De Ecuadoraanse banaan heeft het geenszins gemakkelijk en de gevolgen van de oorlog in Oekraïne op het delicate evenwicht van de wereldmarkt vergroten de problemen alleen maar. Geen van die problemen heeft overigens met de bananensector zelf te maken. De sector is van fundamenteel belang voor Ecuador op economisch en sociaal vlak. Het land neemt al sinds 1964 het voortouw in de export van bananen. De activiteit is er goed voor 250.000 banen.
"In 2021 waren er al veel complicaties. De olieprijs was hoog en we hadden een groot transportprobleem dat praktisch het hele jaar aanhield en onze normale afzet in de war stuurde. De vrachttarieven stegen, er was een tekort aan containers en ook de teelt- en andere exportkosten liepen op. In totaal namen de kosten met ongeveer 3,3 dollar per karton toe. De export kromp met 3% in volume en met 5% in waarde", zegt Richard Salazar, directeur van de Ecuadoraanse Vereniging voor Afzet en Export van Bananen (Acorbanec). "De supermarkten uit Europa en andere bestemmingen beslisten echter om dezelfde prijs voor het fruit te blijven betalen."
"Daarom hebben we in oktober vorig jaar samen met de andere Latijns-Amerikaanse teeltlanden een campagne opgestart. We zagen immers dat de positie van de supermarkten in 2022 niet zou veranderen. Op Fruit Attraction maakten we een statement en drongen we er bij de supermarktketens op aan om een gedeelde verantwoordelijkheid te nemen bij het dragen van de kosten. Want tot nu toe is het de teelt- en exportsector die de meerkost op zich neemt. Wij leveren een gecertificeerd product van hoge kwaliteit en het enige wat we verwachtten is een fatsoenlijke prijs."
"De supermarkten waren niet alleen niet bereid de kostenstijging te compenseren, ze verlaagden zelfs de aankoopprijzen", vertelt Richard. "In 2022 bleven we dus met dezelfde problemen opgezadeld zitten en toen brak de oorlog in Oekraïne uit, wat de situatie nog erger maakte. Dat geldt voor alle bananenexporteurs, maar voor Ecuador in het bijzonder, want Rusland en Oekraïne vertegenwoordigen samen 25% van onze bananenexport."
"Toen de oorlog uitbrak hadden we te maken met grote logistieke problemen, omdat verschillende rederijen ervoor kozen niet meer op Rusland te varen. Binnen de internationale sancties is het vervoer van medicijnen, voedsel en humanitaire hulpproducten toegestaan en daarom worden er nog steeds bananen naar Rusland geëxporteerd, maar het zijn niet meer de volumes van eertijds. We verladen minder dan de helft: van de 2,2 miljoen kartons bananen die wekelijks werden geëxporteerd zijn we gedaald naar 900.000 à 1 miljoen kartons."
"Als gevolg van de sancties is er ook vertraging in de betalingen, waardoor veel exporteurs ervoor kozen hun fruit niet meer naar Rusland te zenden. Maar ook kopers uit Rusland beslisten de aankoopprijzen te verlagen, de bestellingen in te perken of de contracten op te zeggen en op de spotmarkt te kopen. Er blijven slechts twee rederijen naar Rusland varen en is er geen zekerheid qua scheepsruimte en stabiele exporthoeveelheden. Bovendien zijn de vrachtprijzen torenhoog. Er worden prijzen tussen de 13.000 en 15.000 dollar per container gevraagd, terwijl dat voorheen 3.000 dollar was."
Het transportprobleem bemoeilijkt de export naar Rusland, maar ook naar andere bestemmingen. In Ecuador begint er een overschot aan fruit te ontstaan. "Het gaat om gemiddeld 1,4 miljoen kartons per week. Het is onmogelijk om dat aantal kartons op een nieuwe bestemming een plaats te geven."
"Die onbalans zorgde voor een groot intern maatschappelijk probleem. Omdat we dat fruit niet kunnen exporteren, kozen we ervoor om een overeenkomst te sluiten met de telers en hun trossen in te kopen. Onze organisatie kocht de eerste weken zo’n 487.000 trossen. Maar opeens nam de oogstopbrengst weer toe door gunstige weersomstandigheden, wat voor nog meer overaanbod zorgde."
"Er was ook sprake van misbruik en speculatie door internationale kopers. De overzeese supermarkten hadden nog steeds fruit nodig voor de consument, maar ondanks de drie of vier keer duurdere vrachttarieven hielden ze hun aankoopprijzen laag. Dat betekent dus gewoon lagere inkomsten voor telers en exporteurs."
"Supermarkten hebben een grote macht, niet alleen in Europa, maar over de hele wereld", zegt de directeur van Acorbanec. "Zolang de vrachttarieven niet dalen, zullen de inkomsten van de bananentelers niet gauw stijgen, want ondanks het feit dat banaan het goedkoopste fruit is, zijn importeurs en supermarkten niet bereid de verkoopprijs voor de consument te verhogen."
"Een karton bananen op de spotmarkt kost momenteel 4 dollar. Het stond zelfs op 2 dollar gedurende drie weken", zegt Richard Salazar. "Meer dan de helft, 55% om precies te zijn, van onze exportklanten koopt ons fruit op deze manier."
Een standaardkarton bevat 18,14 kg fruit. Een eenvoudige berekening leert dat exporteurs, toen een karton 2 dollar kostte, inclusief vrachtkosten, slechts $ 0,11 dollar of € 0,10 per kilo kregen. Met deze cijfers is het niet moeilijk om de eis van de sector voor een gedeelde verantwoordelijkheid te begrijpen.
"Naar aanleiding van Fruit Logistica bracht een Latijns-Amerikaanse delegatie eind maart/begin april deze problematiek nogmaals ter sprake bij het Europees Parlement en de Europese Commissie."
Bijeenkomst met de Europese Commissie afgelopen maart 2022
Voor meer informatie:
Acorbanec
Guayaquil (Ecuador)
Tel: +593 42136348
www.acorbanec.com