Dakserre Agrotopia bovenop de kistenloods van REO Veiling in Roeselare is sinds afgelopen najaar volop in bedrijf. Een van de uitdagingen bij het ontwerpen van de onderzoeksfaciliteiten in een kas - en dus warme en vochtige omgeving - was om dat te verenigen met de vereisten voor bezoekersfaciliteiten. In het kasklimaat van Agrotopia moeten namelijk niet alleen planten gedijen, ook mensen moeten er leren en werken.
Van Bergen Kolpa Architecten uit Nederland en META architectuurbureau uit België blikken terug op de opdracht die zij kregen van het Vlaams onderzoekinstituut voor land- en tuinbouw Inagro en REO Veiling. De dakserre is volgens beide partijen het grootste publieke gebouw voor onderzoek naar stedelijke voedselproductie in Europa.
Gebouw voor onderzoek en educatie
In het 9.500m2 grote gebouw bevinden zich hoogtechnologische onderzoeksfaciliteiten voor de teelt van vrucht- en bladgroente omringd door een educatieve looproute voor het brede publiek. In vier verschillende klimaatzones kan de teelt van tomaat en sla, maar ook peper en aardbei, gevolgd worden.
Over de klimaatoplossing waarbij teelt en educatie verenigd moesten worden zegt Frederik Ghyssaert van Tractebel engineering: "Om dit mogelijk te maken zijn er box-in-boxruimtes gecreëerd vooronderzoek en educatie met een klimaat dat aangepast is aan de mens. Voor de publieke ruimtes wordt er met luchtbevochtiging (fogging) gewerkt zodat de gevoelstemperatuur op warme dagen kan getemperd worden."
De gefacetteerde glazen gevels, monumentale entreetrap en stapeling van functies bij Agrotopia vallen op. Het maakt dat de dakserre een markant, architecturaal gezicht aan tuinbouw op de daken van de stad geeft, volgens Jago van Bergen, van Bergen Kolpa Architecten. "Samen met opdrachtgevers Inagro en Reo Veiling hebben we een ambitieus gebouw met tal van innovaties gerealiseerd. Verschillende klimaatzones in 1 gebouw, duurzaam en economisch ruimtegebruik, onderzoek naar bladgroenten en vrucht groenten in de stad, het ontsluiten van het dak voor een publieksfunctie, circulair ruimte- en energiegebruik om er maar enkele te noemen."
Transparante sculptuur
Agrotopia is een transparante sculptuur van staal en glas, die zowel zijn agrarische als zijn publieke functie onderstreept. Daarvoor is de architectuur opgebouwd uit een ranke kasconstructie die zich aftekent tegen de hemel en rust op de betonnen sokkel van de kistenloods.
De ingang met brede, opgaande trap leidt naar het stadstuinbouw-plein met bezoekersfaciliteiten in het hart van het gebouw. In de gevelkas aan de ringweg bevindt zich een dubbelhoge kas voor innovatieve verticale teelt. De voet van de dubbelhoge gevelkas dient voor de opslag van hemelwater van het dak, dat wordt gebruikt als irrigatie voor de gewassen.
Het hele gebouw bestaat uit één standaardkas met diffuus glas. De kas op de twee uitkragende gebouwkoppen oogt bijzonder door de expressieve, gefacetteerde gevels in transparant glas. Aan de ingangzijde vormt de facetgevel verticale glazen erkers die de mogelijkheid bieden gerichte zonwering toe te passen met behoud van zichten naar binnen en buiten. Aan de westzijde van de gevelkas langs de ring garandeert de horizontale opbouw in facetten een goede inval van de zonnestralen voor het gewas en een reflectieloze inkijk vanaf het maaiveld.
Circulair water- en energiegebruik
In dit gebouw gaat geen druppel water verloren. Bij het irrigeren van de planten wordt het restwater gerecycleerd en hergebruikt. En ook warmte wordt hergebruikt: de restwarmte van de afvalverbrandingsoven Mirom zal de kas namelijk verwarmen. Agrotopia leeft kortom in een circulaire symbiose met de stad, concluderen alle betrokken partijen. Naast de genoemde architectenbureaus ook: Wageningen University & Research Business Unit Glastuinbouw, Tractebel Engineering en Smiemans.
Foto's: Filip Dujardin
Voor meer informatie:
Van Bergen Kolpa
www.vanbergenkolpa.nl