Sundays River Valley verloor twee weken waarin geen fruit kon worden geoogst en verpakt. Sinds maandag zijn werknemers in Oostkaap weer begonnen om de achterstanden bij de oogst en verwerking van citroenen, Noiva's, clementines en de eerste Navels in te halen.
Werknemers bleven weg vanwege intimidatie en twee mensen vonden de dood, één bij een aanval op een teeltbedrijf, en een ander bij een protestactie.
Hannes de Waal, CEO van de Sundays River Valley Citrus Company (SRCC) en tevens voorzitter van de Citrus Growers Association, vertelt dat werknemers opgelucht zijn dat ze weer aan de slag kunnen en dat hen niet meer wordt gevraagd waarom ze aan de illegale staking meededen. Het Sundays River Valley Producer Forum blijft in gesprek met de South African Civic Organisation, maar niet wat betreft salarisonderhandelingen, op dat punt zijn ze al duidelijk geweest.
"SANCO is geen werknemerscomité, maar richt zich op de gemeenschap," zegt Hannes. "We hebben een erg goed team en blijven met elkaar communiceren. Er is altijd wel een mogelijkheid om te vragen op welke manier je kunt helpen om iedereen te betrekken bij het vinden van een oplossing. Dit is altijd onze benadering geweest."
Hij wijst op de verbeterde relatie met de gemeenschap sinds de staking van 2018, die te danken is aan gerichte inspanningen van de regering en maatschappelijke betrokkenheid. Tijdens de recente staking in Sundays River Valley was de burgemeester vol lof over de een constructieve en ondersteunende rol van de citrussector, de grootste werkgever in de regio. Hannes merkt op: "De citrussector heeft in deze regio een sterke groei doorgemaakt en zal ook nog verder groeien. Er zijn dus nog volop mogelijkheden om meer werkgelegenheid te creëren."
Jonge citrusboomgaard in Kirkwood
Niet gevoeliger voor acties van werknemers dan elders in Zuid-Afrika
“We erkennen dat Zuid-Afrika kampt met grote sociaaleconomische problemen en we zijn de enige grote sector hier, vandaar dat we een voor de hand liggend doelwit zijn. Het risico op stakingen is hier echter even groot als elders in het land. Als het toch gebeurt, dan vangen we dit op. Wat we niet doen is opgeven met 'het mes op de keel', aangezien de schade (die inmiddels op €16,5 mln wordt geraamd) onacceptabel is, net zoals dit vorig jaar het geval was in KwaZulu-Natal."
Hij vervolgt: "Er is eenvoudigweg geen marge om de lonen te verhogen, die overigens al ruim boven het wettelijk minimumloon liggen. De meesten die hier werken verdienen veel meer dan het minimum."
Klachten over het aannemen van buitenlandse werknemers (voornamelijk uit Zimbabwe en Lesotho) lijken af te nemen, zo merkt hij op, maar het Sundays River Producers Forum raadt leden met klem aan om voorrang te geven aan lokale arbeiders bij het aannemen van personeel.
Ondanks de recente gebeurtenissen (Hannes ziet geen reden waarom de werknemers op het bedrijf en pakstation onderworpen zullen worden aan een politieonderzoek naar brandstichting en vernieling van eigendommen) blijft het bedrijf zich volledig richten op haar maatschappelijke activiteiten in de Valley.
"We hebben een staat van dienst als het aankomt op hulp aan de gemeenschap en we zullen hiermee doorgaan."
Kosten van verlading 2,5 keer hoger dan teeltkosten
Ondertussen kost iedere week die verloren gaat het bedrijf naar schatting €5,9 mln, terwijl de logistieke kosten de kosten voor de teelt ver overtreffen. De logistieke kosten vormen momenteel een enorm probleem voor de sector. Een tweede probleem zijn de inputkosten, zoals voor meststoffen, die door het dak gaan momenteel."
Vorig jaar vervoerde het bedrijf zo'n 12% tot 15% van haar fruit per vrachtwagen naar de haven van Durban, terwijl dit normaal 3% zou zijn geweest. Gezien de huidige roulatie van verladingen zal dit seizoen wederom 10% tot 15% van haar oogst over de weg naar KwaZulu-Natal worden vervoerd.
"We hopen dat hier mettertijd verandering in zal komen. Het is gewoonweg niet rendabel, met name voor grote telers niet."
Als de kostenstructuur zou veranderen onder invloed van hogere lonen, dan zou dit leiden tot een snelle ondergang van het bedrijf, zo merkt Hannes op. "Mijn prognose is dat 40% tot 60% van de Zuid-Afrikaanse citrustelers er onder de huidige omstandigheden niet in slaagt om quitte te spelen. Dit is mijn inschatting. De oorzaak hiervan zijn de hoge logistieke kosten."
Hij voegt eraan toe dat de AGF-sector geen voordeel haalt uit de prijsinflatie, de VS uitgezonderd, zoals dit bijvoorbeeld wel het geval is bij consumentenelektronica.
Voor meer informatie:
Hannes de Waal
Sundays River Citrus Producers Forum