Een deel van de Zuid-Afrikaanse sinaasappelen die op weg zijn naar Europa en met vernietiging worden bedreigd, werd verpakt en verzonden voordat de nieuwe koudebehandelingsvereiste op 21 juni 2022 in het Publicatieblad van de Europese Unie werd gepubliceerd.
Vier weken aan export, ongeveer 2.000 containers of 3,2 mln kartons van 15 kg met Navels en Valencia's lopen het gevaar vernietigd te worden. In totaal gaat het volgens de Zuid-Afrikaanse Citrus Growers' Association om ongeveer € 35 mln.
Exporteurs blijven hoopvol ondanks onzekerheid
"Wij hebben alleen Valencia's op het water. We weten niet of ze vernietigd zullen worden of niet", zegt een exporteur uit de Zuid-Afrikaanse provincie Limpopo. "De regels waren erg vaag. We zijn ondertussen overgegaan op het nieuwe protocol, maar er zullen natuurlijk nog containers aankomen die vertrokken zijn onder het oude protocol. Ze hebben het nieuwe protocol zo plots ingevoerd dat telers nog niet helemaal mee zijn met alle details. We weten zelfs nog steeds niet wat de officiële einddatum is."
De verordening in het Publicatieblad stelt immers enkel het volgende: "Het is van toepassing vanaf 14 juli 2022". Dat heeft geleid tot verwarring binnen de sector. Als er geen overgangsperiode naar een nieuw protocol kan worden verleend, moet er op zijn minst een respijtperiode zijn voor de aankomsten. Of de start van de implementatie moet gebaseerd zijn op een vaste vertrekdatum uit Zuid-Afrika, zo zeggen exporteurs.
"Nu bestaat het risico dat honderden containers aan de EU-grenzen worden opgehouden terwijl de autoriteiten proberen de nieuwe regel te ontwarren. Dit is precies de reden waarom maatregelen normaal gezien niet midden in een seizoen worden ingevoerd (tenzij er sprake is van een noodsituatie): om te proberen de kans op verwarring en chaos te verkleinen", zegt Justin Chadwick, CEO van Citrus Growers’ Association in zijn wekelijkse nieuwsbrief.
Verschillende Zuid-Afrikaanse overheidsdiensten zijn in overleg op hoog niveau met hun collega's van de Europese Unie om een oplossing te zoeken en vernietiging van het fruit te voorkomen.
Een exporteur met voornamelijk late Navels onderweg naar Europa, waarvan een groot deel is verpakt voordat de EU het protocol wijzigde, maar die naar verwachting na 14 juli zullen arriveren, zegt hoopvol te zijn dat er nog een overeenkomst kan worden bereikt tussen Zuid-Afrika en de Europese Unie.
Langzame start sinaasappelseizoen
Zuid-Afrika heeft tot nu toe ongeveer de helft van zijn gebruikelijke hoeveelheid sinaasappelen naar Europa geëxporteerd. Terwijl het land vorig jaar tot en met week 26 al bijna 48.000 pallets met Navels had geëxporteerd, komt het cijfer dit jaar uit op 26.500 pallets (naar Europa en het Verenigd Koninkrijk). Wat Valencia’s betreft is tot nu toe slechts een derde verscheept.
De reden voor de lagere niveaus, afgezien van een Valencia-seizoen dat traag uit de startblokken schoot, is het overaanbod van citrus in Europa en de matige prijzen.
Sommige sinaasappeltelers geven de voorkeur aan het Midden-Oosten, het Verre Oosten en Rusland (evenals de VS, in het geval van telers in de West- en Noordkaap).
"De prijzen die in Europa worden geboden, dekken niet eens onze input- en verpakkingskosten", verklaart een teler uit Limpopo. "Op een gegeven moment was het maar 3 tot 4 euro voor een karton. Ik ben volledig gestopt met het verpakken van sinaasappelen voor Europa."