Na enkele bedrijven en de belangrijkste AGF-branchevereniging aan het woord te hebben gelaten, besteden we in deze aflevering van onze Moldavië-special aandacht aan een programma van de Amerikaanse overheid dat de fruitteelt en -export in Moldavië de voorbije zes jaar heeft ondersteund en mee helpen ontwikkelen: het "High Value Agriculture Activity in Moldova"-project (HVAA-project).
Collega Tatiana toont een prachtige tros Moldova druiven
Diana Vlasiuc, werkzaam in Moldavië bij Chemonics, het Amerikaanse consultancy bureau dat dit project op het terrein mag realiseren, vertelt ons over de doelstellingen, de concrete werking en de behaalde resultaten van dit initiatief dat volledig steunt op fondsen van USAID, een van 's werelds belangrijkste internationale ontwikkelingsagentschappen dat in 1961 door president J.F. Kennedy in het leven werd geroepen om – zo vermeldt het agentschap op z’n website – "internationale ontwikkelingsinspanningen te leveren om levens te redden, armoede te verminderen, democratisch bestuur te versterken en mensen verder te helpen dan alleen directe hulp". In het geval van het HVAA-project zullen we zien dat de focus ligt op het ontwikkelen van de tuinbouwsector in Moldavië om competitief de internationale markt te kunnen betreden.
USAID koos voor Chemonics voor de uitrol van het project, een consultancy bureau dat in 1975 werd opgericht en wiens missie het is "een betekenisvolle verandering over de hele wereld te bevorderen en mensen te helpen een gezonder, productiever en onafhankelijker leven te leiden." De eerste projecten waar het bureau in samenwerking met USAID zijn schouders onder zette, vonden plaats in Afrika, maar ondertussen is de blik verruimd tot alle delen van de wereld. En de voorbije jaren mocht de Moldavische tuinbouwsector genieten van professionele en financiële steun vanuit de VS.
Het grote potentieel waarmaken
"De land- en tuinbouwsector in Moldavië heeft een veelbelovende toekomst, maar om concurrerender te worden en zijn volledige potentieel te bereiken, heeft het land systematische steun nodig", vertelt Diana Vlasiuc. "Zoals de naam van het project al aangeeft, focussen we onze steun op hoogwaardige tuinbouwactiviteiten, teelten die een hoog nettorendement creëren. Concreet gaat het om drie producten: wijn, honing en AGF-producten. Het brede doel van het project is een hogere levensstandaard voor Moldaviërs op het platteland te creëren", legt Diana uit.
Diana in gesprek met CBI adviseur Piet Schotel
"Om te kunnen voldoen aan de eisen van nieuwe markten, geven we advies en geldelijke steun aan telers en exporteurs, onder meer op het gebied van teeltpraktijken en -infrastructuur, certificering, opslag, verpakking en logistiek, maar ook door te analyseren welke fruitrassen voor welke markten geschikt zijn. En heel concreet matchen we ook telers met kopers uit verschillende landen. Ik ben betrokken als handels- en marketingspecialist", vertelt Diana.
Rassenvernieuwing
Een eerste klemtoon van het project is rassendiversificatie. "De meeste boomgaarden zijn immers nog ingericht met de blik op Rusland, de tot voor kort belangrijkste markt. Bij appel was en is er nog een overaanbod aan Idared en andere oude rassen die niet goed in de markt liggen in Europa en het Midden-Oosten, de twee belangrijkste markten die we gaandeweg willen aanboren. Het aandeel appelen dat naar Rusland werd geëxporteerd is in de lente, na het begin van de oorlog, gezakt van 95% naar ongeveer 80%. Met het embargo is de export naar de Russische markt ondertussen helemaal stilgevallen. Het komt er nu op aan om de juiste rassen te telen voor nieuwe markten. In Dubai is Gala bijvoorbeeld geliefd."
"Ook de pruimenboomgaarden krijgen geleidelijk een nieuw jasje. Op de Duitse markt, waar we in 2017 zijn begonnen met een exportplan, zien we dat Stanley-pruimen in trek zijn. De Stanleys uit Moldavië hebben overigens een betere Brix-waarde dan die van Servië of Noord-Macedonië en komen op de markt op een moment dat het aanbod van de andere herkomstlanden minder groot is, namelijk van september tot en met november. Dan is de oogst in Zuid en Midden-Europa al voorbij."
Dankszij de inspanningen van HVAA worden er nu grote hoeveelheden pruimen naar Duitsland geëxporteerd.
De juiste certificeringen en logistieke service
Het HVAA-project voorziet niet enkel in advies, het stelt ook geldelijke middelen ter beschikking om dat ene concrete doel te bereiken: de Moldavische fruitsector aantrekkelijk en concurrerend maken op de internationale markt. "En daar zijn in de eerste plaats de juiste certificeringen voor nodig. Het project moedigt bedrijven aan om GlobalGAP en GRASP te implementeren en betaalt daartoe de daaraan verbonden kosten. Er zijn immers nog niet veel Moldavische teeltbedrijven die deze voor de premiummarkten noodzakelijke certificeringen kunnen voorleggen."
In de voorbije 5 jaar heeft Chemonics met behulp van USAID ook heel wat bedrijven kunnen helpen met infrastructuurverbeteringen. "Dan heb ik het bijvoorbeeld over de mogelijkheid om te verpakken in flow pack of bushels. In het verleden werd dat voor de Russische markt nauwelijks gedaan." En wie appelen naar Europa of het Midden-Oosten wil verzenden, kan rekenen op financiële steun. "Wij namen dit jaar de logistieke kosten voor export naar Europa voor onze rekening. Want de transportkosten zijn natuurlijk een handicap voor Moldavië in de concurrentieslag met de lokale teelt. En voor transport naar het Midden-Oosten stelden we per traject € 3.500 ter beschikking."
