Tholen – In eerdere functies was Adri Bom-Lemstra al betrokken bij de glastuinbouw, maar sinds zij per 1 mei 2021 voorzitter is bij Glastuinbouw Nederland zit ze er echt middenin. Er is veel te doen en vooral veel gaande. Ook de politiek lijkt daar sinds kort (eindelijk) echt van doordrongen.
Hét moment misschien wel om ‘het hele verhaal’ te vertellen, waarbij Bom-Lemstra nadrukkelijk ook de ondernemers, de telers, wil betrekken. De belangenbehartiger wil hen de middelen aanreiken om het verhaal goed te vertellen. “Niet alleen om te laten zien ‘oh, wat gaat het slecht’, maar juist ook om te laten zien wat we al doen en nog kunnen doen. Gelukkig zie ik nog veel telers die ervoor willen gaan, ook al beseffen ze dat het geld gaat kosten.”
Sleutel in handen
Glastuinbouw Nederland werkt al lang met vier thema’s. Inmiddels is daar een vijfde, Gezondheid & Geluk, bijgekomen. Een hele belangrijke, aldus Bom-Lemstra: “Lang niet iedere Nederlander heeft nog een band met de land- en tuinbouwsector, zoals dat pakweg twintig jaar terug nog wel het geval was door dat ene familielid of die goede kennis.”
Gezondheid spreekt voor zich, zelfs in Nederland waar de groenteconsumptie in verhouding met heel Europa laag ligt. “De gezondheidskosten stijgen alleen maar. Het vorige kabinet presenteerde een preventieakkoord, maar de echte spin-off hiervan zie ik nog niet.” De voorzitter benadrukt maar al te graag dat de glastuinbouw, haar sector, hier de sleutel in handen heeft.
Geluk is misschien lastiger. Toch is ook deze term logisch voor de voorzitter. “Ik kan mij geen verjaardag, begrafenis of weekend voorstellen zonder bos bloemen of een mooie plant. Dus als in politiek Den Haag geopperd wordt dat ‘de sierteelt wel even van het gas af kan, even geen bloemen’, dan vraag ik mij af: Weten ze dan wel wat ze op stil zetten?”
Belang voor de bv Nederland
Het is een voorbeeld van een politieke uitspraak die hoofdschuddend door de voorzitter wordt aangehoord, zoals ze ook ‘knarsetandend’ soms de misvatting die er bestaan over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen aanhoort. Bom-Lemstra wil voorkomen dat de glastuinbouw in de hoek belandt waar de landbouw in Nederland volgens haar al beland is, de hoek waar de klappen vallen. “Als dat zou gebeuren, zou dat op basis van beelden zijn, niet op basis van feiten.”
Bom-Lemstra wijst er, net als bijvoorbeeld in januari tijdens de overhandiging van een brandbrief in Den Haag, op dat de glastuinbouw een topsector is. Met recht, volgens haar, want de sector zit vol koplopers. “En dat moet ook wel, gelet op alle internationale concurrentie.”
Om niet achterhaald te worden door andere landen, is het belangrijk dat de sector een topsector kan blijven. Daarbij is het belangrijk dat we beseffen wat het belang is van de sector voor ‘de bv Nederland’. Denk alleen maar aan de werkgelegenheid en de exportbaten in de sierteelt, om over het belang voor de voedselvoorziening van de groenten- en fruitteelt nog maar te zwijgen.
Bang over het delen van kennis met het buitenland is de voorzitter niet. “Na één keer kennis delen is het echt niet zo dat er dan een kopie gemaakt wordt en het klaar is. Tegen de tijd dat ze in landen aan wie wij onze kennis verkopen zover zijn als wij zijn, moeten wij zorgen dat we alweer verder zijn. Op die manier kunnen we onze kennis blijven verkopen. In landen met nog hele lowtech kassen maken ze niet zomaar in één keer de stap naar hightech kassen. Daar gaan fases overheen. Nederland loopt daarin nog steeds voor.”
Adri Bom-Lemstra met de ministers Staghouwer en Jetten bij de overhandiging van een brandbrief in januari 2022
In gesprek
Dat besef, net als dat in Nederland na Schiphol en de Rotterdamse haven de glastuinbouw de derde economische motor is, is er nog lang niet genoeg. Daarom wil Bom-Lemstra ook vanuit Glastuinbouw Nederland het vertellen van het hele verhaal stimuleren.
