"Uiteindelijk zal het Russische embargo ons helpen"

"Je kunt als teler grote hoeveelheden appelen van uitstekende kwaliteit oogsten en die ook in perfecte omstandigheden opslaan in dynamische gemodificeerde atmosfeer, als je de markt niet begrijpt, dan ben je nergens." Vitalie Obrijanu, commercieel directeur van Fresh Time, een appel-, peren- en kersenbedrijf uit het noordoosten van Moldavië, pionier op de markt van het Midden-Oosten met Moldavische appelen, spreekt uit ervaring.

Gala DB

"Wij als bedrijf hebben al wat bagage als het op export naar alternatieve markten aankomt. Het feit dat Rusland gesloten is, moeten we als sector zien als een kans om nieuwe horizonten op te zoeken. Vorig jaar was er een embargo op wijn. Wel, de kwaliteit van onze wijn schoot omhoog. Uiteindelijk zal het embargo ons helpen, daar ben ik van overtuigd. Ook de overheid moet mee. Zo zijn ze bezig met het openen van nieuwe markten zoals Egypte", vertelt Vitalie vol vertrouwen.

Gala FT

Van Odessa naar Constanza
Moldavië heeft geen haven. Het gros van de overzeese export gebeurde voorheen via de haven van Odessa, wat nu geen optie meer is. Er wordt daarom uitgeweken naar de Roemeense haven van Constanza. "Al is die sinds het begin van de oorlog natuurlijk overladen. Daar zijn dus best wat uitdagingen. We hebben er in dit nieuwe seizoen al één container klaar staan richting Qatar. En binnenkort volgen er nog meerdere naar de Verenigde Arabische Emiraten en andere Golfstaten."

In de beginjaren deed Fresh Time veel directe export naar kleine bedrijven in Rusland, Wit-Rusland en Kazachstan. De retail werd er beleverd via grote tussenhandelaren. "Drie jaar geleden zonden we dan een eerste container naar het Midden-Oosten. Vorig jaar klokten we af op 20. De contacten werden gelegd op internationale beurzen. De vraag die daar uitstaat is naar Royal Gala, met meer dan 75% kleur. Die hebben wij niet, maar het lukt ons er een ander volkleurig Gala-ras af te zetten. Driekwart van onze appelen zijn overigens Gala. Vorig jaar verlaadden we ook 3 containers Granny Smith en een beetje Golden. Niet zo heel veel, want Iran is er goedkoop op de markt met dit type appel, net zoals met Red Delicious."

Golden

Kennis van de markt is onontbeerlijk
Vitalie vertelt dat, ook al hebben ze de juiste rassen voor het Midden-Oosten, het zaak is te begrijpen waar en wanneer de markt te betreden. "Het kan niet het gehele seizoen. Gelukkig hebben we een goede koelopslag in Moldavië. Vorig jaar bereikten er in totaal toch zo’n 100 containers Moldavische appelen de Arabische markt, al dan niet via directe verkoop. Een deel vond bijvoorbeeld ook z’n weg ernaartoe via een Spaans bedrijf. Het potentieel is enorm op die markt, maar je moet meerdere zaken onder controle hebben. Packaging is daar één van, de logistieke kost een ander. Want uiteindelijk wil je rendabel zijn als bedrijf. Zo vergelijk ik steeds de prijzen naar de diverse havens. Er kunnen immers grote verschillen optreden tussen vervoer naar Jebel Ali (V.A.E.), Doha (Qatar), Dammam (Saoedi-Arabië, Perzische Golf), Jeddah (Saoedi-Arabië, Rode Zee) of Haifa (Israël), afhankelijk van de periode van het jaar."

Een goede kennis van de markt doe je vaak op met vallen en opstaan. "Vorig jaar verkocht ik aan een klant in het Midden-Oosten een container Granny Smith. De appelen hadden een lichte rode blos. Niet veel, maar het bleek uiteindelijk een probleem te worden. Er kwam een claim. Maar eigenlijk was het niet de kwaliteit die roet in het eten gooide, de verzending gebeurde gewoonweg niet op het goede moment. Ik had de markt niet goed ingeschat. De klant wou af van de lading, of dus minstens een stuk van de prijs afdoen. Ik overwoog nog even enkele andere opties, maar de logistieke kost om de appelen naar een andere klant te brengen zou even groot geweest zijn als de claim. Je moet op het juiste moment zaken doen met de juiste mensen. Dat heb ik geleerd", concludeert Vitalie, die aanvult dat op de markt in het Midden-Oosten de concurrentie uit Polen niet zo hard wordt gevoeld. "De logistieke kosten zijn immers hoger voor Poolse appelen wegens een lagere beschikbaarheid aan containers in Gdansk. Een tweede optie is het fruit per vrachtwagen naar Italië te rijden en daar op een schip te laden. Dat is ook duur natuurlijk."

