De teelt van prei, één van de belangrijkste groenteteelten in openlucht in Vlaanderen, wordt geconfronteerd met structurele uitdagingen. De vraag van telers naar een toekomstgericht teeltsysteem klinkt dan ook steeds luider. In samenwerking met REO Veiling startte Inagro enkele jaren geleden met onderzoek naar de mogelijkheden om prei te telen op dragers, uit de grond en in hydrocultuur. Dat onderzoek kwam het voorbije jaar in een stroomversnelling dankzij de opbouw van een professionele pilootinstallatie op de site van Inagro. “Dankzij de samenwerking tussen onderzoek, de tuinbouwsector en industriële partners zetten we nu, met de steun van VLAIO, belangrijke stappen naar automatisatie van de oogst en professionalisering van de teelttechniek van prei op dragers”, zegt Vlaams minister van Landbouw en Voeding Hilde Crevits die vandaag een bezoek bracht.
Foto: Inagro
Preiteelt is van een aanzienlijk belang voor de (West-)Vlaamse tuinbouwsector. Net daarom wordt al enkele jaren intensief gezocht naar oplossingen voor de hindernissen die preitelers ervaren bij hun productie en de afzet naar specifieke exportmarkten. In 2015 startte Inagro met de teelt van prei op dragers. “In een eerste experimentele proefopstelling stapten we af van de traditionele grondteelt en kozen we voor hydrocultuur”, vertelt onderzoeker Tim De Cuypere. In dat verkennend onderzoek konden we aantonen dat die teeltwijze zorgt voor topkwaliteit. Door de hogere plantdichtheid en kortere teeltcyclus overtrof ook de opbrengst de verwachtingen.
Met het oog op marktintroductie van dit product en om verder ondersteunend onderzoek te kunnen uitvoeren, was de installatie aan een upgrade toe. “Om de praktijkomstandigheden beter te benaderen, bouwden we in 2021 een eerste professionele pilootinstallatie. Samen met industriële partners en de REO Veiling ontwikkelden we ook een rendabele drager én we zetten essentiële stappen in de automatisatie van de oogst.” De nieuwe onderzoeksinstallatie met een totale oppervlakte van ruim 400 m2 zal Inagro inzetten voor de optimalisatie, validatie en demonstratie van het innovatieve teeltconcept. Tijdens een demonstratiemoment op maandag 25 oktober stelt Inagro de professionele pilootinstallatie voor aan (prei)telers.
Van structurele uitdagingen in vollegrond…
De druk op de preiteelt in vollegrond neemt sinds een aantal jaar sterk toe. Extremere weersomstandigheden, steeds strengere bemestingsnormen en de verschraling van het aantal inzetbare gewasbeschermingsmiddelen spelen de preiteelt in Vlaanderen parten. Daarnaast is de preiteelt bijzonder arbeidsintensief, in een omgeving waar arbeidskracht steeds schaarser wordt. Tot slot is prei een belangrijk exportproduct en vragen specifieke afzetmarkten een eindproduct dat absoluut vrij is van gronddeeltjes.
“Landbouwonderzoek moet het pad vrijmaken voor preitelers om hun product ook in de toekomst rendabel en duurzaam te telen volgens de wensen van de markt. Net dat is wat de Vlaamse overheid, de Provincie West-Vlaanderen en REO Veiling willen bereiken met deze investering”, vertelt Bart Naeyaert, West-Vlaams gedeputeerde voor Land- en Tuinbouw.
… naar een duurzame en rendabele teelt op dragers
Op een duurzame en rendabele manier prei telen, met aandacht voor het milieu en klimaat, is ook wat de teelttechniek op dragers beoogt. Preiteelt in een gesloten en recirculerend hydrosysteem vermijdt de zorg over uitspoeling van nutriënten. Grondgebonden ziekten en onkruid krijgen per definitie geen kans, waardoor minder gewasbeschermingsmiddelen nodig zijn. Bovendien dragen potentiële automatisatie en betere ergonomie bij aan de arbeidsbehoefte en -omstandigheden. Dat de teler minder afhankelijk is van de weersomstandigheden biedt hem meer zekerheid over het welslagen van zijn productie.
