Hoewel de besprekingen tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU over gelijkwaardigheidsmaatregelen voor pootaardappelen worden voortgezet, is het zeer onwaarschijnlijk dat er dit seizoen Schotse pootaardappelen naar Europa zullen worden geëxporteerd. Telers moeten serieuze beslissingen nemen over wat en hoeveel zij het komende seizoen zullen poten.
Schotse telers exporteerden ongeveer 20.000 ton pootaardappelen met een waarde van € 5,2-5,8 mln voordat zij op 1 januari 2021 van de vrijhandelslijst werden uitgesloten. Robert Doig van Caledonia Potatoes vertelde dat het voor hem geen verrassing was, maar dat hij niettemin teleurgesteld was over het besluit.
"Sommige mensen in de sector dachten dat het slechts een formaliteit zou zijn, maar dat was niet het geval. De EU past op het VK gewoon dezelfde regels toe als op andere derde landen. Wat ik verwacht is op zijn minst een wederkerige overeenkomst die Schotse, en alle Britse, pootaardappeltelers gelijke concurrentievoorwaarden biedt. Als wij niet naar de EU kunnen exporteren, zouden Europese telers dat ook niet naar het VK moeten kunnen doen, dat is gewoon logisch."
"Met een paar aanpassingen zouden de Britse pootgoedtelers aan de volledige Britse vraag naar pootgoed kunnen voldoen. Sommige telers poten rassen in de hoop dat de export naar Europa op een bepaald moment dit jaar wordt toegestaan, maar wij, en andere telers, doen dat niet. Dit betekent een aanzienlijke vermindering van de hoeveelheid pootaardappelen die dit jaar wordt geteeld."
"Brexit staat al 4-5 jaar op de kaart, dus telers die geen rassen voor de Britse pootgoedmarkt hebben, hadden echt beter moeten plannen."
Britse telers exporteren wel naar andere markten zoals Egypte, Israël, Marokko en Thailand, maar de hoeveelheden die daarheen worden geëxporteerd, blijven ongewijzigd.
"Feit is dat alle pootaardappelbedrijven die naar de EU exporteren tonnen aan inkomsten mislopen. Het is niet zo dat de telers niet hebben geprobeerd om nieuwe markten te ontwikkelen. Dat wordt wel gedaan, maar het maakt de verliezen niet goed. Veel telers zijn kleine tot middelgrote bedrijven en sommige zullen hier meer onder te lijden hebben dan andere."
"Hoewel de uit de EU geïmporteerde hoeveelheden nog geen tekenen van daling vertonen, hebben wij geen andere keuze dan te proberen te concurreren met de import van pootgoed. De moeilijkheden bij de import uit en naar de EU als gevolg van de grenscontroles hebben ertoe geleid dat veel transportbedrijven weigeren de ritten te maken en de hogere kosten om dat te doen kunnen daarbij gunstig voor ons zijn. In het VK heerst het gevoel dat bedrijven die afhankelijk zijn van geïmporteerd pootgoed heel graag willen weten hoe zij dat kunnen vervangen. Het zou wel eens zo kunnen zijn dat zij uiteindelijk wel moeten. Wij gokken niet op de openstelling van de EU-markt, maar wij breiden de teelt van rassen die geïmporteerde rassen kunnen vervangen uit. De andere kant van de medaille is dat onze export naar Israël via Nederland gaat en daar wordt overgeladen naar Israël; deze werkwijze zal waarschijnlijk moeten veranderen en het zal waarschijnlijk ingewikkelder en duurder worden."
Volgens Robert is er een compromis mogelijk: weefselkweek en bij voorkeur een mini-knol protocol. "Dit zou ons in staat stellen om niet-veldgekweekt materiaal tussen de twee entiteiten te verplaatsen. Als dit materiaal in de Britse certificeringsregelingen kan worden opgenomen, zou de handel minder worden verstoord en zou er ook een overeenkomst moeten komen over de verplaatsing van progressieve genetica, zodat we dingen van het VK naar Europa en vice versa kunnen verplaatsen om ze in onze regelingen op te nemen. Op die manier zijn we niet afgesneden van een dynamische verbetering van de rassenkeuze. Dit zou gemakkelijk haalbaar moeten zijn, aangezien het reeds met andere derde landen gebeurt."
Consumptieaardappelen
Het is ook een moeilijk jaar op de markt voor consumptieaardappelen geweest en veel is te wijten aan reguliere schommelingen: een te grote opbrengst leidde tot lage prijzen. Deze situatie werd nog verergerd door het herhaaldelijk stilleggen van de horeca.
"Vaste contracten met winkeliers en dergelijke waren prima, maar de vrije handelsprijs is heel slecht geweest. De enige manier om een goede prijs te garanderen is contracten af te sluiten met retailers, de rest is gewoon een gok. In de vrije handel varieerden de prijzen van €34 tot € 349/ton. In het algemeen is de aardappelprijs echter niet veel veranderd in al die tijd dat ik in de handel zit. Om te overleven hebben telers moeten uitbreiden om winst te maken en er zijn nu veel minder telers dan in de jaren '70."
Voor meer informatie:
Robert Doig
Caledonia Potatoes
+44 1738 446 723
robert@caledoniapotatoes.com