Hoewel zoete aardappelen in veel landen een steeds populairder product worden, hebben sommige markten dit jaar moeite om winst uit de teelt te halen, als gevolg van stijgende teeltkosten, het effect van de invasie van Rusland in Oekraïne en het tekort aan arbeidskrachten. In Nederland zijn de importeurs van mening dat de prijzen moeten stijgen om de verkoop de moeite waard te maken. Ook de Zuid-Afrikaanse telers ondervinden de gevolgen van de stijgende teeltkosten en de Noord-Amerikaanse telers klagen over een te groot aanbod op hun markt, terwijl in Nederland en Duitsland de zelf geteelde zoete aardappelen steeds populairder worden.
Nederland: "Opbrengsten zoete aardappelen moeten omhoog om kosten te dekken"
Kostenstijgingen maken het een lastig jaar voor zoete aardappelen, ongeacht het land van origine, zo stelt een Hollandse importeur van Noord-Amerikaanse zoete aardappelen. "Het is dus lastig om kostendekkend te telen voor iedere teler van zoete aardappelen. Daarbij is de kwaliteit van dit seizoen niet het beste wat we gezien hebben en is de oogst behoorlijk groot, wat ook nog eens voor een bepaalde druk zorgt om de schuur weer leeg te krijgen voor het nieuwe seizoen gaat beginnen. Eén ding wat zeker is, is dat er volgend seizoen vele malen minder beschikbaar is doordat er weinig vermogen is om opnieuw te kunnen telen dóór de lage prijzen."
Een Hollandse verkoper van Portugese zoete aardappelen toont zich positiever. "Doordat er minder lockdowns waren dan de vorige jaren, had ik een stabilisatiejaar verwacht, maar we hebben toch weer weten te plussen. Ook de afzet van de biologische zoete aardappelen loopt opvallend goed. Met name de Duitstalige retail is enorm gecharmeerd van de Portugese zoete aardappelen, de verkoop richting de Nederlandse supermarkten blijft vooralsnog achter. Verder zijn er in Zuid-Europa 20% minder zoete aardappelplanten verkocht en ook Egypte heeft 40% minder areaal, dus wij gaan met vertrouwen het nieuwe seizoen in."
Ook een Hollandse teler ziet veel potentie in deze relatief nieuwe teelt van eigen bodem. "Alleen valt de teelt met een paar hectare niet rond te rekenen. Vorig jaar kwamen we op een opbrengst van veertig à vijfenveertig ton bruto per hectare, maar de opbrengsten moeten verder omhoog om de kosten te kunnen dekken. Over de afzet maken we ons niet zo'n zorgen. Wij merken dat de vraag naar in Nederland geteelde zoete aardappelen toeneemt."
Duitsland: Teelt van zoete aardappelen wordt populairder
De teelt van zoete aardappelen wordt in Duitsland steeds populairder volgens een biologische groothandelaar uit Zuid-Duitsland. Hij erkent ook dat er nu meer vraag is naar binnenlandse zoete aardappelen dan naar buitenlandse producten, bijvoorbeeld uit de Andalusische regio in Spanje.
Zowel de prijzen als de vraag zijn stabiel gebleven ten opzichte van het voorgaande jaar en vertonen zeer weinig prijsschommelingen. Aan het begin van het seizoen waren de prijzen enigszins hoog, maar in de loop van het seizoen zijn ze licht gedaald en aan het einde van het seizoen zijn ze weer gestegen.
Terwijl enkele jaren geleden vooral overzees product uit landen in Zuid-Amerika of de Verenigde Staten werd ingevoerd, is er nu voldoende aanbod uit Europa, zodat nu in het hele land meer Europese product wordt gebruikt, aldus de handelaar. Hoewel er verschillende rassen op de markt zijn, blijft de oranje Beauregard-variëteit het populairst.
Frankrijk: Goede verkoop voor Franse zoete aardappelen
Het zoete aardappelseizoen is medio maart geëindigd. Sommige telers in het zuiden van Frankrijk hebben dit seizoen te lijden gehad van de regenval, waardoor enkele telers verliezen hebben geleden en een klein deel van hun oogst hebben moeten weggooien. Momenteel vinden we in de Franse schappen de Spaanse oorsprong die de overhand heeft genomen. De zoete aardappel is een product dat in de winter of halverwege het seizoen wordt geconsumeerd, de vraag is er nog steeds en de afzet is vrij goed.