Het verkennende onderzoek tussen 2016 en 2019 bracht Inagro ook veel kennis bij over de rendabiliteit van preiteelt op dragers. “Onze proeven toonden aan dat de teelt van prei in een floating systeem rendabel is, rekening houdend met de investeringen die dit teeltsysteem vergt”, gaat Tim De Cuypere verder. Een hogere plantdichtheid en meerdere teeltcycli per jaar garanderen de opbrengst. “Bovendien gaven de positieve resultaten van de eerste smaak- en bewaartesten ons vertrouwen in de kwaliteit van het eindproduct.” Tot slot is de geoogste prei vrij van gronddeeltjes, wat de Vlaamse preisector extra kansen biedt voor de export naar nieuwe bestemmingen.
“Dit alles toont aan dat de teelt in vollegrond en die op dragers perfect naast elkaar kunnen bestaan. Naast dit innovatieve onderzoek zetten we ook het onderzoek naar prei in vollegrond verder, om telers met vollegrondsteelt te blijven ondersteunen met teelttechnische kennis en advies,” stelt Mia Demeulemeester, afgevaardigd bestuurder van Inagro.
Nieuwe proefopstelling bij Inagro operationeel
De nieuwe professionele onderzoeksinstallatie omvat zes verschillende productiebassins, met een totale oppervlakte van ruim 400 m2, en is bestemd voor demonstratie en verder wetenschappelijk onderzoek. Ze laat toe om onderzoek te voeren naar verschillende methoden om de voedingsoplossing te monitoren, te laten circuleren en automatisch bij te sturen indien nodig. “Een pluspunt is dat we gebruikmaken van technieken die meteen opgeschaald kunnen worden naar een volwaardige productie-eenheid op een landbouwbedrijf.”
Daarnaast ontwikkelden de REO Veiling, Hydromasters en Inagro een prototypedrager die rekening houdt met de teelttechnische vereisten, het vooropgestelde business plan en de vereisten voor een gerobotiseerde oogst. Momenteel ontwikkelt Dewilde Engineering een oogstrobot die de prei op dragers automatisch oogst. Dat gebeurt met Inagro als onderzoekspartner en met steun van VLAIO. De firma Hydromasters maakt zich klaar om het volledig geïntegreerde teeltsysteem in de markt te zetten. Hydromasters heeft daarvoor alle kennis en expertise en focust op energiezuinigheid, duurzaamheid en toekomstgerichte hightech oplossingen voor de tuinbouwsector.
Vlaams minister van Landbouw en Voeding Hilde Crevits bracht vorige zaterdag, 16 oktober, een bezoek aan de pilootinstallatie: “De verdere verduurzaming van de intensieve groenteteelt is absoluut noodzakelijk. We waken erover dat die verduurzaming haalbaar en betaalbaar blijft voor producent en consument. Innovatie is dan de sleutel tot succes! De REO Veiling, Inagro en ILVO zetten hier een mooie samenwerking neer die een grote troef kan worden voor onze Vlaamse landbouw. West-Vlaanderen toont zich zo eens te meer toonaangevend op het vlak van onderzoek, innovatie en ondernemerschap. Concreet investeren we 6 miljoen euro in landbouwonderzoekstrajecten van VLAIO. Ook deze proefinstallatie is de vrucht van zo’n investering met 483.000 euro vanuit Vlaanderen.”
Preiteelt in (West-)Vlaanderen naderbij bekeken
Vandaag groeit er in Vlaanderen 3.175 hectare prei, waarvan 80% in West-Vlaanderen. Daarvan is 2.325 hectare bestemd voor de verse markt en 850 hectare voor de industrie (bron: REO Veiling). De REO Veiling is de belangrijkste coöperatieve voor de afzet van prei voor de verse markt. Prei is de groente die de tweede grootste omzet op jaarbasis realiseert op de REO Veiling. In 2020 zette de REO Veiling 57 miljoen ton prei in de markt, waarvan 90% bestemd was voor export. Bepaalde afzetmarkten, zoals Canada en Japan, kunnen groeien in belang omdat ze prei vragen die absoluut vrij is van ‘gronddeeltjes’.
Tijdens het demomoment “Teelt van prei de grond uit” op maandag 25 oktober om 16:00 uur stelt Inagro de professionele pilootinstallatie voor aan (prei)telers. Inschrijven is verplicht en kan via www.inagro.be/agenda/infomoment-prei-op-dragers.