De poort naar nieuwe markten openen
Om de exportkansen te verhogen, trekt Chemonics met de Moldavische telers en exporteurs naar beurzen en organiseert het handelsmissies. "Al in 2017 begonnen we met een exportplan voor de Duitse markt voor Stanley-pruimen. Het jaar erop gingen er 3 auto’s naar een grote Duitse coöperatie. Het product beviel hen en de importhoeveelheden gingen gestaag omhoog. Het voorbije seizoen vertrokken 40 trucks richting deze klant. Daar zijn we heel trots op. En vorig jaar organiseerden en betaalden we een handelsmissie in Dubai. Daaruit kwamen enkele contracten uit voort en zo deed Moldavië een eerste export naar dit emiraat. Wij stellen de contracten niet op, maar we bieden zeker hulp in de vorm van advies. Ook naar andere landen in het Midden-Oosten en naar Maleisië zijn er ondertussen schepen met Moldavische appelen vertrokken. Twee weken geleden nog bezocht ons een groot bedrijf uit Dubai dat de import van ruim 40 containers Gala-appelen plant. Er zit duidelijk schot in de zaak."
En ook al kijken Oekraïne en Polen eveneens naar het Midden-Oosten en Azië, de vraag naar appelen is er volgens Diana groot genoeg. "Bovendien hebben wij heel goede kwaliteit in huis. We hebben in dit project daarom ook veel aandacht besteed aan de juiste teelttechnieken. Ik denk zelfs dat onze Moldavische appel beter smaakt dan die van de concurrenten! Al is dat eerlijkheidshalve niet geheel onze eigen verdienste, we moeten er vooral het gunstige klimaat en de vruchtbare bodem voor danken die dit land ons zomaar schenkt."
Twee jaar geleden, toen er minder abrikozen beschikbaar waren op de Europese markt door vorstschade in Italië en Spanje, zag de Moldavische sector zijn kans schoon. "We grepen de kans met beide handen. Europese klanten die onze producten proefden, hielden ervan en zo waren we vertrokken. We blijven immers bestellingen krijgen voor onze abrikozen, ook wanneer er voldoende aanvoer is uit Spanje of Italië. Dit succesverhaal geeft mij vertrouwen dat we binnen 5 à 10 jaar voor abrikozen en ook voor ander fruit een aanzienlijk deel van onze oogst op de EU-markt zullen kunnen afzetten. Ons sterke punt is de smaak."
Om die droom waar te maken, moet evenwel nog heel wat werk verzet worden, want de Moldavische fruitsector kan vooralsnog niet altijd de gewenste hoeveelheden leveren. "In het geval van appel en pruim moeten nog veel boomgaarden worden gerooid en heraangeplant met rassen waar Europese klanten om vragen. De erfenis van onze blik op de Russische markt weegt op dit moment nog heel zwaar door. Zo moesten we dit jaar jammer genoeg een verzoek van een grote Duitse importeur naar pruimen naast ons neerleggen, gewoon omdat we niet konden voldoen aan de vereiste hoeveelheden van hun programma."
Diana hoopt dat de tijdelijke liberalisering van de handel in de zeven Moldavische tuinbouwproducten die nog niet volledig waren geliberaliseerd, met name tomaten, knoflook, druiven, appelen, kersen, pruimen en druivensap, ook na deze looptijd van één jaar wordt verlengd. "Anders zitten we weer vast aan bepaalde quota, zoals bijvoorbeeld 20.000 ton voor pruimen."
Via USAID werden vele sorteerlijnen door heel Moldavië geplaatst.
Moldova Fruct zet het werk verder
Aangezien het HVAA-project dit jaar eindigt, werkt Chemonics al enige tijd schouder aan schouder met Moldova Fruct en leidt het ook een deel van het personeel van deze branchevereniging op, zodat ze het werk van ondersteuning aan de telers en exporteurs in de nabije toekomst verder kan zetten. "We helpen de organisatie verder te professionaliseren, zodat telers er met het volste vertrouwen kunnen aankloppen wanneer ze advies of hulp nodig hebben. De financiële steun die we aan telers bieden verloopt overigens via Moldova Fruct, wat bewijst dat we de organisatie zien als een bevoorrechte partner en de voortzetter van ons werk in de toekomst. Want zij kennen het best hun eigen leden en de noden van hun telers. Zelf wachten wij nu op een nieuw project dat binnenkort zal worden aangekondigd. Het zal zich ook toespitsen op de land- en tuinbouwsector, maar met andere accenten", besluit Diana Vlasiuc.
Voor meer informatie:
Tatiana Burca / Diana Vlasiuc
Trade and Marketing Managers
Agricultura Performantă în Moldova
High Value Agriculture Activity Project (HVAA)
USAID Contractor
tburca@moldovaagro.com / dvlasiuc@moldovaagro.com
Andere artikelen in deze serie:
- Steun de Moldavische fruithandel
- "We betalen nu de prijs van een fout beleid"
- "Voor het eerst in de geschiedenis is onze blik op de EU-markt gericht"
- "Dit voorjaar gestart met fruitexport naar het Midden-Oosten"
- "Na het tweede embargo in 2014 begon de fruitsector een versnelling hoger te schakelen"
- "Ondanks ongeëvenaarde smaak afzet mislopen"
- "Gezamenlijke fruitafzet wordt de sleutel tot succes"
- "Uiteindelijk zal de Russische embargo ons helpen"
- Mooie export Moldavische pruimen naar Duitsland