Italië: Volatiel seizoen voor zoete aardappelen
"Dit jaar is het zoete aardappelseizoen als nooit tevoren erg ongewis. Nu beginnen we met de eerste aanplant, maar we weten nog niet hoeveel hectare we in totaal zullen telen, vanwege de gestegen kosten. We zouden eind augustus met de oogst moeten beginnen. Vorig jaar hadden we daarop kunnen anticiperen, maar dat hebben we niet gedaan omdat de temperaturen te hoog waren", aldus een teler uit Apulië.
Spanje: Oogst van zoete aardappelen zal dit seizoen met 40% dalen
Alles wijst erop dat dit seizoen de combinatie van verschillende factoren de Iberische zoete aardappeloogst zou kunnen doen krimpen. "In Spanje en Portugal wordt een aanzienlijke vermindering van de oogst verwacht voor het seizoen 2022/23", legt een vertegenwoordiger van de sector uit. "Vorig jaar was er een groot aanbod van product dat een impact had op de prijzen. De concurrentie van buiten de Europese Gemeenschap was moordend, en niet alleen uit Egypte; er kwamen ook producten binnen uit Zuid-Amerika en Zuid-Afrika die niet eens voldoen aan de eisen die in Europa aan ons worden gesteld. Het zijn landen waar de arbeid ook veel goedkoper is en zij vestigen hun product in Europa tegen een prijs die het voor Spaanse of Portugese zoete aardappelen onmogelijk maakt om te concurreren."
"Aan de andere kant is er de kwestie van water. De klimaatverandering heeft ervoor gezorgd dat zoete aardappelen op veel plaatsen kunnen worden aangeplant, maar we mogen niet vergeten dat zoete aardappelen een groente van tropische oorsprong zijn en geschikte omstandigheden nodig hebben om te groeien. Andalusië was in de jaren '90 de regio die de teelt van zoete aardappelen in Spanje en bijna heel Europa domineerde; in het verleden werd de Californische variëteit gepoot, maar vanaf 2003 kwam er een trendbreuk en verspreidde zich de teelt van de Beauregard zoete aardappel, de variëteit die momenteel over de hele wereld op de markt wordt gebracht. Maar dit jaar heeft de droogte op de Andalusische velden het areaal verkleind."
"De oorlog heeft ook invloed gehad op dit seizoen, en wel op verschillende manieren," zegt hij. "Enerzijds is in teeltlanden als Hongarije het voor dit seizoen beschikbare arbeidspotentieel afgenomen. Anderzijds is, toen de aanvoer van graan uit Rusland en Oekraïne als gevolg van het conflict werd afgesneden, de prijs van tarwe, gerst of mout zodanig gestegen dat veel telers, samenvallend met de zaaidatum, besloten dit jaar hun graanvelden te beplanten.
"De oogst zal in Spanje medio augustus/begin september beginnen, maar door al deze factoren schatten wij dat de Spaanse zoete aardappeloogst dit seizoen tot 40% lager kan uitvallen dan vorig jaar."
Egypte: Winst op zoete aardappelen onder druk
Het Egyptische zoete aardappelseizoen is net begonnen. De landbouwers in Egypte zijn met de teelt van zoete aardappelen begonnen met vrees voor een stagnatie van de markt in Europa, zoals vorig seizoen het geval was. De prijzen van meststoffen en bestrijdingsmiddelen, alsook de prijzen van verpakkingsmateriaal en de prijzen van binnenlands vervoer en zeevracht zijn vorig seizoen enorm gestegen, en deze stijgingen lijken niet op te houden. De zaken zijn nog moeilijker geworden door de aanhoudende oorlog tussen Rusland en Oekraïne.