Dat valt niet altijd mee. Een bommetje droppen in het Financieele Dagblad slaagde. De energiecrisis trok nationale en internationale media naar de sector, maar tot nu toe bleven veel verhalen steken bij het telers laten vertellen dat het slecht gaat. Dat veel leden in zwaar weer zitten, weet Bom-Lemstra als geen ander, maar er is meer. De voorzitter wil ervoor waken dat de sector te veel in beeld komt als ‘die sector die nu het gas duur is direct begint te klagen’. Recente items van Wakker Nederland en EenVandaag, waarin ook verder gekeken wordt dan de crisisactualiteit, spreken haar daarom ook aan.
Om zulke verhalen te kunnen vertellen, en niet alleen nu in tijden van de energiecrisis, wil Glastuinbouw Nederland telers de middelen, zoals filmpjes, aanreiken. Een voorbeeld zijn speciale webpagina’s op de website van de belangenbehartiger die een week voor opening van Floriade Expo 2022 in Almere online komen. Op de pagina’s staat het verhaal van de glastuinbouw, onder meer ook aan de hand van interview met telers. “We roepen leden op dit ook in hun eigen communicatie zeker te gebruiken.”
Adri Bom-Lemstra met de ministers Jetten en Staghouwer aan tafel met telers
Voor mensen in de sector zal het inhoudelijk weinig nieuws zijn, maar voor mensen van buiten wel. “Zij moeten een goed beeld van de sector krijgen”, zegt de voorzitter. In dat kader hekelt ze soms berichtgeving over gewasbeschermingsmiddelen of watervervuiling, waarop de glastuinbouw aangekeken wordt.
Met Pesticide Action Network Netherlands, regelmatig in het nieuws met berichtgeving over residuen op groenten, fruit, bloemen en planten, ging Bom-Lemstra onlangs in gesprek. “Je moet juist ook met je tegenstanders in gesprek. Ik vroeg hen naar wat ze willen bereiken en heb ze gewezen op het gevaar dat door incomplete berichtgeving het gevaar bestaat dat mensen helemaal geen groenten meer durven eten. Dat is toch ook niet wat we willen?”
Goed communiceren
Uit haar tijd als gedeputeerde weet Bom-Lemstra nog hoe ondoorzichtig de glastuinbouw soms kan zijn, vanwege de enorme hoeveelheid instanties die er zijn. “De doorsnee politicus ziet daar echt niet altijd het verschil tussen, net zo goed als dat of het nu over verpakken of telen gaat, het allemaal ‘de tuinbouw’ is voor hen.”
Het is daarom volgens de voorzitter ook belangrijk om met alle instanties samen het verhaal van de sector te vertellen en daar waar nodig mensen met vragen ook onderling door te verwijzen, zodat het verhaal compleet is.
De glastuinbouwvakpers werd woensdagochtend in Zoetermeer bijgepraat. Een traditie die ook haar voorgangers hadden. Bom-Lemstra snapt dat daarmee nog niet de consument of de politiek direct bereikt wordt. Op de vraag of ze daarom ook het inkopen van landelijke zendtijd zou overwegen, geeft ze aan dat zeker in overweging te nemen, al zou het dan echt een campagne worden. Dat is nog niet aan de orde. Nu is het bovenal een publieksgerichte aanpak. “Over een lange periode ons verhaal vertellen is wel wat we moeten doen. Alle mogelijke manieren nemen we in overweging, al hebben we geen geld voor een hele lange tv-campagne.”
Met z’n allen
De rol van de supermarkten komt ook ter sprake. Bom-Lemstra geeft aan dat zij in het traject ‘Waardecreatie in Ketens’ ook met onder meer Glastuinbouw Nederland, verwerkers, boeren en tuinders om tafel zitten. “Dat traject is al even gaande en begint voorzichtig zijn vruchten af te werpen.”
De voorzitter noemt Albert Heijn als een supermarkt die al vrij actief telers inzet bij het vertellen van het telersverhaal, onder meer ook met een festival tijdens de aanstaande Floriade. “Maar alle supermarkten houden elkaar scherp in de gaten. Ze bereiken samen een groot publiek, dus kunnen ook hun rol spelen.”
