Na het inleidende artikel van gisteren over de reden van het bezoek aan de Moldavische fruitsector – we focussen op fruit, want de export van groenten is immers verwaarloosbaar – en wat achtergrondinfo over het land, gaan we over tot het eerste bezoek aan een fruitteeltbedrijf, namelijk Vilora VS uit Stolniceni (zie kaartje hierboven), een gemeente in het arrondissement Edinet. Stolniceni ligt in het noorden van Moldavië, op 40 km van Oekraïense grens en op 15 km van Roemenië.
De vader van Victor Bejereanu, eigenaar en directeur van Vilora, startte eind jaren ‘90 met de commerciële teelt van appelen op basis van een oude boomgaard. "Het was moeilijk in het begin", herinnert Victor zich, "want we zaten toen als samenleving nog volop met de erfenis van ons communistisch verleden. De overgang naar de moderniteit verliep niet van een leien dakje. En soms voel ik die communistische mentaliteit nog altijd doorwegen bij de oudere mensen, ook bij mijn werknemers. Zo is het respect voor private eigendom soms ver te zoeken. Ik zie weleens een werknemer zomaar wat appelen meenemen naar huis voor z’n familie, zonder het te vragen. Alsof het een gemeenschappelijk goed is. Het bedrijf hebben we stap voor stap opgebouwd, met vallen en opstaan. Pas de laatste jaren maken we echt progressie, de resultaten worden steeds beter en ik zie de toekomst met optimisme tegemoet."
Nieuwe aanplant
Nog veel oude appelrassen in Moldavië
Vilora heeft lang oude appelrassen geteeld tot het drie jaar geleden 20 hectare met nieuwe rassen aanlegde. Het is een stevige investering geweest – zo’n € 25.000 à € 30.000 per hectare volgens Victor – maar noodzakelijk voor wie de blik op Europa en andere veeleisende markten richt. "Het feit dat er nog altijd heel veel kleinschalige telers met oude appelrassen en traditionele teeltmethoden actief zijn én overleven, heeft grotendeels met twee factoren te maken: de Russische markt – waar we tot voor kort ons fruit konden afzetten – stond open voor álle rassen en het subsidiebeleid van onze regering was en is geenszins selectief. Iedereen krijgt steun, ook wie niet investeert in irrigatiesystemen, nieuwe rassen, hagelnetten en goede teeltpraktijken. Zo komen we als sector natuurlijk geen stap vooruit. Ik raam dat 10% van de telers klaar is om de Europese markt te betreden, de overige 90% kan de appelen met het wegvallen van de Russische markt bijna alleen lokaal afzetten. We hebben nog heel veel kleinschalige telers."
Eigenaar Victor Bejereanu
De prijs van een fout beleid
Victor verwacht dat in de komende tien jaar meer dan de helft van de kleinschalige teeltbedrijven met oude boomgaarden zullen verdwijnen, omdat ze niet zullen meekunnen met de nieuwe standaarden. Grote buur Oekraïne, waar de appelen vooral in de Karpaten worden geteeld, heeft volgens Victor jaren geleden wel al z’n huiswerk gemaakt en ingezet op nieuwe rassen en modernisering. "Wij daarentegen hebben achterstand opgelopen, en dat heeft veel te maken met onze mentaliteit. Nu Rusland als markt wegvalt, hebben we het moeilijk om nieuwe markten aan te boren. We hebben over het algemeen niet de goede rassen, maar ook niet de kwantiteit. Vraagt een grote retailer één auto per week van bijvoorbeeld rode Gala’s, dan zijn er maar weinigen die aan die vraag kunnen voldoen. We betalen nu de prijs van een fout beleid. We kunnen als land vooralsnog niet mee op de moderne markt."
