De internationale handel in zachtfruit is afgelopen jaren sterk toegenomen, en de honger ernaar lijkt nog lang niet gestild. In de zachtfruitsector is continue aandacht voor kwaliteit wel een vereiste om de interesse van consumenten ook in de toekomst vast te houden. Tegelijkertijd moeten bedrijven zich wapenen tegen uitdagingen op het gebied van concurrentie, verpakkingseisen en kostenstijgingen; thema’s die veelvuldig de revue passeerden tijdens het Global Berry Congress (GBC) van afgelopen oktober. Cindy van Rijswick van Rabobank bespreekt in deze bijdrage de hot topics in het zachtfruit:
Een geliefd en terugkerend onderwerp tijdens alle GBC edities sinds 2008 is de continue groei van de zachtfruitmarkt en dan vooral van blauwe bessen. De consumptieniveaus lopen echter nog altijd ver uiteen, zelfs binnen een redelijk ontwikkelde markt als Europa (Figuren 1 en 2). De marktgroei in zachfruit, met name blauwe bessen, zet wereldwijd, in Europa en in Nederland door om verschillende redenen: een betere kwaliteit, betaalbaarheid en beschikbaarheid, een toenemend gezondheidsbewustzijn en de doorzettende gemakstrend.
Blauwe bessenconsumptie (gemiddelde per hoofd van de bevolking)
Bron: Rabobank, ERS/USDA, AMI, 2021
Huishoudelijke aankopen van blauwe bessen in West-Europa
Bron: GFK, Kantar, AMI, 2021
Productiegroei en afvlakkende prijzen in blauwe bessen
Het aanbod van blauwe bessen neemt wereldwijd toe, vooral door de forse productiegroei in landen als Peru, Marokko, Mexico en China (zie rapport). Ook in de EU groeide de invoer van blauwe bessen gestaag in de afgelopen jaren (Figuur 3). De aanbodstoename, die in de komende jaren zal doorzetten, gaat gepaard met afvlakkende prijzen. In Europa geldt dat vooral voor het overzeese importseizoen tussen september en maart. Een mogelijk positief effect van de afvlakkende prijzen is een hogere consumptiegroei. Ook worden blauwe bessen vaker in grotere verpakkingen verkocht. Dit zien we bijvoorbeeld al in Duitsland (Figuur 4). Een bijkomend voordeel is dat er dan minder verpakkingsmateriaal nodig is.
EU-import van blauwe bessen en importprijs
Bron: UN Comtrade, 2021
Aandeel verpakkingsgroottes in blauwe besaankopen van Duitse huishoudens
Bron: UN Comtrade, Rabobank, 2021
Het verpakkingsdilemma
Het gebruik van (veelal plastic) verpakkingsmaterialen in zachtfruit ligt steeds meer onder vuur. In Frankrijk gaan de maatregelen al per 2022 in, in Spanje een jaar later. Kwetsbare producten als bessen en aardbeien zijn voorlopig nog uitgezonderd. Maar de kans is groot dat hier in de toekomst ook strengere regels voor gaan gelden. Niet verpakken, is echter geen optie. En aan alternatieven als kartonnen bakjes kleven vaak nadelen met betrekking tot houdbaarheid, gemak voor de consument en kosten. Toch vinden grote zachtfruitspelers diverse manieren om plastic gebruik te verminderen, zoals het sealen van bakjes in plaats van deksels te gebruiken of door het product in bulk te vervoeren en later pas te verpakken in de consumentverpakking.
Allerlei stijgende kosten en beperkt arbeidsaanbod
Een ander belangrijk gespreksonderwerp voor de internationale zachtfruitsector zijn de sterk oplopende kosten. Voor arbeidskosten speelde dit al langer, samen met de afnemende beschikbaarheid van arbeid. Maar nu stijgen ook de kosten voor verpakkingen, transport, energie en kunstmest. Bedrijven gaan op verschillende manieren om met deze situatie. Sommige bedrijven gaan met afnemers in gesprek om de kostenstijgingen (deels) door te kunnen berekenen. Anderen oogsten een groter deel van hun blauwe bessen mechanisch, al kan dat tot gevolg hebben dat de bessen voor een lagere prijs verkocht worden (aan bijvoorbeeld de verwerkende industrie). Andere bedrijven kiezen ervoor om rassen te verbouwen die een hogere opbrengst geven of voor onderscheidend vermogen zorgen in de afzet. Daarnaast wordt er volop onderzocht en getest of de oogst geautomatiseerd/gerobotiseerd kan worden, ook voor fruit dat vers verkocht wordt. Aardbeientelers telen steeds meer uit de grond, op stellingen onder een overkapping, om de arbeidsproductiviteit te verhogen. Hiermee kan tevens ingespeeld worden op de groeiende vraag naar lokaal geteeld product. Maar linksom of rechtsom zullen de kostenstijgingen invloed hebben op de marge voor de teler en/of de prijzen die de consument zal moeten betalen.
Kwaliteit en nog eens kwaliteit
Een onderwerp waarvan het belang door vrijwel alle 450 aanwezigen van het GBC werd onderstreept, is het belang van kwaliteit. Een recent marktonderzoek van Normec Foodcare laat zien dat één op de drie kopers van blauwe bessen in Nederland en één op de vijf in Duitsland tevreden is over de kwaliteit. De bessen worden vaak te zuur of te melig gevonden. Dat een markt met zoveel ontevreden consumenten toch nog zo snel kan groeien, geeft wel aan hoe groot de marktpotentie nog altijd is, zeker als de kwaliteit ook nog eens verbeterd kan worden.
Bron: Rabobank