De agrarische sector gaat krimpen. Dat schrijft ING in een oktoberupdate over de sector. De bank wijst erop dat de onderlinge verschillen tussen sectoren echter groot zijn, vooral door verschillen in energiegebruik. De glastuinbouw en met name de sierteelt zit volgens de bank aan de verkeerde kant van de streep, terwijl onder meer de akkerbouw profiteert van goede prijzen, al zijn ook hier 'de verschillen tussen bedrijven groot'.
In de afgelopen twee coronajaren was er nog sprake van lichte volumegroei (0,1% in 2020 en 1,3% in 2021), maar de verwachting van de bank is dat zowel 2022 als 2023 krimpjaren worden. In het eerste halfjaar daalde het productievolume volgens het CBS met 3%. Het perspectief is bovendien ongunstig. Het kabinet stuurt aan op inkrimping van de veestapel, waardoor er al enige tijd druk ligt op de productievolumes in de veehouderij. Daar zijn de hoge energie- en voerprijzen ten gevolge van de oorlog in Oekraïne bijgekomen, die de marges en het aanbod in vooral de glastuinbouw - die de productie de komende winter deels stil legt - en de veehouderij onder druk zetten. In de legpluimveehouderij zorgt bovendien de vogelgriep voor productie-uitval.
Afzet en rendement in sierteelt onder druk
De sierteeltafzet in de retail loopt na twee topjaren minder hard. In het eerste kwartaal en ook in april steeg de exportwaarde nog, maar sinds mei daalt deze ten opzichte van dezelfde periode in 2021. De prijzen staan onder druk en liggen onder het langjarig gemiddelde. De consument houdt vanwege de hoge energie- en voedingsinflatie vaker de hand op de knip, zeker voor een bloemetje of plantje. Als je als tuinder geen vaste leveringscontracten hebt en bent aangewezen op de klok, dan gaan de opbrengsten dus omlaag. De rendementen komen dan vanwege de waarschijnlijk voorlopig nog blijvend hoge gasrekening onder druk. De torenhoge energieprijzen hebben er ook toe geleid dat het aanbod van sierteelt in de eerste paar maanden van 2022 lager was omdat minder belicht is en/of minder intensief is geteeld om kosten te besparen. De verwachting is dat dit de komende winter in nog sterkere mate gaat gebeuren, waarbij het switchen naar een andere teelt of verkoop van het bedrijf ook vaker zal kunnen voorkomen.
Fors hogere verkoopprijzen nodig voor voedingstuinbouw
Het aanbod van tomaten is begin 2022 flink teruggeschroefd en de prijzen bleven tot begin april ruim bovengemiddeld. Na een prijsdip waren de gemiddelde prijzen in het tweede kwartaal acceptabel. Ook werd er door tuinders met een WKK (Warmte Kracht Koppeling) geprofiteerd van hoge elektriciteitsprijzen. Met de retail is scherp onderhandeld over de fors hogere verkoopprijzen die nodig zijn om de hoog blijvende kosten te compenseren en de sterke energiepositie bij levering aan het net via de WKK te behouden. De verwachting is dat het merendeel van de consumenten ook de hoger geprijsde tomaten blijft kopen. Tot nu toe blijven de verkopen op peil, ook al waren volgens het CBS de prijzen van groenten in de winkel in augustus 10% hoger dan een jaar ervoor.
Spannende winter door impact energieboycot en hoge inflatie
De afzet en de prijzen van komkommers zijn redelijk. De paprikaprijzen kenden een moeizame start en de afzet liep stroef, omdat er in Spanje langer werd door geproduceerd, maar de prijzen zijn daarna genormaliseerd. Voor de gehele voedingstuinbouw wordt het vanwege de onzekerheden over de inflatiedruk op de consumenten en de impact van de energieboycot een spannende winter. Het areaal lijkt te gaan dalen. Vooral oudere bedrijven kunnen ervoor kiezen de intensiteit van de teelt te verlagen van drie naar twee rondes of het bedrijf te verkopen.
Glastuinbouw investeert in WKK en LED, maar heeft ook last van verstoorde afzetketen
De aanhoudend hoge energieprijzen hebben bij diverse bedrijven geleid tot het naar voren halen van de noodzakelijke investeringen in energiebesparing en -transitie. Vooral in LED-verlichting wordt geïnvesteerd, maar ook in verduurzaming door meer inzet van WKK-installaties. Nieuwbouwplannen voor kassen zijn mede door de dure bouwmaterialen al een jaar dun gezaaid. De verstoringen in de toeleveringsketens spelen langzamerhand minder een rol, maar sinds de oorlog in Oekraïne zijn daar wel de fors hogere glasprijzen bij gekomen.
Akkerbouw: stabiele sector, maar zorgen over hoge prijzen
Akkerbouwers kunnen ook over het seizoen 2021/22 tevreden zijn. De oogst is acceptabel verlopen. De aardappelprijzen waren vrijwel het hele seizoen bovengemiddeld. Vooral dankzij de versoepelingen voor de horeca in zomer, herfst en lente was de vraag prima. De uienprijzen kenden een gemiddeld jaar, de oogst was hoog en de vraag bleef ook in coronatijd redelijk stabiel. De prijzen voor pootaardappelen en tarwe noteerden net iets boven het langjarig gemiddelde. Voor het nieuwe seizoen zijn er wat zorgen over de rendementen vanwege de hoge kunstmest- en dieselprijzen, die leiden tot fors hogere kosten per m2, in combinatie met onzekerheid over het afhoudende consumentengedrag bij hoog blijvende inflatie. De nieuwe oogst lijkt op orde en had baat bij de na een te droge periode net op tijd gevallen regen. Wel is het uienareaal kleiner dan vorig seizoen, omdat tarwe vanwege de hoge marktprijzen een interessant alternatief is geworden. De verwachting is dat de tarweprijzen door productie-uitval en logistieke problemen in Oekraïne, droogte in andere productielanden en de hierdoor gevormde strategische reserves zeker nog een jaar hoog zullen blijven.