Zes jaar geleden kochten Deon en Mandy Mills een boerderij in de Vrijstaat (of Free State), bij Parys, in één van de negen provincies van Zuid-Afrika. Deon groeide hier op en plukte hier vroeger altijd wilde cactusvijgen.
Het teeltbedrijf in Koppies heeft een veld met cactusvijgen (ook wel Indische vijgen genoemd). Het is 4 hectare groot en ligt op een glooiende helling, wat een geluk is in dit ongebruikelijke regenseizoen. Nu willen de Mills zich meer gaan richten op deze en soortgelijke producten en deze ook op de markt gaan brengen.
Rechts: de Zastron variëteit rijpt tot goudgele vruchten
"We hebben hard gewerkt om onze cactusvijgen groot en uniform te krijgen," zegt Deon, die samen met zijn partner Mandy het teeltbedrijf runt. "We willen tien tot twaalf vruchten van gelijke vorm tegelijk in een karton verpakken. Vorig jaar verliep het cactusvijgseizoen niet zo goed. Als gevolg van de droogte en de daaropvolgende zware regens was de oogst vrij klein. Toen kwam er een winter waarin we de hele winteropbrengst verloren, omdat het in juli gewoon te koud was (-10,5°C). Dit jaar - het enige jaar dat we vrij weinig regen hebben gehad sinds we hier zijn komen wonen - zien de opbrengsten er goed uit, evenals de kwaliteit."
Dit toont de Mills eens te meer aan dat zij de juiste beslissing hebben genomen om hierheen te verhuizen en hun fruit onder het merk Journey's End op de gemeenschappelijke markten te verkopen. Van daaruit vinden de cactusvijgen hun weg naar kleinhandelaars, zoals Food Lover's Market en een paar Spar-winkels.
Sinds het voorjaar heeft Deon het gevoel dat het wel eens een natte zomer zou kunnen worden. "De boeren van vroeger zeggen dat je aan cactusvijgen kunt zien of de zomer nat of droog wordt. Bij een goede (natte) zomer maakt de plant meer bladeren en draagt hij veel meer vruchten op elk blad. Ik heb planten die sinds oktober ineens twee keer zoveel vruchten dragen."
De winstmarge op cactusvijgen is meestal klein omdat het een zeer arbeidsintensief product is (elke vijg moet afzonderlijk van de stekels worden ontdaan). De oogst komt twee of drie weken na de cactusvijgen uit de noordwestelijke provincie op de markt en de prijs ligt rond de 25R (1,12 euro) voor een karton van 2 kg. Vijgen uit de Free State kunnen tot april worden geleverd. "Een tweede oogst, die in de winter wordt geoogst en dan in het vroege voorjaar op de markt wordt gebracht, kan tot 90R (5 euro) opbrengen voor een karton van 2 kg," aldus Deon.
Cactusvijgen populair in landelijke gebieden
"Als je van het platteland komt, ben je bekend met cactusvijgen." Deon zegt dat dat alleen geldt voor het binnenland. "Het is gewoon niet de moeite om cactusvijgen aan Kaapstad of Durban te verkopen, omdat niemand ze daar kent." Het meeste fruit gaat naar de markten in Johannesburg en Tshwane. Het bedrijf zendt ook cactusvijgen naar de markt voor versproducten in Klerksdorp. Van daaruit wordt het fruit los verkocht in kleine stalletjes aan de bewoners van de goudmijngemeenschappen.
Zuid-Afrikanen die bekend zijn met cactusvijgen, weten ook dat je rode vruchten beter kunt mijden. Deze zijn niet erg smakelijk en worden eigenlijk alleen geteeld als veevoer. "Het is wel jammer dat mensen hierdoor het vertrouwen in cactusvijgen in het algemeen verliezen," zegt Deon. Dat komt omdat rode vijgen een heel andere smaak hebben dan andere, commerciële soorten. De meeste cactusvijgen die in het land worden geteeld, zijn lichtgroene Morado-vruchten.
