten, op basis van een zeer duurzaam productie- en handelssysteem."
Voor meer informatie:
Freshfel Europe
Tel: +32 (0)2 777 15 80
Email: [email protected]
www.freshfel.org