Het Franse collectief 'Sauvons les Fruits et Légumes' ('Laten we de groenten en het fruit redden') heeft een rapport opgesteld over de status van de Franse groenten- en fruitteelt. In het rapport worden de volgende doelen besproken: het verminderen en volledig uitbannen van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, het uitwerken en implementeren van de 'Boer-tot-Bord'-strategie en het op een geprogrammeerde manier een einde maken aan het gebruik van fytosanitaire producten. Al deze doelen zijn aangekondigd door de Franse president Emmanuel Macron.
Frankrijk blijft het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in het land en op het grondgebied verminderen met de hulp van de op handen zijnde aanscherping van de beperkingen met betrekking tot de verkoop ervan. Hoe gaan fruittelers daarna om met de productieverliezen en de concurrentie van telers uit de omringende Europese landen? Met het oog op deze problemen worden er vraagtekens gezet bij de grootte van de voedselautonomie in Frankrijk, aangezien maar liefst 71% van het fruit dat op dit moment in Frankrijk wordt geconsumeerd, wordt geïmporteerd.
Grotere beperkingen met betrekking tot het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen
Franse fruittelers hebben steeds minder 'bewegingsruimte' als het gaat om het gebruik van fytosanitaire producten. Volgens het Franse directoraat-generaal voor voeding is 40% van dit gebruik in boomgaarden een vorm van 'wees'-gebruik, in zoverre dat er geen andere beschermingsoplossingen zijn tegen bepaalde ziekten.
De combinatie van handelsvergunningen, vaak te ingewikkeld en restrictief, heeft ertoe geleid dat gewasbeschermingsbedrijven uiteindelijk zijn gestopt met het produceren van bepaalde stoffen.
Het verdwijnen van bepaalde producten brengt telers in moeilijkheden, omdat die bepaalde plagen niet langer tegen kunnen houden en productieverliezen lijden. Dit is bijvoorbeeld het geval met de sprinkhaan en de perzikblaren, waarvoor tegenwoordig geen oplossing meer bestaat.
Er is een vergelijkbaar probleem met het verbod op dimethoaat voor kersen waarvan de belangrijkste probleem de Drosophila suzukii (suzuki-fruitvlieg) is die in 2011/2012 verscheen en waarvoor nog steeds geen oplossing is gevonden. Voorlopig hebben kersentelers nog toegang tot gewasbeschermingsmiddel Limidan, maar dit product zou tegen 2022/23 kunnen verdwijnen en het herhaalde gebruik van een en hetzelfde product zou ook enige resistentie kunnen oproepen.
Verschillende antwoorden op de genoemde problemen worden momenteel bestudeerd. "De kersensector wil de telers een reeks oplossingen aanbieden die dit probleem zou kunnen doen verdwijnen. Daarbij bestaat echter wel het risico dat percelen verloren gaan vanwege de hoge kosten en vanwege het feit dat sommige teeltbedrijven, vooral de bedrijven waarvan de percelen blootgesteld worden aan de wind, deze oplossingen niet zouden kunnen gebruiken," legt Jean-Christophe Neyron uit. Ook andere oplossingen als het gebruik van insecten worden nog onderzocht.
"Er wordt op dit punt onderzoek gedaan en geëxperimenteerd. Steriele insecten of roofinsecten zouden mogelijk uitkomst kunnen bieden, maar er blijft veel onzekerheid bestaan, met name met betrekking tot de financiering van dergelijke projecten, de effectiviteit van het uitzetten van steriele insecten waarvoor grote hoeveelheden nodig zijn. De moeilijkheid zit hem ook in de beschermingsgraad van de boomgaard, aangezien we het hebben over een efficiëntie van hooguit en slechts 40%."
Josselin Saint-Raymond, directeur van de Franse Nationale Appel- en Perenvereniging vertelt hierover het volgende: "Voor de boomgaarden van morgen hebben we rassen nodig die resistent zijn tegen schurft en bescherming in de vorm van dekzeilen. Daarnaast is het zo dat het aanplanten van een boomgaard, wat vroeger tussen de 40 en de 50.000 euro kostte, op dit moment tussen de 100 en de 120.000 euro kost. Dit betekent een stijging van 50% van de productiekosten gerelateerd aan de arbeid die nodig is om de dekzeilen te openen of te sluiten, afhankelijk van de weersomstandigheden. En op het moment dat de arbeidskosten exploderen, stijgen de appelprijzen in de schappen met 50 tot 60% om de productie in het land en op het grondgebied op peil te kunnen houden."
