"Op de containerterminal van Durban doen de koelcontainers het dit jaar erg goed en de citrussector gaat een aantal mooie cijfers halen in termen van hoeveelheden," zegt Dave Watts, een logistiek consultant voor de citrussector. "Over het algemeen is dit jaar, tot nu toe, beter verlopen dan we hadden gedacht wat betreft de prestaties van de terminals."
De havenoperaties in Durban zijn zeker beter dan vorig jaar, merkt hij op; de week van burgerlijke onrust in KwaZulu-Natal medio juli vorig jaar werd onmiddellijk gevolgd door een cyberaanval op Transnet, waardoor de export werd lamgelegd.
Durban Container Terminal (foto: Lcswart | Dreamstime.com)
Door een trage start van de oogst werd de opbrengst wat gespreid en ontstond er wat ademruimte, maar nu is het seizoen op zijn hoogtepunt met wekelijks tussen 1,8 en 2 mln kartons van 15 kg met vooral Navels en late mandarijnen die vanuit Durban worden verladen. Sommige koelhuizen in de regio Durban zijn "zeer, zeer vol", voegt hij eraan toe.
De raming van de citrusexport is met 2 mln kartons naar beneden bijgesteld tot 164,6 mln kartons van 15 kg, wat niettemin een record zal zijn. Vorig jaar exporteerde Zuid-Afrika 161,1 mln kartons van 15 kg citrus.
"Er is hier in Durban veel aandacht voor koelcontainervervoer, DCT [de Durban Container Terminal] verzorgt zijn koelcontainers goed, want daar zit veel geld in. We bereiken nu de citruspiek en over het algemeen zijn er bij DCT voldoende plaatsen. Er hoefden geen containers te worden geweigerd omdat er geen slots beschikbaar waren."
Er zijn ook meer lege containers beschikbaar dan de sector aan het begin van het seizoen verwachtte, hoewel de vrachtprijzen nog steeds een probleem vormen.
Er worden nog steeds kartons met Oostkaapcitrus over de weg naar Durban vervoerd, met bestemming het Verre Oosten. Dave merkt op dat dit heel wat extra kosten met zich meebrengt, maar noodzakelijk is omdat de scheepscapaciteit beperkt is en de schepen niet alle havens aandoen.
Over het algemeen, merkt hij op, verloopt de export van citrus vlot, liggen er geen schepen voor anker en is het weer gunstig geweest. Het is een winderig seizoen, maar Durban heeft niet veel last gehad van de wind.
Vrijwel geen spoorvervoer, wegtransport verhoogd met 20% "Spoorwegen zijn momenteel vrijwel niet beschikbaar. Bijgevolg is er maar heel weinig citrus per spoor vervoerd," zegt hij. De overstromingen in april in Durban hebben veel schade aangericht aan de spoorweginfrastructuur die in verbinding staat met de haven van Durban, waardoor het seinsysteem bijna is "weggevaagd".
"De sector heeft in de loop der jaren geprobeerd om het spoor op te bouwen. Het was een mooie optie om vanuit Bela-Bela of Tzaneen [beide in de provincie Limpopo] koelcontainers op de hoofdlijn van de containercorridor te brengen, maar op dit moment is de enige optie de noordlijn via Richards Bay."
Door het gebrek aan spoorwegen is het aantal vrachtwagens dat Durban verlaat sinds de overstromingen met ongeveer een vijfde toegenomen, waardoor het verkeer van en naar de haven met 20% is toegenomen op de wegen van Durban, die toch al tot de meest overbelaste wegen van Zuid-Afrika behoren.
Congestie in de straten van Durban doordat vrachtwagens hun weg zoeken naar de containerterminal
Transnet geeft aan dat de spoorinfrastructuur tegen het eerste kwartaal van 2023 hersteld zou moeten zijn, maar diefstal van koperkabels op het spoor is een nooit eindigende strijd waaraan het staatstransportbedrijf grote sommen geld uitgeeft voor beveiliging.
Scheve verhouding tussen uitgaande 20ft- en inkomende 40ft-containers
"In bredere zin daalt het algemene containervervoer," legt hij uit. "Er is een klassieke onevenwichtigheid (die ook in de Verenigde Staten bestaat): het land importeert industriegoederen in 40ft containers, maar exporteert bulkproducten zoals minerale ertsen en steenkool, waarbij slechts een beperkt aantal producten in containers wordt vervoerd."
"Het effect van het gebrek aan evenwicht tussen 20ft- en 40ft-containers is er al lang, maar het is erger geworden nu de rederijen lege 40ft-containers niet meer economisch per spoor kunnen terugbrengen, zoals ze vóór de overstromingen zouden hebben gedaan."