Granny

Kansen en obstakels op de verschillende markten
Vitalie onderzoekt actief de mogelijkheden op de verschillende markten: "Israël moet zeker overwogen worden. We hebben vorig jaar op Fruit Attraction in Madrid ook mooie contacten gelegd. Toch is het geen gemakkelijke markt: er zijn veel certificeringen nodig en de douane-afhandeling is vaak omslachtig en niet zo vlot. In West-Europa en Scandinavië heeft met name Polen een voetje voor, maar dit jaar kunnen er kansen liggen voor ons. In Libië kunnen we een afzetmarkt vinden voor onze minder populaire rassen en klasse II appelen. We zijn ook gesprekken begonnen met West-Afrikaanse handelaren, maar er duiken logistieke problemen op wat betreft de beschikbaarheid van containers. We hebben zelfs de rekensom gemaakt voor transport via een Franse haven, maar het wegvervoer naar Frankrijk blijkt met de huidige brandstofprijzen te duur."

Dichter bij huis kan de Roemeense markt interessant zijn. "We hebben er een supermarktklant. Maar supermarkten willen jaarrond een constante aanvoer. Ook al zijn wij in de eerste plaats teler en kunnen we dus op zich niet voldoen aan die eis, we zijn toch in het project gestapt. Vorig seizoen betrokken we, toen de eigen aanvoer niet toereikend was, appelen bij andere Moldavische telers en uit Polen. We kunnen niet zeggen dat het slecht is gegaan, maar ze wilden vooral goedkope rassen. We deden in Golden en allerlei soorten rode rassen. Ook Idared maakte daar deel van uit. Het bood ons de kans om de Russische markt te omzeilen, want de transportkost naar Rusland tikte de $ 10.000 per auto aan. In het kersenseizoen was $ 15.000 zelfs geen uitzondering. Dat is ongeveer 80 cent per kilo."

Rusland staat niet stil
De weelde van de Russische markt keert volgens Vitalie niet meer terug voor de Moldavische telers. "Ook al opent Rusland in de toekomst weer zijn deuren voor ons product, ondertussen bouwen ze er gestaag aan hun eigen teelt. En dat gebeurt met immens grote boomgaarden. Ik denk zelfs dat ze in de toekomst een netto-exporteur kunnen worden. Maar vooralsnog heeft die schaalgrootte één nadeel voor het product voor de versmarkt: ze kunnen de appelen niet op tijd oogsten. Wanneer Gala’s rijp zijn, moeten ze in een tijdspanne van 5 dagen worden geoogst als het warm weer is, anders beginnen ze te scheuren. Dat is heel moeilijk te organiseren als je pakweg 300 hectare van dat ras hebt staan. En Rusland focust zich op enkele rassen. In Moldavië hebben we een grotere verscheidenheid en kunnen we de oogst beter spreiden."

Wanneer Gala’s rijp zijn, moeten ze in een tijdspanne van 5 dagen worden geoogst

Ook de groenteteelt kan een uitkomst bieden
Op korte termijn vreest Vitalie voor de opslagkosten door de hoge elektriciteitsrekening. "Op middellange termijn moeten we hopen dat Rusland niet meer terrein inneemt in Oekraïne en wegblijft van Odessa. Want valt die stad, dan zitten ze heel dicht bij Moldavië. De oorlog is helaas allesbepalend. Maar als we hem even wegdenken, dan zie ik als de grootste uitdaging op lange termijn de stijging van de productiekosten en de stagnatie van de consumptie en de prijs. Ik heb het dan over appelen. Meer steenfruit kan in die zin interessant zijn voor Moldavië, zowel voor afzet op de Europese markt als voor verwerking. Ook de groenteteelt biedt perspectieven, want buiten het zomerseizoen importeren wij heel veel uit Turkije. Mochten we de teelt opschalen en een deel invriezen of in conserven bewaren, dan kunnen we de eigen productie ook opslaan voor een groot deel van het jaar", besluit Vitalie.

Fresh Time is van recente datum. Het bedrijf zag het levenslicht in 2012 met de aanleg van een appelboomgaard met bomen en advies uit Italië. Het areaal beslaat momenteel 45 hectare appelteelt in hoge densiteit, 14 hectare kersen, 50 hectare morellen en enkele hectares Abate Fetel peren. Bij de appelen primeren Gala’s, Golden Delicious, Red Delicious, Granny Smith en Jonagold, bij kersen Kordia, Regina en Skeena. Om zich te kunnen onderscheiden op de markt, wil het bedrijf de klanten tegemoet treden met het eigen merk Fresh Time. De percelen zijn overspannen met antihagelnetten en voorzien van druppelirrigatie. De geavanceerde technologie voor opslag (capaciteit van 4.000 ton), sortering en verpakking komt uit Italië, Nederland, België en de Verenigde Staten. Het bedrijf is GlobalGAP en ISO 22000 gecertificeerd.

Vitalie Obrijanu, commercieel directeur van Fresh Time

Klik hier om een virtuele tour te maken door het teeltbedrijf Fresh Time.

Voor meer informatie:
Vitalie Obrijanu (commercieel directeur)
Fresh Time LTD
129, 31 August str.
7209 Soldanesti (Moldavië)
Tel: +373 22 66 77 52
Mob: +373 69 99 99 96
vitalie.obrijanu@freshtime.md
www.freshtime.md

Andere artikelen in deze serie: