De Zuid-Afrikaanse Klimatologische Dienst voorspelt dat de hittegolf boven Gauteng, het oosten van provincie Noordwest, het oosten van Mpumalanga en het zuidwesten van Limpopo tot eind deze week zal aanhouden. Er zit nog geen regen aan te komen.
Het komt op een kritiek moment voor veel fruitgewassen: de oogst van vroeg steenfruit, blauwe bessen en kersen is al begonnen en de hitte versnelt de rijping van blauwe bessen en aardbeien.
Ondertussen irrigeren citrustelers voluit, zo vertelde Justin Chadwick van de Citrus Growers' Association eerder deze week aan de Daily Maverick. In de streek rond Groblersdal en Marble Hall is onlangs de bloesem van de citrusbomen uitgebloeid en begint de vruchtzetting.
"Onder citrustelers is er nog geen paniek over de uitval. Eind volgende maand zullen telers een duidelijker beeld hebben van de komende oogst", zegt Maritza Roux, teelttechnicus bij Freshworld. Stroomonderbrekingen en hoge temperaturen kunnen evenwel een grote impact hebben op de uiteindelijke opbrengst.
De druivenranken in de streek rond Groblersdal en Marble Hall bloeien onder de hete zon en groeien snel, zo vertelt een druiventeler. In dit gebied waar het in de zomer normaal regent, is zo'n 500 hectare druiventeelt verwijderd en in de tussentijd zijn de percelen aangeplant met onder meer pompoen, watermeloen en tomaat, allemaal gewassen die dagelijks moeten worden geïrrigeerd.
Het trotseren van een hittegolf en dagelijkse stroomonderbrekingen is "niet leuk", zegt groenteteler George Maxted van Harvestfresh. Hij merkt op dat als er te veel product tegelijkertijd rijpt, dat later een aanbodtekort kan veroorzaken.
"De hitte versnelt het rijpen van fruit voordat het proces van de celvergroting is voltooid", legt Koos van der Merwe uit, die zeer vroege perziken en nectarines teelt in de Limpopo Waterberge. "Het zorgt er ook voor dat het fruit sneller afgestoten wordt en buiten de exportspecificaties valt."
Maar de kern van het probleem op dit moment, voegt hij eraan toe, zijn de geplande stroomonderbrekingen om te vermijden dat het elektriciteitsnet wordt overbelast.
Irrigatie verlamd door stroomonderbrekingen
Elke teler die door FreshPlaza werd gecontacteerd, is het ermee eens: "een hittegolf en stroomonderbrekingen is een dubbele dreun", om het met de woorden van PP Roets van Roslé Farming uit Groblersdal te zeggen.
De temperaturen hebben in dat gebied de 40°C bereikt, ruim boven de normale lentetemperaturen, en blijven tot ver in de avond boven de 30°C. Daardoor zouden telers nu graag meer dan normaal irrigeren. Sommige telers houden precies voor dergelijke situaties ook een capaciteitsbuffer aan, maar daar kunnen ze door de stroomuitval nu geen gebruik van maken.
"We houden deze buffer om ons door tijden als deze te loodsen, maar dan mag Eskom natuurlijk niet dwarsliggen", luidt het. Eskom, een staatsbedrijf, is de leverancier van elektriciteit in Zuid-Afrika.
Telers verliezen elke dag een aantal werkuren als gevolg van stroomuitval en kunnen hun irrigatiecycli niet afronden. Daardoor worden ze gedwongen om te irrigeren telkens wanneer er elektriciteit beschikbaar is. Dat kan ook 's nachts zijn, wat dan weer veiligheidsissues met zich meebrengt.
Het onderhouden van de koudeketen is enorm duur geworden. Dieselgeneratoren zijn tegenwoordig een absolute voorwaarde voor de fruitsector in Zuid-Afrika.
Pakstations werken volgens een stop-startschema, waardoor kostbare verpakkingstijd verloren gaat (zelfs als het personeel ander werk doet, zoals plukken). Het vereist dus overuren, wat weer een extra kostenpost is voor de teeltbedrijven die sowieso al onder zware financiële druk staan.