"De Algerijnse variëteit is rood van kleur en ze hebben een betere smaak dan de Morado-variëteit. Ik vind dat Algerijnse cactusvijgen in de nasmaak bijna naar watermeloen smaken. De oranjekleurige Gymnocarpo daarentegen smaakt bijna een beetje naar mango. De verkoop van Algerijnse cactusvijgen is de laatste twee jaar toegenomen."
Van links naar rechts: Algerian, Gymnocarpo, Morado, Zastron, Skinner Court (foto's geleverd door Deon Mills)
Meststof verbetert vruchtgrootte en houdbaarheid
De oogst van de Morado loopt ten einde. De volgende die geoogst worden zijn Zastron en Skinner Court. Hun seizoen loopt tot april. Beide rassen hebben ongeveer even kleine vruchten, maar wanneer de planten worden bemest, produceren ze grotere vruchten die ook langer houdbaar zijn volgens Deon. Zastron en Skinner Court zijn zoeter dan Morado. Sommige klanten willen alleen de Skinner Court cactusvijg, die koperkleurig wordt als hij verder rijpt.
Wat Deon niet begrijpt, is waarom veel cactusvijgen worden geplukt als ze nog lang niet rijp zijn. "We plukken onze vruchten als ze al een beetje geel zijn en al wat zoeter zijn. Maar dat heeft natuurlijk ook invloed op de houdbaarheid. Ik heb gezien dat veel kopers groene cactusvijgen willen kopen, omdat ze alleen aan de houdbaarheid denken. Maar ze houden er geen rekening mee dat de vruchten, in tegenstelling tot bananen, niet blijven rijpen. Als je ze plukt, rijpen ze niet meer."
Hij vertelt verder over de proeven die hij met de cactusvijgen heeft gedaan: na zes weken in de koelkast begint de dikke beschermende schil van de cactusvijgen te verschrompelen, maar het vruchtvlees blijft nog vers. Bovendien wordt het fruit op de Mills Farm met bladeren en al geplukt, zodat de bladeren het onderste deel van het fruit beschermen en voorkomen dat het te snel vocht verliest.
Verwijderen van de stekels: handschoenen en schorten moeten om de paar dagen worden vervangen. Het bedrijf beschikt over een eigen sorteertafel en de nodige apparatuur om de stekels te verwijderen.
Elke vrucht moet afzonderlijk worden ontdaan van de stekels
Het grote probleem met cactusvijgen is dat ze één voor één van hun stekels moeten worden ontdaan. "De schorten en handschoenen van de werknemers moeten om de paar dagen worden vervangen, omdat de stekels overal blijven steken," zegt Deon. Machines importeren die automatisch de stekels verwijderen zou ongelooflijk duur zijn. Daarom heeft Deon zijn eigen machine gebouwd. Het verwijdert kleine stekels met behulp van hoge waterdruk. De vrucht wordt vervolgens door borstels gerold, waardoor ook de grotere stekels worden verwijderd. Daarna moeten ze met de hand worden gepoetst met een doek. Pas dan zijn alle doornen verwijderd.
Veehouders hebben de cactusvijgen in de afgelopen vijf jaar, toen er droogte heerste, herontdekt omdat ze goed voer opleveren. Een boer uit Pretoria vertelde hen over een klant die cactusvijgen koopt om zijn showpaarden te voeren.
Rechts: de vlaktes van de Free State zien er prachtig uit na de recente regen
Cactusvijgsiroop en jam
Overrijp fruit kan worden gebruikt om jam en siroop te maken. Beide producten deden het ongelooflijk goed op een markt in Oost-Londen. "De cactusvijgsiroop was een echte hit. Het was meteen uitverkocht en mensen kwamen de volgende dag terug om meer te kopen. Het is bijzonder lekker op ijs," zegt Mandy tot slot.
Voor meer informatie:
Deon & Mandy Mills
Journey’s End
+27 72 663 5058
pricklypears.journeysend@gmail.com