"Gezamenlijke fruitafzet wordt de sleutel tot succes"

Rechts Stanislav Russu en zijn broer

Dat het Moldavische fruit van uitstekende smaakkwaliteit is, is een rode draad doorheen deze special. Je hoort het iedereen zeggen. Maar waarom vind je de appelen dan nauwelijks in het schap in West-Europa? De oorzaken zijn van velerlei aard. Vooreerst zijn er het grote aanbod en de felle concurrentie op de Europese appelmarkt en het feit dat Moldavië tot voor kort bijna heel zijn oogst naar Rusland exporteerde. Het land heeft dan ook vooral rassen die het op de Russische markt goed doen.

Stanislav controleert zojuist geoogst fruit

Daarnaast halen de appeltelers ook de logistieke kost als reden aan, al kunnen we daar meteen de lagere teeltkosten tegenover zetten: salarissen die 3 tot 5 keer lager liggen dan in Nederland en een grondprijs van nauwelijks 3 à 5.000 euro per hectare. Wat wel zeker meespeelt, is een imagoprobleem. Dat de appelen zo lekker zijn, dat weet gewoon niemand hier in West-Europa. Of we geloven het niet. Op dat vlak heeft de sector nog heel wat promotiewerk voor de boeg. En het accent moet bij de bedrijven nu van de teelt naar de verkoop worden verlegd.

Luchtfoto van de 3 jaar oude moderne boomgaard

Ten slotte – en hierop focust een beetje deze aflevering – zijn er nog investeringen nodig in sorteer- en verpakkingslijnen. De teelt en de opslag lijkt bij de grote bedrijven goed onder controle, maar de meesten zijn nog op zoek naar manieren om de capaciteit en kwaliteit in het pakstation naar een hoger niveau te tillen. Het grootste obstakel hier is de enorme investeringskost. Financiële steun van overheden of buitenlandse programma’s (lees: de ontwikkelingsprojecten van USAID) én organisatie van de sector in coöperaties zouden een uitweg kunnen bieden.

Eerst akkerbouw, dan groenten en ten slotte fruit
Vardan Agro, een appel-, pruimen- en kersenteeltbedrijf in het noorden van het land, staat helemaal niet weigerachtig tegenover meer samenwerking in de sector. Stanislav Russu, directeur van het bedrijf, heeft in die zin al meerdere keren per week contact met andere teeltbedrijven in de buurt om ervaringen te delen en samen te kijken waar de uitdagingen en kansen op teelt- en marketinggebied liggen. Een volgende stap zou het delen van infrastructuur kunnen zijn.

Vadan Agro is groot in kersen en morellen

Drie jaar na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991, richtte de vader van Stanislav samen met enkele partners een akkerbouwbedrijf op, dat 800 hectare land bewerkte. Doorheen de jaren trokken de partners zich één voor één terug en nu is Vardan Agro een puur familiebedrijf, gerund door de vader en zijn zonen. "We doen nog altijd veel akkerbouw. In 2004 kwamen daar ook groenten bij, maar toen we veel geld verloren in 2010, 2011 en 2012, wat heel complexe jaren waren voor de groenteteelt, besloten we over te stappen op een teelt die op dat moment heel succesvol was: fruit. We begonnen met 30 hectares. 2019 was het volgende scharnierjaar. We zagen dat onze boomgaarden niet efficiënt en competitief genoeg waren en ook de kwaliteit kon beter. We vroegen nieuwe leningen aan en installeerden moderne boomgaarden met hagelnetten en druppelirrigatie. Dat zijn grote verbeteringen, al kan en moet er nog meer gebeuren. Zo is de kwaliteit van het water voor de planten niet optimaal: een iets te hoge pH en te veel kalk. We hebben een areaal van 36 hectare voor de appelteelt, 12 hectare voor kersenteelt, 9 hectare met pruimen en 9 hectare morellen", vertelt Stanislav.

Samenwerking is de sleutel tot succes
"Vroeger had je in Moldavië vooral Idared, Florina en Renet Simirenko appelen. Toen we begonnen met de aanleg van de boomgaard, consulteerden we een expert die ons ook andere rassen aanraadde, zoals Gala en Golden. We wilden een ruim assortiment, van oude rassen tot clubrassen. We keken naar Rusland, maar ook naar andere markten. Van elk ras bestudeerden we de smaak, de teelttechniek, de productiviteit en hoe ze te sorteren en op te slaan. Op basis van onze studie maakten we dan een keuze. Momenteel hebben we meer dan 10 rassen en zijn we voor de appelen GlobalGAP gecertificeerd."

Met een jaarlijks volume van zo’n 4 à 5.000 ton appelen, kan Vardan Agro natuurlijk geen contract tekenen met een supermarktketen voor een jaarrond constante aanvoer. "Maar als meerdere Moldavische bedrijven, die eenzelfde ras, kwaliteit en maat kunnen bieden, de handen in elkaar slaan, kunnen we wel het gesprek aangaan. Ook al is Moldova Fruct, de overkoepelende brancheorganisatie, geen telersvereniging en neemt ze dus niet ons product af om het gecentraliseerd op de markt aan te bieden, ze stimuleert wel de samenwerking tussen de verschillende bedrijven door al haar leden te informeren wanneer een vraag uitstaat naar een bepaald volume. De afzonderlijke teeltbedrijven kunnen dan antwoorden welke hoeveelheden ze tegen welke prijs beschikbaar hebben, zodat er een gecombineerd aanbod kan worden voorgesteld. Het is een eerste stap, maar de samenwerking zou nog verder kunnen reiken."

Moderne sorteerlijnen, en dan zeker de optische varianten, zijn heel duur en vaak een verre droom voor de afzonderlijke teeltbedrijven. Een coöperatief model zou een uitkomst kunnen bieden, waarbij gezamenlijk geavanceerde sorteer- en verpakkingsmachines worden aangekocht voor gemeenschappelijk gebruik. Het zou de productiekost verder naar beneden halen en de constante kwaliteit van het product – dat, laten we niet vergeten, qua smaak onovertroffen is – garanderen.

De boomgaard van bovenaf gezien

Vardan Agro is niet alleen sterk in appelen, het brengt ook mooie, grote kersen op de markt. "Ook in dit segment ontbreekt het ons vooralsnog aan naoogstcapaciteit. We hebben vooral een hydrocooler nodig om de kersen mooi strak te houden en de houdbaarheid van het fruit te verlengen. We hopen op subsidies om dat project waar te maken. Het zou ongetwijfeld veel deuren voor ons openen op de internationale markt", besluit Stanislav.

Voor meer informatie:
Stanislav Russu
Vardan Agro
5639 Sturzeni (Riscani) – Moldavië
Tel: +373 691 588 66
Tel: +373 691 717 74
vargan-agro@mail.ru

Andere artikelen in deze serie: