Op Schoonbee Landgoed, een familiebedrijf dat al meer dan 50 jaar premium druiven en citrus teelt in het Zuid-Afrikaanse Loskop Valley, is een einde gekomen aan de pluk van Navelsinaasappelen, waarna Valencia's en Leanri-mandarijnen zullen worden geoogst.
Het scenario van vorig jaar zal zich dit seizoen niet herhalen vanwege de hogere sinaasappelopbrengsten op het noordelijk halfrond en de grotere voorraden in andere herkomstgebieden, waaronder Spanje, Marokko en Egypte. "Vorig jaar verkeerden we in een gunstige positie. Dit jaar is het tegenovergestelde het geval," begint marketingmanager Gert Upton.
De pluk van Navels in Loskop Valley, waar de citrussector voor veel werkgelegenheid zorgt (Foto's: Schoonbee Landgoed)
De Valencia's van het bedrijf worden naar alle delen van de wereld verladen, van Canada tot Japan. Aangezien er in Europa nog Valencia-voorraden zijn, zal het bedrijf haar sinaasappelen naar het Verre Oosten exporteren, waar het einde van het Valencia-seizoen op het noordelijk halfrond in zicht komt.
De vraag naar citroenen is zwak. De oogst op het noordelijk halfrond was groot en in het Midden-Oosten was nog volop fruit op de markt toen er in week 16.900.000 kartons Zuid-Afrikaanse citroenen aankwamen. Hierdoor stortte de markt in het Midden-Oosten in (net zoals vorig jaar, alleen een week eerder). In de EU is de situatie wat beter, hoewel hier nog steeds aanvoer van Spaans fruit is.
Citroenen behoren tot de gewassen waarvoor dringend behoefte is aan nieuwe markten. Het huidige koude-protocol in China is ongunstig voor citroenen en de VS is nog niet open voor Zuid-Afrikaanse gebieden buiten West-Kaap. "Niet dat dit een einde aan de problemen zou maken, maar het zou citroenexporteurs wel wat meer ruimte bieden."
Vraag naar mandarijnen lijkt stabiel
Tot dusver werden er op Schoonbee Landgoed 60.000 kartons clementines verpakt, voornamelijk voor markten als de EU en het VK en een deel voor het Midden-Oosten en Hongkong, evenals 50.000 kartons Nova's voor markten in het Midden-Oosten, Zuidoost-Azië en met name China.
Het citruspakstation Kameelkop op Schoonbee Landgoed
Gert, die in de zomermaanden druiven exporteert, noemt Nova de 'Red Globe' binnen de citruscategorie, omdat het ras haar interne en externe kwaliteit uitstekend behoudt tijdens de lange reis naar de Chinese markt. De eerste Nova's zullen hier binnenkort aankomen.
"De vraag naar mandarijnen ziet er redelijk stabiel uit, maar we moeten niet vergeten dat we dit jaar bijna 7 mln kartons mandarijnen extra te verladen hebben. Het seizoen begint nu en duurt ongeveer tot week 37."
Logistiek tast concurrentiepositie aan
Om dat alles op schepen te krijgen, bezorgt het bedrijf nog de grootste kopzorgen en hier zijn meerdere redenen voor, waaronder de recent gepubliceerde beoordeling van Zuid-Afrikaanse havens. Klanten zijn woedend wanneer zij hun fruit te laat ontvangen omdat schepen een deel van de maand alleen maar heen en weer varen tussen Zuid-Afrikaanse havens.
Het maakt Zuid-Afrika bovendien minder flexibel en competitief, waardoor concurrenten, zoals Peru en Chili, de gelegenheid krijgen hun kans te grijpen. Deze inefficiëntie kosten telers veel geld. De logistieke kosten stapelen zich dit seizoen op. Het verladen van een container naar bijvoorbeeld Scandinavië is zo'n € 656 duurder dan vorig jaar. "Vergeet niet dat 75% van de kosten ontstaan in de tijd dat het fruit in het pakstation en onderweg naar overzeese markten is. Dit plaatst ons in een lastige positie, waarin we ons niet kunnen veroorloven om de prijzen verder te verlagen."
Voor de extra kosten zijn doorberekend, zijn de prijzen af-tuinbouwbedrijf beduidend lager omdat de Rand sterk blijft, met een koers van R13,60 ten opzichte van de dollar.
Vanwege de herhaaldelijke rollover van vracht vraagt Gert zich af of Zuid-Afrika in staat zal zijn om te profiteren van de beperkte aanwezigheid van Australië op de Chinese easypeeler- en sinaasappelmarkt dit seizoen.
Anderzijds heeft hij ook empathie voor de havenautoriteiten die de zwakke besluiten uit de Zuma-jaren terug moeten draaien en dat met een minimaal budget. Transnet deelt het gevoel van urgentie van de fruitsector, maar beschikt over onvoldoende middelen om dit probleem eigenhandig op te lossen," vervolgt hij. "De afgelopen tien jaar hebben we het gered door het systeem telkens weer op te lappen, maar deze tijd is voorbij."
Callie Minnie, citrus production manager, inspecteert de oogst
"We moeten elkaar weer leren vertrouwen"
Gert is er stellig van overtuigd dat een nauwe samenwerking tussen de staat en de particuliere sector hiervoor een noodzakelijke voorwaarde zal zijn. "Je kunt merken dat Transnet haar uiterste best doet, maar dit probleem vereist de inspanningen van alle partijen."
Hij vervolgt: "Alle stakeholders in de keten die fruit verladen, moeten hetzelfde patroon volgen. We moeten elkaar weer leren vertrouwen en dat is zeker niet vanzelfsprekend in een samenleving zoals Zuid-Afrika, waar het doorgaans ontbreekt aan vertrouwen. Er is sprake van wantrouwen jegens de overheid, die op haar beurt geen vertrouwen heeft in de particuliere sector. Zolang we elkaar niet durven vertrouwen, zal het probleem alleen maar groter worden. We moeten elkaar binnen de fruitsector steunen en meer samenwerken."
In zijn laatste nieuwsbrief schreef Justin Chadwick, CEO van de Citrus Growers' Association, het volgende: "De raming staat op zo'n 160 mln kartons en aangezien het citrusseizoen 160 dagen duurt, betekent dit dat dagelijks 1 mln kartons de logistieke keten passeren!"
Navelsinaasappelen voor de lokale markt worden verpakt.
Voor meer informatie: 
Gert Upton
Schoonbee Landgoed
+27 13 262 4000
marketing@schoonbee.co.za
www.schoonbee.co.za