Vanuit Glastuinbouw Nederland is de lancering van de webpagina’s op 7 april in de aanloop naar de Floriade een nieuwe stap in het vertellen van het verhaal van de glastuinbouw. “Ik hoop dat het publiek hierdoor bijvoorbeeld al googelend meer over de sector te weten komen.”
Convenant
Over de crisisactualiteit ging het woensdagochtend ook. Eind april presenteert het kabinet een pakket maatregelen. Wat dit pakket precies behelst, is voor Bom-Lemstra, net als voor telers, afwachten. Ze wijst erop dat de Europese Commissie vorige week meer ruimte heeft gegeven aan lidstaten voor het bieden van staatssteun aan door de energiecrisis getroffen bedrijven. Wat het kabinet daarmee gaat doen, is nu de vraag. De voorzitter tempert de verwachtingen. ‘Nederland staat niet bekend als het land dat snel gebruikt maakt van zulke gelden en staatssteun.”
Wat de voorzitter wel weet, is dat er een borgstellingsregeling op komst is, waarmee telers hopelijk in staat worden gesteld nieuwe energiecontracten af te sluiten, ook als banken het momenteel niet kunnen of willen financieren. Verder hoopt de voorzitter op verruiming van de subsidies op ledbelichting. “Die regelingen worden nu steevast overtekend.”
Eind april worden ook de contouren van een nieuw convenant bekend, een ‘tussenconvenant’. Na het aflopen van de Meerjarenafspraak energietransitie glastuinbouw 2014-2020 en het Convenant CO2 emissieruimte glastuinbouw 2013-2020 was het wachten op nieuwe afspraken. “Dat het zo lang heeft geduurd, verdient niet de schoonheidsprijs”, erkent Bom-Lemstra. “Wij hadden graag vorig jaar al een convenant gehad, maar in Den Haag wilde men onder meer wachten op het nieuwe kabinet.”
Onderdeel van het in 2020 afgelopen convenant CO2 emissieruimte waren CO2-afspraken. Bom-Lemstra geeft aan dat het nieuwe sectorsysteem in lijn met strengere Europese eisen ook strenger gaat zijn. Ze vindt dat ook niet erg, maar wijst er wel op dat behalve het stellen van allerlei doelen er ook wel de middelen om die te halen moeten zijn. Daar wringt juist nu de sector, overigens net als heel Nederland zo benadrukt de voorzitter, met een energiecrisis te maken heeft. “Het moet wel een realistisch verhaal blijven.”
Proactief
Het afgelopen convenant kwam er omdat de glastuinbouw tegen ‘speciaal tarief’ gas af kon nemen. Dit omdat de glastuinbouwsector als belangrijke sector werd aangemerkt door de politiek. Als ‘tegenprestatie’ eiste de Europese Unie wel een convenant, met verduurzamingsdoelen. Glastuinbouw Nederland en haar leden wilden graag weer zo’n convenant. “Wij zijn blijven praten, omdat het belangrijk is om aan tafel te zitten. Een convenant is ook beter dan het opgelegd krijgen van regels, waarop je bovendien dan telkens moet wachten.”
Proactief is de term die hierbij past. Bom-Lemstra neemt de term meermaals in de mond tijdens het gesprek met de vakpers. Dat doet zij wanneer het gaat over hoe de sector, al jaren terug, stappen heeft gezet om los van gas te komen, maar ook als het over thema’s als plantgezondheid – “ik schrok ervan hoe groot de problematiek hier is”, arbeid –“om mensen te binden, moeten ze een goed beeld van de sector hebben” en water – “nu niet bovenaan het prioriteitenlijstje van de teler, maar verbetering van de waterkwaliteit stagneert en dat doet afbreuk aan het beeld van de sector”.
Het liefst wil zij als sector zelf op tafel leggen wat de sector kan doen. “In onze sector kunnen snel stappen gemaakt worden in de energietransitie. Veel sneller in de gebouwde omgeving. Dat hebben we al laten zien. Aan zo’n bod werken we, maar hiervoor hebben we onze achterban nodig.”