Inhaalslag
Vilora levert zijn appelen aan een coöperatie, die ze naar meerdere landen exporteert. "Als bedrijf hebben we zelf niet voldoende hoeveelheden om een goede prijs te kunnen onderhandelen met de echt grote afnemers zoals bijvoorbeeld Kaufland. Maar onze Moldavische exportappelen vinden momenteel wel een goede markt in enkele Aziatische landen, waaronder Bangladesh. Toch zijn wij ons nu volop aan het voorbereiden op de hoge kwaliteitseisen van de Europese markt, ook qua verpakkingen. We werken toe naar certificeringen zoals GlobalGAP, al heeft dat wel wat voeten in de aarde: we moeten iedereen meekrijgen in het verhaal, dus ook onze werknemers."
Alles onder hagelnet, dat ook beschermt tegen zonnebrand
Ook Moldavië heeft handentekort
En daar ligt volgens Victor precies de grootste uitdaging voor de moderne teeltbedrijven: de personeelskwestie. "Het kan vreemd in de oren klinken in westerse landen, maar wij hebben moeite met het vinden van personeel. Althans geschikt personeel. Onze arbeid is goedkoop, maar de kwaliteit is niet altijd even hoog. Veel jonge arbeiders trekken naar West-Europa, wij blijven vaak zitten met oudere werkkrachten die we helemaal niet het loon kunnen bieden dat in Frankrijk of Italië betaald wordt. Toch verzorgen wij onze werknemers heel goed. Daar staan we op. Een tevreden werknemer is een productieve werknemer."
Nog geen clubrassen in de boomgaard
In de boomgaard van Vilora zijn er evenwel geen clubrassen te vinden zoals bijvoorbeeld Fuji of Pink Lady, toch rassen die een garantie op succes zijn op de Europese markt. "Het is ons nog te duur. Elk jaar moeten de rechten betaald worden en bovendien krijg je in Moldavië enkel subsidies voor de rassen die de overheid ook heeft geregistreerd. Dat zijn niet alle rassen. Nu gaan we zeker nog een jaartje of twee de kat uit de boom kijken om daarna te beslissen of we nog enige aanpassingen doen qua rassen of fruitsoorten. We telen immers ook kersen en abrikozen. Die verkopen beter dan appelen, maar de appelteelt is gemakkelijker. Wat de appelrassen betreft, denk ik eraan de Braeburns te rooien. Die appel ligt niet zo goed in de Europese markt. Een alternatief is dan misschien Gold Chief of Gala."
Victor ziet ondanks alle uitdagingen de toekomst optimistisch tegemoet voor zijn teeltbedrijf. "We blijven niet bij de pakken zitten nu de Russische markt gesloten is voor onze appelen. We zullen zeker alternatieven vinden. We hebben goedkoop land en goedkope arbeid, wat ons in het voordeel speelt. Als we de appelen kunnen verkopen voor € 0,40 per kilo, zijn we winstgevend. En ook al hebben we niet de mentaliteit, de technologie en de infrastructuur zoals in Nederland, we kunnen concurreren met heel wat landen. En zelfs op die vlakken zie ik beweging. De eerste moderniseringsslag in Moldavië kwam er precies onder druk van eerdere Russische embargo’s. Pas toen zagen we dat er nood was aan sorteer- en verpakkingstechnologie. Zo zullen we ons ook in de huidige situatie geleidelijk aanpassen aan de Europese normen. Nu nog een agentschap dat onze producten met succes in het buitenland promoot, en we zijn vertrokken", besluit Victor.
Voor meer informatie:
Victor Bejereanu
Vilora VS
4640 Stolniceni (Moldavië)
Tel: +373 246 63319
vilora-vs@mail.ru
Andere artikelen in deze serie:
- Steun de Moldavische fruithandel
- "We betalen nu de prijs van een fout beleid"
- "Voor het eerst in de geschiedenis is onze blik op de EU-markt gericht"
- "Dit voorjaar gestart met fruitexport naar het Midden-Oosten"
- "Na het tweede embargo in 2014 begon de fruitsector een versnelling hoger te schakelen"
- "Ondanks ongeëvenaarde smaak afzet mislopen"
- "Gezamenlijke fruitafzet wordt de sleutel tot succes"
- "Uiteindelijk zal de Russische embargo ons helpen"