Activiteiten aan land blijven achter
"Aan de importkant is er een echte strijd gaande; terminals hebben de neiging om import als een probleem te zien en nu willen ze nog strengere regels invoeren voor wat zij "vrije tijd" noemen: een verkorting van de toegestane tijd om inkomende containers te verwijderen, wat vroeger 3 dagen was vanaf het moment dat het schip klaar was en nu zal beginnen vanaf de dag van aankomst."
Dave merkt op dat de focus bij Transnet Port Terminals (TPT) duidelijk ligt op het lossen en laden van containers aan de waterkant, wat niet altijd in het voordeel is van de activiteiten aan landzijde.
Durban Container Terminal (foto: Druid007 | Dreamstime.com)
Hij beweert dat er bij de truckers geen twijfel over bestaat dat er een capaciteitsprobleem is met, bijvoorbeeld, onvoldoende straddle-carriers om de import over land te verwerken.
Hij merkt op dat de vrachtwagensector "zeer ontdaan" is over de verkorting van de toegestane tijd om importcontainers te verwijderen. "Zij vinden het volstrekt onredelijk, omdat geen rekening wordt gehouden met de tijd die nodig is om vrijgaveprocessen te regelen.
Hij benadrukt dat dit geen gevolgen heeft voor de export van fruit. Vervoerders vertellen hem echter dat het voor hen steeds lastiger en financieel onhaalbaarder wordt om havenverladerswerk te doen. Verladers die uit de sector stappen, of liever ander werk aannemen, kunnen een negatief effect hebben op de vrachtwagencapaciteit voor de export van koelschepen en stukgoederen.
Pakketgrootte neemt toe naarmate schepen groter worden
In de loop der jaren is het aantal aankomsten van containerschepen in Durban afgenomen, terwijl de omvang van de pakketten toeneemt, in lijn met de wereldwijde trends naarmate er grotere schepen worden gebouwd.
Hij wijst erop dat de containerterminal van Durban in 2010 1.681 aankomsten van schepen met 2,5 mln TEU ontving (gemiddeld 1.504 TEU per aanloop). Vorig jaar waren er slechts 654 aankomsten bij DCT, die 2,6 mln TEU brachten, wat zich vertaalt in een verdrievoudiging van de gemiddelde pakketgrootte op een schip.
"Je krijgt minder aanloop, maar ze zijn meer geconcentreerd en worden op de voet gevolgd door een ander schip. Dit is een heel ander scenario, dat de terminalcapaciteit onder druk zet en van invloed is op de prestaties van de terminals. Het is een wereldwijd fenomeen; het is goed om te weten dat wij niet de enigen zijn die met deze problemen te maken hebben."
Een luchtfoto van de haven van Durban (foto © Hongqi Zhang (aka Michael Zhang) | Dreamstime.com)
Plan voor twee nieuwe containerterminals overstijgt capaciteit van de stad
Vorig jaar kondigde Transnet plannen aan voor een nieuwe containerterminal in het Point Precinct, maar Dave plaatst vraagtekens bij de veronderstellingen van een enorme groei van de hoeveelheden die naar verwachting de komende tien tot vijftien jaar via de Durban Container Terminal zullen worden vervoerd (waarvan een groot deel afkomstig zal zijn van overslag), waarop de plannen zijn gebaseerd.
Een inwoner van Durban die zelf ondervindt hoezeer de duizenden vrachtwagens die van en naar het havengebied rijden, congestie veroorzaken, is niet blij met de gedachte aan een nieuwe containerterminal. "Een nieuwe containerterminal in Point, met een overslag van 1,8 mln, en een nieuwe containerterminal in Maydon Wharf met een overslag van 1,4 mln; hoe krijg je al die spullen in en uit? Je kunt niet zoveel extra verkeer naar een stad met 4 mln inwoners duwen. Een haven moet worden gebouwd rond wat beschikbaar is en wat ideaal zou zijn voor de inwoners van de stad."
Hij wijst erop dat de in Durban behandelde hoeveelheden vrij stabiel zijn gebleven: in 2011 behandelde Durban 2,7 mln TEU, in 2021 was dat 2,6 mln TEU. Wat hij veel liever zou zien, zegt hij, is een plan dat duidelijk laat zien hoe de toegang tot de terminals zal worden verbeterd. Havens die overal langs de kust van Afrika worden ontwikkeld, vormen in de toekomst een bedreiging voor de Zuid-Afrikaanse havens, merkt hij op.