De vraag is zeer rustig, aangezien de consumentenprijzen hoog zijn als gevolg van de transportkosten en ook de verpakkingsmaterialen duurder zijn geworden. De prijs voor het verschepen van een koelcontainer naar Europese havens is opgelopen tot 4000 dollar, en de prijs van een kartonnen doos van 6 kg is opgelopen tot 0,80 euro. Verwacht wordt dat het bebouwde areaal dit jaar aanzienlijk zal afnemen, ongeveer 40% in vergelijking met vorig jaar. Dit is te wijten aan het feit dat de landbouwers vorig seizoen geen winst hebben gemaakt, aangezien de kosten zijn gestegen zonder dat de verkoopprijs van het product op de Europese markten in dezelfde mate is gestegen. Dit heeft de telers ertoe aangezet uit te kijken naar andere gewassen die voor hen en hun gezinnen een beter inkomen zouden opleveren, zoals Egyptisch katoen en rijst.
Zuid-Afrika: Stijgende kosten treffen telers hard
Zuid-Afrikaanse groentetelers, inclusief de telers van zoete aardappelen, zijn zwaar getroffen door de stijgende teeltkosten en de onlangs opnieuw gestegen brandstofprijzen.
Zuid-Afrikaanse zoete aardappelen worden momenteel in bulk geëxporteerd voor herverpakking door kleinhandelaars in de EU, het VK en het Midden-Oosten. Deze jonge handel wordt gedreven door een klein aantal telers die het proces van het zouten van hun zoete aardappelen voor een lange houdbaarheid onder de knie hebben.
Zuid-Afrikaanse exporteurs van zoete aardappelen zijn erop gebrand de kwaliteit en de voedingswaarde van de Zuid-Afrikaanse zoete aardappel aan te tonen, aangezien er steeds meer aandacht is voor de toepassing van regeneratieve landbouwpraktijken. Er worden in het land proeven gedaan met paarsvlezige zoete aardappel.
De lokale markt is vrij rustig omdat de economie onder druk staat. Op de gemeentelijke markt is de gemiddelde prijs R4,30 (0,25 euro) voor een doos van 2kg. Ongeveer 70% van de Zuid-Afrikaanse zoete aardappel wordt geteeld in het noorden van Zuid-Afrika (vooral de Noordwestprovincie en Limpopo), en een deel in de Westkaap.
Noord-Amerika: Aanbod overstijgt vraag naar zoete aardappelen
Er zijn momenteel te veel zoete aardappelen, aldus een teler-verlader uit North Carolina, die opmerkt dat er vooral in North Carolina te veel zoete aardappelen zijn. "Het is een dag en nacht verschil met vorig jaar rond deze tijd. Als je van het areaal in 2020 naar het areaal in 2021 gaat, is het met een stuk gestegen", zegt ze.
Andere teeltgebieden voor zoete aardappelen zijn Mississippi, Arkansas, Louisiana en Californië. De teler-verzender merkt ook op dat de Afrikaanse export van zoete aardappelen dit jaar sterk is, wat ook van invloed is op de exportmogelijkheden voor North Carolina.
Wat de vraag betreft? Ze zou willen dat die sterker was, hoewel het er ongeveer hetzelfde uitziet als vorig jaar rond deze tijd. "Je probeert ze gewoon voor een fatsoenlijke prijs te verkopen, maar de prijs is niet goed", zegt ze.
Ze merkt op dat de prijsstelling voor zoete aardappelen aan het begin van het seizoen sterker was, maar dat vervolgens tijdens de piek van de vraag, het vakantieseizoen, de prijs werd verlaagd. "Die prijs was al iets lager dan vorig jaar en is niet veel omhoog gekropen ten opzichte van de vakantieprijzen", zegt ze. "En dan zijn de teeltkosten allemaal gestegen - ze zijn in sommige opzichten verdubbeld of verdrievoudigd - en de arbeidskosten zijn dit seizoen opnieuw gestegen."
Op haar beurt denkt ze dat de prijzen vanaf nu zullen blijven of nog verder zullen dalen. "Vooral omdat de telers nu aan het planten zijn en plaats moeten maken voor de nieuwe oogst", zegt ze.
Wat betekent dit voor het plantseizoen voor de oogst van 2022-2023? "Wij verkleinen het areaal en al onze telers doen dat ook in de hoop dat de prijs omhoog zal gaan", zegt ze. "Het moet wel, anders gaan er veel mensen failliet, verkopen ze de tent of stoppen ze met telen."
Volgende week: Overzicht wereldmarkt kersen