Gewasbeschermingsmiddelen en de publieke discussie
Volgens politicoloog Eddy Fougier wordt de context sinds de jaren 2000 beïnvloed door het anti-gewasmiddelengebruik. De kwestie rond het gebruik van gewasmiddelen is een publieke discussie geworden, vooral door de opkomst van tv-uitzendingen rond dit onderwerp. "De visie op het bestrijden van plagen heeft invloed gehad (kunstmatige bestrijding versus natuurlijke bestrijding...) en wat naar voren wordt geschoven is de bewering dat het schoner is om op biologische wijze te telen dan op conventionele wijze.
"Met de onderzoeksprogramma's op de Franse publieke zenders is het onderzoek naar het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op internet geëxplodeerd. Op deze manier ontstond een context waarin politici en economische spelers als grote retailers, zich proberen aan te passen om bij de tijd te blijven en niet het verwijt te krijgen aan de verkeerde kant te staan."
Concurrentiesituatie met betrekking tot de Europese 'Boer-tot-Bord-strategie
De Franse president Emmanuel Macron heeft aangekondigd tijdens het Franse voorzitterschap van de EU van het verminderen en het uiteindelijk verbieden van het gebruik van gewasbeschermings-middelen een prioriteit te maken. Maar hoe zit het met de kloof tussen de tools die beschikbaar zijn voor Franse telers en de tools die worden gebruikt door telers uit de verschillende Europese buurlanden van Frankrijk?
"We bevinden ons in een open economische ruimte en hebben dus te maken met directe concurrentie van buitenlandse telers die meer tools en goedkopere producten tot hun beschikking hebben dan wij. Van het totaal aan fruit dat wordt geconsumeerd, inclusief exotisch fruit en citrusfruit, wordt hierdoor slechts 29% geteeld in Frankrijk."
Bijna 20 jaar geleden bedroeg de Franse consumptie van perziken en nectarines ongeveer 400.000 ton (400.000 ton geproduceerd en 400.000 ton geconsumeerd). Tegenwoordig bedraagt de Franse productie niet meer dan 200.000 ton. Een van de redenen waarom de Franse productie gehalveerd is, is omdat de Spaanse productie 5 keer zo groot is geworden. "Spanje is onze belangrijkste concurrent voor steenfruit. Italië is ook een grote teler, maar minder concurrerend omdat het land het fruit vooral naar Oost-Europa exporteert."
Daarnaast implementeert Frankrijk Europese maatregelen altijd heel snel, maar dat is niet het geval bij andere Europese landen als Spanje, dat veel andere voordelen heeft, waaronder goedkope arbeidskrachten. Franse fruittelers moeten bovendien belastingen betalen op actieve ingrediënten die in andere lidstaten niet bestaan.
En terwijl Frankrijk begin jaren 2000 de eerste wereldwijde exporteur was en bijna 700.000 ton per jaar exporteerde op internationale markten, heeft het land nu moeite om de slechts 400.000 ton te exporteren. “Agro-ecologische productie interesseert de wereldmarkten niet. Kopers zijn niet geïnteresseerd in de productieomstandigheden. Wat ze willen weten is hoeveel appelen ze kunnen krijgen voor 1 dollar. Tegenwoordig is voor 1,20 dollar slechts 1 Franse appel te kopen, maar voor datzelfde bedrag ook 2 Italiaanse of 4 Poolse appelen. Het is een kwestie van prijsconcurrentievermogen. Als een Franse appel in een container wordt gedaan om de Chinese of Thaise markt te voeden, zal deze bij aankomst beschadigd raken omdat er tijdens het transport schimmels ontstaan zonder fungicidebescherming. Kopers zijn dus niet meer bereid meer te betalen voor een Franse appel. Ze weten dat er wat verlies- en kwaliteitsproblemen zullen zijn. We hebben de afgelopen 5 jaar tussen de 200.000 en de 300.000 ton aan export voor de Franse appel verloren, wat neerkomt op 200 miljoen euro. Voor sommige telers betekent dit jammer genoeg onvermijdelijk een faillissement,” legt Josselin Saint-Raymond uit.
Sprekers: Josselin Saint-Raymond, directeur van de Association Nationale Pommes Poires; Patrice Vulpian, producent van perziken, nectarines en abrikozen in Saint Martin de Crau; Jean-Christophe Neyron, voorzitter van de AOP Cerises de France en producent in Malemort-du-Comtat, Vaucluse; Eddy Fougier, politicoloog, auteur van “Malaise à la Ferme”. 
Voor meer informatie:
Collectif Sauvons les Fruits et Légumes de France
sauvonslesfruitsetlegumes.fr